NSƯT Lịch Du tên đầy đủ là Đỗ Thị Lịch Du, sinh năm 1940 tại Hưng Yên. Bà là diễn viên điện ảnh khóa đầu tiên của Trường Điện ảnh Việt Nam (nay là Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội).
Cùng khóa với bà ngày ấy có những nghệ sĩ tên tuổi như: NSND Trà Giang, NSND Hải Ninh, NSND Ngọc Lan, NSND Minh Đức… Yêu điện ảnh từ tấm bé nhưng con đường đến với điện ảnh của nghệ sĩ Lịch Du vô cùng chật vật.
Nghệ sĩ Lịch Du thời trẻ và khi đã về già. Ảnh: THTK.
Năm 24 tuổi, nữ nghệ sĩ có vai diễn đầu tiên trong phim "Bình minh trên rẻo cao" (1966) của đạo diễn Trần Đắc và Nguyễn Đỗ Ngọc. Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật, bà đã tham gia đóng hơn 20 phim, hầu hết là các vai bà vợ như: vợ Hai Dong trong phim "Không nơi ẩn nấp" (1971) của đạo diễn Phạm Kỳ Nam; vợ Vế trong phim "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" (1972); vợ Voòng Chăn trong phim "Đất mẹ" (1981) của đạo diễn Hải Ninh; mẹ Linh trong phim "Ngọn đèn trong mơ" (1987) của đạo diễn Đỗ Minh Tuấn. Đặc biệt, có một bộ phim duy nhất bà được vào vai chính, đó là vai Luông Chăn trong phim "Hai người mẹ" của đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi (1975).
Những vai bà đã đóng, dù không nhiều đất diễn nhưng thường là các vai cá tính. Đó là những người đàn bà có phẩm chất chịu đựng, cuộc đời là một bi kịch lớn, thoắt buồn, thoắt vui. Có lẽ những vai diễn với thân phận buồn ấy đã ám ảnh bà cho đến tận sau này với một số phận không may mắn.
Sau này, bà chuyển sang viết kịch bản phim. Năm 1992, đạo diễn Hoàng Tích Chỉ chọn mấy kịch bản của bà để làm phim như "Gọi tình yêu quay về", "Tình yêu của tôi, nỗi buồn của tôi". Đặc biệt bà đã rất thành công khi chuyển thể tiểu thuyết "Phố" của nhà văn Chu Lai thành 8 tập kịch bản "Người Hà Nội" được khán giả cả nước đón nhận.
Trong cuộc sống riêng tư, NSƯT Lịch Du là người nếm trải nhiều đắng cay. Bà từng kết hôn với NSND Quốc Hương và có một cô con gái. Tuy nhiên, cuộc nhân chỉ kéo dài được khoảng 10 năm rồi đổ vỡ. Sau này, bà kết hôn thêm 2 lần nữa nhưng kết cục vẫn là câu chuyện buồn.
Nghệ sĩ Thanh Loan cho biết, lễ viếng NSƯT Lịch Du bắt đầu từ 14g45 ngày 30/1 tại Nhà tang lễ Phùng Hưng, Hà Nội.
Hà Tùng Long
