Bên tách cà phê - Kỳ 79: Lược sử kinh tế cà phê

T.N.L02/11/2021 16:00
Bên tách cà phê - Kỳ 79: Lược sử kinh tế cà phê

Sự thật là, khi cà phê đến với vùng đất hoặc quốc gia nào, đều tạo nên những bước tiến vượt bậc về kinh tế và diện mạo xã hội của quốc gia đó.

ky-79-hinh-bia.jpg

Kỷ nguyên thống trị của đế chế Ottoman

Sau khi phát hiện lợi ích từ hạt cà phê, người Ethopia đã mang cà phê trồng trên các dãy núi Yemen – vùng đất bị Ethiopia chiếm cứ. Vào thế kỷ 15, cà phê đã là thức uống thiết yếu và phổ biến khắp Bán đảo Ả Rập, Ba Tư, Ai Cập, Ottoman, Bắc Phi, khiến cà phê thành một loại hàng hóa có giá trị sinh lợi.

ky-79-01.jpg

Giữa thế kỷ 16, Ottoman xâm chiếm Yemen và nhanh chóng nhận ra tiềm năng kinh tế của cà phê. Từ đây, quá trình giao dịch cà phê trên quy mô toàn cầu chính thức bắt đầu. Hạt cà phê được thu mua và xuất khẩu từ Yemen theo hai tuyến đường. Một tuyến đường trên đất liền dẫn đến Mecca, Medina, Damascus, Aleppo, Constantinople. Một tuyến đường khác thông qua các cảng biển ở phía tây bán đảo Ả Rập theo đường biển đến Địa Trung Hải, sau đó vào châu Âu.

Thời điểm đó, Mocha là thương cảng buôn bán cà phê sầm uất, thu hút thương gia khắp thế giới tìm đến, bao gồm cả Ấn Độ và các quốc gia Châu Âu. Mocha trở thành cái tên của cà phê vùng này. Cà phê trong giai đoạn này là xa xỉ phẩm mang lại lợi nhuận vô cùng lớn. Nguồn lợi từ cà phê đã góp phần đưa Ottoman phát triển cực thịnh, trở thành một trong những thực thể chính trị mạnh nhất thế giới. Để kiểm soát thương mại cà phê, Ottoman cấm phân phối hạt sống hoặc cây giống, nhân cà phê phải luộc hoặc rang chín trước khi xuất khẩu.

Châu Âu thay đổi cán cân kinh tế

Thế kỷ 17, nhu cầu cà phê toàn cầu tăng cao, các thương gia châu Âu đã tìm cách phá vỡ thế độc quyền thương mại và tranh giành thị phần. Năm 1609, Công ty Đông Ấn của Anh thành lập một trạm giao dịch ở Mocha. Tiếp theo, năm 1614 Công ty Đông Ấn của Hà Lan tiếp cận các thương cảng Yemen. Năm 1616, người Hà Lan mang cây cà phê từ Mocha về Amsterdam nhưng cho đến năm 1696 Hà Lan mới trồng được cà phê quy mô lớn trên các vùng đất thuộc địa ở châu Á và châu Mỹ. Đầu thế kỷ 18, Hà Lan trở thành chủ lực sản xuất và cung ứng cà phê lớn nhất toàn cầu. Hà Lan thậm chí vượt qua Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, trở thành đế chế hưng thịnh thống trị thương mại hàng hải.

ky-79-02.jpg

Năm 1714, thị trưởng của Amsterdam tặng một cây cà phê đến vua Louis XIV của Pháp. Người Pháp bắt đầu trồng cây cà phê trên đảo Martinique, từ đó nhân rộng khắp Trung - Nam Mỹ và Carribean. Đế chế Anh đến năm 1815 đã tiếp quản các đồn điền cà phê tại Ceylon của Hà Lan rồi nhanh chóng trở thành một thế lực lớn trong thương mại cà phê toàn cầu. Mặc dù cà phê không phải là ưu tiên của nền kinh tế thuộc địa Anh, nhưng với sự phát triển thuận lợi của vùng nguyên liệu và nhu cầu vận tải đường biển tăng cao, Anh đã kiếm được rất nhiều tiền từ thương mại cà phê. Nửa sau của thế kỷ 18, sản lượng cà phê tại các nước thuộc địa Pháp tăng cao, Pháp và Hà Lan trực tiếp cạnh tranh vị thế.

Trong lúc đó, cách mạng công nghiệp làm thay đổi phương thức sản xuất từ lao động chân tay được thay thế bằng chế tạo máy móc. Công việc nhà máy đòi hỏi trí óc tỉnh táo và thể lực nhanh nhẹn để vận hành thiết bị. Thức uống đang thịnh hành khắp Châu Âu lúc bấy giờ là bia và rượu không phù hợp với bối cảnh mới này. Do vậy, cà phê trở thành thói quen hàng ngày mới, một tập quán văn hóa ở châu Âu, sau đó lan sang Bắc Mỹ. Điều này dẫn đến cà phê trở thành sản phẩm thương mại có giá trị cao nhất trên thế giới, được ví như “vàng đen”. Một phần vì lợi nhuận liên quan đến cà phê, các cường quốc châu Âu đã xâm chiếm các quốc gia Châu Á, châu Mỹ, châu Phi làm đồn điền canh tác. Mở rộng vùng nguyên liệu cà phê gắn liền với chủ nghĩa đế quốc, mang lại lợi ích kinh tế cho các nước kiểm soát thuộc địa. Việc sản xuất cà phê hàng loạt đã đưa cà phê có mặt trên khắp các châu lục.

Sự trỗi dậy của châu Mỹ

Vào thế kỷ 19, cà phê đã trải qua một sự thay đổi cơ bản, thúc đẩy các nền kinh tế công nghiệp và trở thành trung tâm của nền kinh tế nông nghiệp ở nhiều nước châu Mỹ. Các quốc gia Venezuela, Colombia, Mexico, Jamaica, Brazil… giành được độc lập tạo ra bước nhảy vọt mới cho ngành cà phê. Trong khi châu Phi và châu Á giảm sản xuất thì năm 1850, Brazil chiếm hơn một nửa lượng cà phê trên thế giới.

Giai đoạn này, Mỹ vừa là quốc gia tiêu thụ cà phê hàng đầu thế giới, vừa là trung tâm công nghệ hóa ngành cà phê. Năm 1790, Mỹ xây dựng các nhà máy sản xuất cà phê ở New York, chính thức tham gia ngành thương mại cà phê. Khoảng năm 1860, cà phê rang xay đóng gói được bán ra thị trường New York. Năm 1864, Mỹ sáng chế máy rang cà phê công nghiệp, cách mạng hóa sản xuất cà phê. Năm 1865, nhãn hiệu cà phê thương mại đầu tiên được đăng ký. Năm 1881, sàn giao dịch cà phê được thành lập tại New York. Năm 1900, phát minh bao bì chân không ra đời giữ cho cà phê tươi lâu hơn. Năm 1906, Mỹ sản xuất cà phê hòa tan tinh chế hàng loạt đầu tiên.

ky-79-03.jpg

Thế kỷ 19, thương mại cà phê mở rộng gấp 20 lần. Châu Mỹ khẳng định sức ảnh hưởng đáng kể đối với thị trường toàn cầu. Vì tầm quan trọng trong kinh tế của xuất khẩu cà phê, năm 1940, Mỹ và một số nước Mỹ Latinh đã thỏa thuận phân bổ hạn ngạch xuất khẩu để mỗi nước được đảm bảo thị phần nhất định. Đến năm 1962, các quốc gia sản xuất cà phê và các nước tiêu thụ ký Hiệp định cà phê quốc tế nhằm duy trì hạn ngạch của các nước xuất khẩu và giữ sự ổn định trên thị trường cà phê.

Kỳ tích Việt Nam và bước tiến của châu Á

Từ nửa sau thế kỷ 20, quyền lực cà phê dịch chuyển sang châu Á. Các quốc gia của lục địa trà đã hiện diện trong mọi bước của chuỗi cung ứng cà phê, từ sản xuất đến cung cấp công nghệ, tạo dựng thương hiệu và thúc đẩy văn hóa cà phê.

Việt Nam, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Philippines… nổi lên như vùng nguyên liệu cung ứng cà phê cho toàn cầu. Trong đó, Việt Nam là đại diện tiêu biểu nhất. Cuối những năm 1990, Việt Nam đã trở thành cường quốc cà phê thế giới. Những quốc gia có truyền thống uống trà như Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc hiện nay là thị trường tiêu thụ cà phê hàng đầu toàn cầu, có khả năng cạnh tranh được với Mỹ. Các thương hiệu cà phê đến từ châu Á như Trung Nguyên Legend, cà phê hòa tan G7 (Việt Nam), Caffe Bene (Hàn Quốc), Suntory Boss (Nhật Bản)… đã bao phủ khắp các châu lục.

ky-79-04.png

Theo báo cáo của Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), châu Á có tốc độ tăng trưởng tiêu thụ cà phê năng động nhất trên thế giới, lục địa này đang trở thành “miền đất hứa” của ngành cà phê. Đặt biệt, với sự mở rộng quy mô của thị trường, cà phê đang là sản phẩm chủ chốt trong nền kinh tế ở các nước Đông Nam Á, dự kiến dư địa lợi nhuận vẫn còn rất dồi dào.

Hiện nay, thị trường cà phê toàn cầu đạt giá trị hơn 100 tỷ USD. Hơn hết, hệ thống kinh tế thế giới đang dần chuyển đổi sang hình thái kinh tế xanh, kinh tế sáng tạo với hạt nhân là năng lực sáng tạo đổi mới của mỗi cá nhân, tổ chức, quốc gia. Cà phê ngày càng có vị trí đặc biệt trong trật tự kinh tế thế giới, đóng vai trò nguồn năng lượng “thức tỉnh và sáng tạo”, là thức uống pha chế phổ biến và được tiêu thụ nhiều nhất giới. Giờ đây các quốc gia chủ động phát triển tiềm năng văn hóa, tri thức bản địa và các hình thức sáng tạo liên quan đến cà phê có thể để đón lấy cơ hội lãnh đạo ngành cà phê, góp phần tạo nên quyền lực mềm, quyền lực thông minh cho quốc gia đó trong kỷ nguyên kinh tế xanh, kinh tế sáng tạo.

Đón đọc kỳ sau: Đi tìm nguồn gốc sự giàu có từ quán cà phê.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

4 địa điểm "huyền thoại" một thời ở Sài Gòn giờ đã biến mất vĩnh viễn

Có những nơi đã từng là cả bầu trời tuổi thơ của người dân TP.HCM một thời. Nay chẳng còn dấu vết, nhưng mỗi lần nhắc lại, ký ức lại ùa về đầy dư vị...
2

Sài Gòn từng là 'Paris thu nhỏ' trong mắt người Pháp

Theo PGS.TS Trần Thị Mai, trong quá khứ, người phương Tây ví Sài Gòn còn lớn hơn Băng Cốc của Vương quốc Xiêm và không thua kém một số thành phố ở châu Âu. Vì vậy, họ đã từng quyết tâm xây dựng Sài Gòn thành một 'Paris thu nhỏ'.

Những bức tranh kinh điển khiến người xem hoảng sợ

Những bức tranh dưới đây sẽ cho người xem thấy rằng - để trải nghiệm cảm giác sợ hãi không nhất thiết phải xem phim kinh dị, đôi khi chỉ cần… ngắm kỹ một bức tranh.

6 bức tranh siêu nhỏ lọt lỗ kim có giá gần 3 tỷ đồng

6 bức tranh siêu nhỏ khắc họa lại 6 siêu phẩm hội họa nổi tiếng thế giới. Mỗi bức tranh có kích thước "lọt lỗ kim", phải chiêm ngưỡng bằng kính hiển vi.

Tượng nửa rồng nửa rắn trong tư thế miệng cắn thân, chân xé mình

Bức tượng kì lạ nửa rồng nửa rắn mang trong mình câu chuyện oan khuất "hóa hổ giết vua" của thái sư Lê Văn Thịnh là một bảo vật quốc gia độc nhất vô nhị.

Họa sĩ gây cảm xúc mạnh với những bức tranh 'một vé quay về tuổi thơ'

Làng quê mộc mạc, mái ngói cũ kỹ, cảnh sinh hoạt thân thương,… Tất cả những thứ rất thân quen ấy được họa sĩ 7X xuyên không gian khắc họa vào những bức tranh khiến bao người rưng rưng khi nhớ về.

Tranh khỏa thân khiến hàng loạt bảo tàng bị "cấm cửa" trên mạng xã hội

Hàng loạt các viện bảo tàng danh tiếng của phương Tây đã có một động thái gây sốc, sau khi các tác phẩm tranh ảnh khỏa thân nghệ thuật của họ bị cấm xuất hiện trên mạng xã hội.

Bức ảnh của năm: Cha chống nạng nâng niu con chẳng lành lặn, quyết mang đôi chân về cho con

Người ta miêu tả bức ảnh bằng một câu ngắn gọn rằng: Bi kịch của chiến tranh và nụ cười xé tan mọi nỗi kinh hoàng trong chốc lát.

Chiêm ngưỡng 5 di tích cực kỳ quan trọng triều Nguyễn sắp được trùng tu

Điện Cần Chánh, lăng vua Tự Đức, lăng vua Thiệu Trị, Quốc Tử Giám và Đàn Nam Giao là 5 di tích cực kỳ quan trọng triều Nguyễn tại cố đô Huế sắp được trùng tu.

Trăm năm theo bóng một con phà

Thủ Thiêm sẽ mãi là câu chuyện, một góc cạnh của Sài Gòn.

Mẹ sử dụng lò vi sóng theo cách rất tiện lợi lại tốt cho sức khỏe

Kỹ năng - Mỹ Diệu - 01/06/2025 12:00
Có thể bạn nghĩ rằng lò vi sóng chỉ có thể dùng để hâm nóng đồ ăn. Nhưng hãy để tôi cho bạn thấy cách mẹ tôi dùng nó, đúng là "gừng càng già càng cay"!.

Vì sao Âu Dương Phong hễ thấy hai cao thủ này là né tránh?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 01/06/2025 11:00
Điều gì ẩn giấu đằng sau thái độ khác biệt này của Âu Dương Phong?

Người đàn ông rong ruổi các tỉnh miền Tây chụp biển địa giới trước sáp nhập

Phong cách sống - Nguyễn Ngoan - 01/06/2025 10:00
Nghe tin các tỉnh miền Tây quê mình dự kiến sáp nhập, anh An dành 3 ngày chạy xe máy đến từng biển địa giới chụp ảnh lưu giữ kỷ niệm.

5 bài học dạy con của ''Vua dầu mỏ'' Rockefeller giúp gia tộc giàu 7 đời

Suy ngẫm - Khuê Hiền - 01/06/2025 09:00
Tỷ phú Rockefeller luôn đánh giá cao sự nỗ lực của mỗi cá nhân trên chặng đường làm giàu.

Khai mở hạnh phúc - Sáu lầm tưởng về hạnh phúc

Từ sách - Phim - TĐ - 01/06/2025 08:00
Chúng ta đã bắt đầu quyển sách bằng cách tìm hiểu xem hạnh phúc là gì, giờ là lúc để nghĩ xem hạnh phúc không phải là gì. 

Không phải Nữ Oa hay Tây Vương Mẫu, đây là nữ thần có thể giết Tôn Ngộ Không

Điện ảnh - Nguyệt Phạm - 31/05/2025 13:00
Bà là một vị thần quan trọng trong các tín ngưỡng dân gian.

Dịch vụ giúp "biến mất" khỏi Internet

Kỹ năng - Thái Nguyễn - 31/05/2025 12:00
Từ nhu cầu xóa dấu vết online đến dịch vụ “ẩn thân kỹ thuật số” bùng nổ, câu chuyện biến mất khỏi Internet đang dần trở thành trào lưu thời hiện đại.

Kiếm hiệp Kim Dung: Điều gì giúp Quách Tĩnh thắng được 4 cao thủ Ngư - Tiều - Canh - Độc?

Thư giãn - Quốc Tiệp - 31/05/2025 11:00
Chính sự kết hợp giữa sự chân thành của Quách Tĩnh và trí thông minh của Hoàng Dung đã giúp họ đến gặp được Nhất Đăng đại sư.

Gen Alpha - Thế hệ học trên TikTok, ôn thi qua hashtag

Phong cách sống - Trang Vũ - 31/05/2025 10:00
Thế hệ này đã biến việc học thành xu hướng, biến bài giảng thành nội dung viral.

Không còn bệnh tim - Bí mật cho trái tim khỏe mạnh từ một phân tử nhỏ bé kỳ diệu 

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 31/05/2025 09:00
Hãy đọc "Không còn bệnh tim" (No More Heart Disease) để khám phá những bí mật của trái tim và bắt đầu hành trình chăm sóc sức khỏe chủ động ngay hôm nay. Vì một trái tim khỏe mạnh, chính là nền tảng của một cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa.

55 nguyên tắc ứng xử thiết yếu để thành công - Đừng đợi đến khi con lớn mới dạy con cách ứng xử

Từ sách - Phim - Quìn - 31/05/2025 08:00
Là cha mẹ, ai cũng mong con mình trở thành người tử tế, tự lập và mạnh mẽ. Nhưng đó không phải là điều trẻ học được trong một sớm một chiều, mà là kết quả của sự rèn luyện từng ngày, bắt đầu từ những điều nhỏ nhất trong ứng xử hằng ngày.

Xem ‘Sex Education’, tôi ân hận vì nói với con: ‘Chuyện này không dành cho con nít’

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 30/05/2025 13:00
Tôi từng né tránh chuyện tình yêu, giới tính để bảo vệ con.

Vợ u não sống thực vật, chồng hát, nhảy mỗi ngày để đánh thức và phép màu xảy ra

Truyền cảm hứng - Nhật Thùy - 30/05/2025 12:00
Bác sỹ khuyên từ bỏ khi người vợ u não chuyển sang sống thực vật, tiền đã cạn, nhưng phép màu đã xảy ra sau nhiều tháng Deng nhảy và hát để cố gắng đánh thức cô.

Lotus Chat - ứng dụng vừa vượt Zalo, Messenger về lượt tải: Người dùng đánh giá gì?

Kỹ năng - Phan Trang - 30/05/2025 11:00
Lotus Chat - ứng dụng nhắn tin của người Việt đang nhận được nhiều đánh giá tích cực của người sử dụng.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Chủ nhật, 01/06/2025