Hình tượng "ông Táo" trong văn hóa dân gian Á Đông

24/01/2022 16:00
Hình tượng "ông Táo" trong văn hóa dân gian Á Đông

Hình tượng Táo quân đã tồn tại trong tín ngưỡng dân gian Á Đông từ lâu. Theo quan niệm dân gian, ông Táo vừa là thần bếp trong nhà vừa ghi chép lại tất cả việc tốt xấu của con người trong năm cũ.

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Việt Nam

Theo quan niệm truyền thống, vào ngày 23 tháng Chạp, ông Táo sẽ bay lên thiên đình báo cáo với Ngọc Hoàng tất cả những chuyện tốt xấu của gia chủ trong năm. Lễ cúng ông Táo thường được tiến hành vào trưa hoặc chiều.

Theo sự tích ông Táo, cá chép sẽ đưa ông Táo vượt qua Vũ Môn để lên thiên đình gặp Ngọc Hoàng. Tập tục thả cá chép phóng sinh sau khi cúng là một nét đẹp văn hóa, ngụ ý "cá chép hóa rồng", cá chép vượt Vũ Môn.

Hơn thế, trong tâm thức người Việt, cá chép vượt Vũ Môn hay "cá chép hóa rồng" còn là biểu tượng của sự thăng hoa, của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục khó khăn để đi tới thành công, biểu trưng cho sức mạnh tiềm ẩn, hướng đến một tương lai tốt đẹp.

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 1

Theo quan niệm truyền thống, vào ngày 23 tháng Chạp, ông Táo sẽ bay lên thiên đình báo cáo với Ngọc Hoàng tất cả những chuyện tốt xấu của gia chủ trong năm (Ảnh: Korea Science).

Xưa kia, vào ngày cúng ông Táo, người Việt còn có phong tục dựng cây nêu. Vì từ ngày 23 tháng Chạp cho tới đêm Giao thừa sẽ vắng mặt Táo quân dưới trần gian nên người xưa sợ ma quỷ quấy nhiễu, việc trồng cây nêu là một tập tục với ý nghĩa là để trừ tà. Ngày 7 tháng Giêng là ngày "hạ cây nêu".

Cây nêu ngày xưa là một cây tre cao khoảng 5-6 mét. Ở ngọn treo nhiều thứ như vàng mã, xương rồng, tỏi ớt, hình nộm, lá dứa, bầu rượu, cá chép giấy, cờ vải, khánh nhỏ…

Người ta tin rằng những vật nhiều màu sắc treo ở cây nêu, cộng thêm tiếng động của khánh sẽ báo hiệu cho ma quỷ biết nơi đây là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu... Vào buổi tối, người ta còn treo thêm một chiếc đèn lồng ở cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết với con cháu.

Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam gắn với huyền tích "hai ông một bà" gồm vị thần Đất, thần Nhà và thần Bếp.

Trong quan niệm dân gian, ba vị Táo quân chính là những vị thần định đoạt phúc đức cho mỗi gia đình. Phúc đức này có được do việc ăn ở đúng đạo lý của gia chủ mà nên. Người xưa thường có bàn thờ Táo quân riêng, đặt gần bếp, khi cúng phải nổi lửa lên cho bếp cháy rực. Tuy vậy, giờ đây, người ta giản tiện đi và thường cúng ông Táo ngay tại bàn thờ gia tiên.

Mâm cỗ cúng ngày 23 tháng Chạp là để tiễn Táo quân lên trời chầu Ngọc Hoàng, bẩm báo về những chuyện đã xảy ra trong một năm qua ở dưới trần gian. Mâm cỗ thịnh soạn thể hiện mong muốn của người dân rằng Táo quân dùng cơm xong sẽ "ấm lòng", lên chầu sẽ bẩm tâu những điều tốt đẹp với Ngọc Hoàng và báo cáo nhẹ đi những điều không nên không phải của gia chủ.

Việc làm này ở một khía cạnh nào đó giúp con người sống tốt hơn, tự ý thức lại những việc làm tốt và chưa tốt trong năm cũ.

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Trung Quốc

Người Trung Quốc cũng cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch. Trong quan niệm của người Trung Quốc, phúc lộc mà gia chủ được ban cho trong năm mới được quyết định phần nhiều bởi "bài báo cáo" của Táo quân với Ngọc Hoàng trên thiên đình về những việc làm tốt xấu của gia chủ trong một năm đã qua.

Tuy vậy, Táo quân của người Trung Quốc chỉ có một ông một bà. Người Trung Quốc thường lập bàn thờ Táo quân trong bếp với tranh hoặc tượng của ông Táo - bà Táo. Vào ngày 23 tháng Chạp, người ta thường bôi mật ong lên miệng của ông Táo - bà Táo với hàm ý là Táo quân ăn mật xong sẽ "ngọt giọng" hơn và bẩm tâu những điều tốt đẹp về gia chủ lên Ngọc Hoàng.

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 2

Người Trung Quốc cũng cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch (Ảnh: Korea Science).

Khi cúng lễ xong xuôi, gia chủ sẽ đem hóa bức tranh khắc họa ông Táo - bà Táo nếu họ vốn thờ bằng tranh vẽ. Sau đó, vào ngày đầu năm mới, họ sẽ dán bức tranh mới vào vị trí thờ ông Táo - bà Táo như cũ. Nếu gia chủ thờ ông Táo - bà Táo bằng tượng, vào ngày 23 tháng Chạp, họ được phép lau tượng cho sạch sẽ để chuẩn bị đón năm mới.

Ở Trung Quốc, người ta thường dâng cúng nước và chút cỏ khô bên cạnh mâm cỗ cúng, họ coi đây là thức ăn cho ngựa của Táo quân. Theo quan niệm của người Trung Quốc, ngựa mới là con vật đưa Táo quân lên trời.

Những gia đình có quan niệm truyền thống tại Trung Quốc vẫn cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, dù vậy, nhiều gia đình hiện đại tại Trung Quốc đã không còn duy trì hoạt động cúng lễ trong gia đình vào dịp này nữa.

Mâm cỗ cúng của người Trung Quốc dâng lên Táo quân thường đặt ở gần nơi đặt bếp nấu của gia đình. Cỗ cúng gồm có các món mặn và đồ ngọt. Đồ ngọt gồm các món như rượu nếp, bánh, mứt, kẹo... với quan niệm rằng cúng Táo quân cả đồ ngọt để ngài nói những lời "ngọt ngào" về gia chủ khi trình tấu lên Ngọc Hoàng.

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Hàn Quốc

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 3

Người Hàn Quốc có nữ thần Jowangshin là vị thần lửa, vị thần của bếp núc trong các gia đình (Ảnh: Korea Science).

Người Hàn Quốc có nữ thần Jowangshin là vị thần lửa, vị thần của bếp núc trong các gia đình. Xưa kia, phụ nữ Hàn Quốc thường là người đảm nhận việc cúng tế nữ thần Jowangshin nhưng về sau, tục lệ này mai một dần và giờ người Hàn Quốc không còn thờ vị nữ thần này nữa.

Tuy vậy, nữ thần Jowangshin vẫn là một trong những vị thần "nổi tiếng" nhất trong văn hóa dân gian Hàn Quốc. Vị nữ thần này cũng là người ghi chép lại những chuyện tốt xấu xảy ra trong mỗi gia đình trong suốt một năm và sau đó lên thiên đình bẩm lại với Ngọc Hoàng.

Người Hàn Quốc xưa kia thường thờ nữ thần Jowangshin bằng cách đặt một bát nước trên một bàn thờ làm bằng đất nung gắn ở phía trên nơi có bếp nấu của gia đình. Người phụ nữ trong gia đình thức dậy mỗi sáng sẽ lấy nước mới vào bát rồi cầu khấn những điều may mắn tới với gia đình.

Việc thờ nữ thần Jowangshin từng rất phổ biến ở Hàn Quốc. Vào những dịp lễ Tết hay gia đình có việc đại sự, người ta dâng lên bàn thờ nữ thần Jowangshin bánh gạo và trái cây.

Để thể hiện sự tôn kính đối với nữ thần Jowangshin, trong những gia đình có lập bàn thờ nữ thần, người Hàn Quốc quan niệm không bao giờ được nói những lời dung tục trong gian bếp, cách đứng ngồi trong gian bếp phải luôn thể hiện sự tôn trọng đối với chiếc bếp - vốn là nơi nữ thần ngự trị gần đó, phải luôn giữ gìn cho gian bếp sạch sẽ, gọn gàng...

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Nhật Bản

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 4

Người Nhật Bản có nam thần Kojin là vị thần lửa chủ sự chuyện nhà cửa, bếp núc và tài lộc của mỗi gia đình (Ảnh: Korea Science).

Người Nhật Bản có nam thần Kojin là vị thần lửa chủ sự chuyện nhà cửa, bếp núc và tài lộc của mỗi gia đình. Người Nhật Bản xưa quan niệm nam thần Kojin ngự ở chiếc bếp nấu của mỗi gia đình. Nam thần Kojin dùng quyền năng của lửa để tiêu diệt những gì đen tối, xấu xa, hắc ám.

Ngài cũng có trách nhiệm quan sát gia chủ để báo cáo tất cả những việc tốt xấu của gia đình tới vị thần cai quản tại địa phương. Người Nhật Bản xưa thường thờ thần Kojin gần bếp nấu của gia đình. Dù vậy, trong xã hội hiện đại bây giờ, tục lệ thờ thần Kojin không còn phổ biến trong đời sống của người dân Nhật Bản nữa.


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Tết Lạc, phim ngắn tương tác dạng dọc đầu tiên tại Việt Nam của TikTok và đạo diễn Quang Dũng

Tết “Lạc” là phim ngắn tương tác dạng dọc đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện trên nền tảng TikTok. Dự án có sự tham gia của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng và nhà biên kịch Bình Bồng Bột.

Hàng chục khinh khí cầu màu sắc bay rợp trên bầu trời TP.HCM

16 khinh khí cầu khổng lồ, đầy màu sắc lướt bay bên bờ sông Sài Gòn nhân dịp kỉ niệm một năm ngày thành lập TP Thủ Đức (1/1/2021 - 1/1/2022).

'Just Do It': Slogan nổi tiếng nhất thế giới dựa trên câu nói của một tử tù

Câu slogan "Just Do It" được nhìn nhận là một trong những câu slogan nổi tiếng nhất thế giới trong thế kỷ 20. Đằng sau câu slogan này là một câu chuyện lạ lùng.

Ca sĩ-nhạc sĩ JayKii ôn kỷ niệm lần đầu gặp vợ trong MV mới

Với bài hát mới, JayKii mời vợ đóng MV, diễn những cảnh tình tứ tại Đà Lạt - nơi họ gặp nhau lần đầu. Khi quay một phân cảnh, JayKii bất ngờ cầu hôn Trương Hoàng Mai Anh khiến cô ngỡ ngàng và xúc động không nói nên lời.

Dịch hạch - Bí ẩn 'cái chết đen', một trong những thảm họa tồi tệ nhất lịch sử

Năm 1347, trận dịch tồi tệ nhất trong lịch sử được ghi nhận đã hoành hành khắp châu Âu - bệnh dịch hạch, còn được gọi là “cái chết đen”, đã cướp đi sinh mạng 155 - 200 triệu người, giết chết 60% dân số châu Âu và 33% dân số nước Anh.

Dị nhân miền Tây có làn da kéo giãn như cao su tay chân bẻ gập 180 độ

Người đàn ông miền Tây có làn da kéo giãn như cao su, tay chân bẻ gập 180 độ

Phát hiện rạn san hô khổng lồ hình hoa hồng ngoài khơi Tahiti

Các nhà khoa học đã phát hiện ra một trong những rạn san hô lớn nhất thế giới ngoài khơi bờ biển Tahiti.

10 năm sau vụ án con hại mẹ, phân tích nguyên nhân mới thấy lỗ hổng dạy con đáng báo động

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 25/08/2025 10:00
Là tội phạm có chỉ số IQ cao, nam sinh này sở hữu khả năng phản điều tra cực mạnh, khiến cảnh sát mất gần 4 năm mới bắt giữ được hắn.

Đại địa chấn kinh tế - Liệu sự kiện sụp đổ của bong bóng dot-com có tái diễn trong thời đại AI?

Từ sách - Phim - Ngọc Tú - 25/08/2025 09:00
Cuộc khủng hoảng dot-com đầu những năm 2000 không chỉ là một biến cố tài chính, mà còn là lời cảnh báo cho bất kỳ thời đại công nghệ nào.

Danh tính vị mạnh thường quân đi dép xanh đỏ hớt hải bỏ chạy sau khi trao quà gây bất ngờ

Truyền cảm hứng - Nam An - 25/08/2025 08:00
Một nữ mạnh thường quân trong chương trình Mái ấm gia đình Việt gây chú ý khi lặng lẽ mang quà tặng rồi nhiều lần “bỏ chạy” khỏi sân khấu, để lại ấn tượng về tấm lòng thiện nguyện thầm lặng.

Xem Sex and the City, tôi ngừng hỏi con “Ăn gì chưa?”: Hóa ra con gái không vô tâm, chỉ là tôi không hiểu

Điện ảnh - Nguyễn Phượng - 24/08/2025 13:00
Một tập phim Sex and the City khiến tôi nhận ra lý do con gái tuổi teen luôn cáu gắt với bố mẹ. Hóa ra, không phải vì nó vô tâm mà vì tôi đã yêu sai cách.

6 loại trứng đã không bổ béo còn “phá hủy” nội tạng, mê mấy cũng phải nhịn

Kỹ năng - Ngọc Ái - 24/08/2025 12:00
Không chỉ dạ dày, nhiều cơ quan nội tạng khác cũng có thể “gặp nguy” nếu bạn ăn phải 6 loại trứng dưới đây.

Hé lộ lai lịch Cô Cô khi Khưu Xứ Cơ không truy sát Tiểu Long Nữ

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 24/08/2025 11:00
Là nữ chính của Thần điêu đại hiệp, Tiểu Long Nữ có vai trò đặc biệt.

Người đàn ông chết trong 45 phút bỗng sống lại và kể về “thế giới bên kia”

Suy ngẫm - Lam Chi - 24/08/2025 10:00
Tôi nhìn thấy cơ thể của chính mình đang nằm đó. Cảm giác như đang xem một bộ phim mà nhân vật chính trông giống mình, nhưng lại không phải là mình”, người đàn ông kể lại.

Người lạ với chính ta - Có phải chúng ta đang bắt chước cách thể hiện sự đau khổ để trở thành một ai đó tốt hơn?

Từ sách - Phim - TĐ - 24/08/2025 09:00
Có những câu chuyện cứu rỗi chúng ta, và cũng có những câu chuyện giam hãm chúng ta, và khi đang ở giữa cơn bệnh, thật khó để biết đâu là điều gì…

Bùng nổ xu hướng sinh con nhưng không kết hôn – Phụ nữ tự tin vào 2 điều đàn ông không ngờ tới

Phong cách sống - Ứng Hà Chi - 24/08/2025 08:00
Ngày càng nhiều phụ nữ trên thế giới lựa chọn sinh con mà không cần chồng, sẵn sàng bỏ tiền mua tinh trùng để làm mẹ đơn thân. Trào lưu gây tranh cãi này đang tạo nên làn sóng bàn luận dữ dội về hôn nhân, tình yêu và vai trò của đàn ông trong xã hội hiện đại.

Xem "Sex Education" tôi bật khóc vì đã tìm ra cách cứu đứa con ngoan giỏi khỏi nguy hiểm

Điện ảnh - Vỹ Đình - 23/08/2025 13:00
Câu nói đó như một tát nước vào mặt tôi. Tôi đã bật khóc nức nở...

Thành công phụ thuộc vào 20% IQ, 80% còn lại nằm ở điều này – Cha mẹ cần biết để nuôi dạy con đúng cách

Kỹ năng - Ứng Hà Chi - 23/08/2025 12:00
Những người có chỉ số thông minh cao chưa chắc đã đạt được nhiều thành tựu trong cuộc sống.

Nếu Đoàn Dự của Thiên Long Bát Bộ đến thế giới Thần Điêu Hiệp Lữ, chỉ có một cao thủ có thể đánh bại

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 23/08/2025 11:00
Liệu Đoàn Dự có thể khuynh đảo giang hồ nếu đặt chân đến thế giới Thần Điêu Hiệp Lữ?

Cố gắng làm gì khi có AI: Xu thế mới sau ‘nghỉ việc thầm lặng’, người lao động từ bỏ nỗ lực vì không có tương lai

Suy ngẫm - Băng Băng - 23/08/2025 10:00
Một làn sóng chán nản, từ chối cố gắng đang lan rộng trong người lao động khi AI dần cướp mất công việc của nhiều nhân viên bất kể họ có nỗ lực ra sao.

Tại sao có lúc bạn lại trở thành ‘Người lạ với chính ta’?

Từ sách - Phim - FN - 23/08/2025 09:00
Tâm thần học đã làm thay đổi thế giới bằng cách đưa nỗi đau tinh thần ra khỏi bóng tối của mê tín và đặt nó vào ngôn ngữ của khoa học, giúp những người từng bị xem là “ma quỷ ám” thành những bệnh nhân có thể được chữa trị và đồng cảm.

Học giỏi cách nào đây? Học giỏi không khó, khó là bạn chưa tìm ra cách học khôn ngoan

Từ sách - Phim - Quìn - 23/08/2025 08:00
Bạn có từng tự hỏi vì sao có những bạn học sinh luôn nằm trong top đầu, mà vẫn có thời gian chơi thể thao, giải trí, thậm chí ngủ đủ giấc? Bí quyết của họ không nằm ở tài năng thiên bẩm, mà ở việc lựa chọn cách học hiệu quả.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 25/08/2025