Cây bút chì từ mồm đến… chân
Đã sang đông. Bầu trời vẫn đục những đám mây tro xám. Mấy con diều hâu dang cánh thi nhau “xây giếng”. Dăm bảy lá bàng đỏ xạc xào rơi xuống đường.
Như mọi chiều, hôm nay đi học về tôi vẫn mỏng manh trong chiếc áo lụa bạc màu. Bọn chúng nó sợ rét đã vội vàng chạy trước. Bằng vừa chạy vừa gọi. Tôi không nghe thấy gì, vẫn thong thả từng bước mải mê suy nghĩ: “Mình phải tập viết...”. Nhưng viết bằng cách nào đây? Nghĩ mãi tôi vẫn bí. Chợt thấy mấy cành bù cu xòe ra bên đường, để ý nhìn thấy trên lá của nó chằng chịt những vân vẽ rất tinh vi, tôi liền hỏi cô giáo:
- Ai viết cái gì lên lá này thế cô?
- Con chim gáy nó vẽ đấy em ạ.
- Thế nó lấy gì mà vẽ được hở cô?
Cô đưa tay ngắt mấy cái lá lên nhìn:
- Ờ! Nó chỉ lấy mỏ để vẽ mà đẹp quá em nhỉ.
Nghe cô giáo nói, tôi vụt nảy ra một ý nghĩ. Suýt nữa tôi reo to: “Ồ, mình cũng sẽ dùng miệng để viết”. Ý nghĩ ấy cứ bám riết lấy tôi. Mê mải quá đến nỗi về đến ngõ tôi quên cả chào cô giáo.
Tôi dùng mồm viết thử. Vừa ngậm chiếc bút chì gạch gạch trên trang vở được mấy nét bỗng tôi thấy mắt hoa lên, đầu choáng váng, nước mắt nước mũi từ đâu trào ra. Tôi ngẩng lên lắc đầu, thở dài, lơ đãng nhìn ra ngoài khung cửa. Xa xa giữa khoảng trời xanh vô tận mấy cụm mây trắng đang lững lờ nhẹ trôi...
Ngoài sân, mấy chú gà con đang liếp nhiếp theo mẹ đi ăn. Học theo mẹ, chúng cũng lấy chân bới rác tìm mồi. Tôi bỗng vụt nghĩ: “Hay mình cũng dùng chân để viết?”. Tôi đắn đo mãi rồi quyết định cứ thử xem sao. Chiếc bút nhỏ quá, tôi vừa cố mở ngón chân cái và ngón trỏ cặp lấy, chưa kịp viết bút đã rơi ngay xuống. Mấy lần như vậy, bực quá tôi liền đá bút chì vào xó nhà rồi đi chơi.
Mấy hôm sau thấy nhơ nhớ tiêng tiếc, tôi tìm lại cây bút chì và hăm hở tập viết tiếp. Nhưng rồi chữ chưa hiện hình thì cây bút chì cũng lại ngượng ngọng rơi ra. Buồn quá, tôi buông bút ra sân dạo quanh. Bất chợt tôi nhận ra những mẩu gạch non ở góc sân. Tôi nảy ra ý biến nó thành phấn, biến cái sân nhà thành bảng tay.
Vậy là lần này không viết bằng bút nữa, tôi dùng gạch non tập viết xuống sân. Có ngày cả chiếc sân đỏ lòe loẹt những vết nhằng nhịt. Đó là những nét chữ đầu tiên của tôi đấy. Thực ra nào có thành chữ. Đó chỉ là những vết dọc ngang rối bời chẳng khác gì vết chân gà bới. Bố tôi làm đồng về liền mắng: “Sao con lại vẽ bậy ra sân thế này Ký?”
Tôi sợ, bỏ chạy sang nhà Bằng. Khi trở về thấy mặt sân đã sạch. Hỏi chị, tôi mới rõ bố đã múc nước rửa sân từ lúc nãy. Từ đó ngày ngày tôi lủi thủi ra sân đình ở đầu làng lặng lẽ tập viết một mình.
Ít ngày sau quen chân dần, tôi nghĩ cách tập viết lại bằng bút chì. Có viết bằng bút được mới chép bài được chứ. Chẳng nhẽ khi các bạn ngồi trong lớp viết bài vào vở, mình lại ra giữa trời lấy gạch viết xuống sân ư? Tôi tìm lại chiếc bút hôm nào. May quá, nó nằm ngay ở góc chân tủ phía sát vách nhà. Tôi hăm hở tập viết trở lại. Nhưng rồi cũng vừa viết được vài nét cây bút lại ngượng ngọng rơi và rơi. Tôi ngồi thừ suy nghĩ, nước mắt lại chực trào ra. Bỗng tôi nảy ra một ý mới. Vừa lúc Bằng đến chơi, tôi liền nhờ bổ hộ cây chì ra, rồi lấy cái ruột bút chì cắm vào một đoạn ống tre. Tôi lại bảo Bằng dùng dao gọt đẽo, biến cái cây bút chì đặc biệt ấy từ hình ống tròn thành hình ống vuông. Giờ thì chắc các bạn biết tôi làm thế để làm gì. Vâng, đơn giản chỉ để khi kẹp vào ngón chân nó sẽ không bị trơn, giúp cây bút chì không bị rơi như trước nữa. Thế là tôi đã bình tĩnh viết được chữ o thứ nhất, rồi thứ hai, thứ ba…mà cây bút chì vẫn ngoan ngoãn nằm trong chân tôi trong tiếng vỗ tay cổ vũ không ngớt của Bằng.
“O tròn như quả trứng gà”
Một ngày kia tôi đang cặm cụi mải mê tập viết một mình ngay giữa tấm phản thì bất chợt cô Cương đến, thấy tôi cô nghiêm giọng hỏi: “Bây giờ cô hỏi em, em nói thật nhé! Có phải em đang tập viết bằng chân không?”
“Ơ, sao cô giáo lại biết nhỉ”. Tôi ngạc nhiên nghĩ thầm. Tôi đã nói với ai về việc này đâu. Ngay cả bố mẹ tôi cũng chưa biết kia mà. Tôi sợ nói ra người ta sẽ cười cho đến xấu hổ, vì có ai lại đi viết bằng chân bao giờ. Biết không thể chối được, tôi đáp:
- Thưa cô, vâng ạ.
- Thế sao em không nói với cô?
Nói xong cô rút trong túi ra ba viên phấn, một cái bút chì xanh đỏ và quyển vở, âu yếm nhìn tôi mỉm cười: “Đây, cô cho em mấy thứ này để em tập viết.”
Cô bảo tôi thử viết xem thế nào. Nghe lời cô, tôi ngượng ngùng đưa chân cặp bút chì. Nhưng khi tôi vừa đưa ngọn bút chì chạm vào mặt giấy thì bút đã rơi tách xuống phản. Cô Cương vội vàng cầm đặt vào chân tôi. Cô tự tay bắt chân tôi tập viết. Tôi viết được chữ “o” và chữ “i”. Nét chì đỏ hiện lên trông mới nổi làm sao. Kể ra cũng còn nguệch ngoạc lắm nhưng bước đầu thế là tốt rồi.
Từ đấy sáng nào Bằng cũng đến nhà tôi. Bằng mê mải ngồi trông tôi tập viết. Mỗi lần chiếc bút chì rời khỏi chân tôi là Bằng vội vàng cầm nhét vào. Nhiều lúc Bằng tự tay bắt chân tôi tập viết theo lời dặn của cô Cương. Nhưng dẫu thế nào ngón chân tôi vẫn cứ cứng đờ. Nó không chịu đưa bút chì lượn thành nét chữ như ý định của tôi. Chì cứ tự do chệch choạc hiện lên trên giấy thành những hình kỳ quái. Nhiều lúc tôi đã lấy hết sức cặp thật chặt bút chì, cố nắn nót từng nét một, thì cũng nhiều lúc tôi bị chuột rút đến co quắp cả ngón chân. Tôi quẳng sách lẫn bút nằm lăn ra phản. Bằng vội chạy đến đỡ dậy. Hai đứa nhìn nhau nửa buồn cười nửa muốn khóc.
Một hôm cô Cương lại đến nhà tôi. Cô cho tôi một quyển vở nữa và khuyên: “Đừng có nản em ạ. Phải chịu khó mới được. Liệu chiếc bút chì ấy tập có dễ không, nếu không cô mua cho chiếc bút chì khác.”
Cô Cương còn bảo tôi nên tập những chữ dễ như chữ o, chữ i trước, sau đó mới tập đến chữ khó như chữ h, k. Nghe lời cô, tôi bắt đầu tập lại chữ o. “O tròn như quả trứng gà”. Tôi cứ vừa tập vừa đọc lại câu thơ mà chị tôi đã dạy cho hồi nào. Sau một thời gian ngắn, quả thật tôi đã khoanh được tròn chữ o. Sau đấy chữ i, chữ t cũng viết được.
Cuối cùng tôi tập đến mấy chữ: b, g, h, k. Khó nhất có lẽ là chữ k đấy. Tôi tập đi tập lại bao nhiêu lần mà vẫn chưa được. Nhiều lúc bực đến phát khóc. Hay mình bỏ quách chữ này không tập nữa! Không viết được một chữ cũng chẳng sao. Nhưng thật là oái oăm, chữ k lại cần thiết để viết chữ “Ký”. Mọi chữ đã viết được cả rồi, riêng tên mình không viết được ư?
Nghĩ thế nên tôi lại miệt mài tập.
Mùa đông trôi qua. Cây xoan trước nhà đã trổ hoa trắng xóa, thoang thoảng mùi hương nồng nồng ngai ngái.
Chiều nay trên đường đến lớp lòng tôi rộn ràng ấm áp hẳn lên. Nghe một tiếng chim hót, nhìn một cánh hoa cỏ rung rinh tôi cũng thấy như có gì thân thiết vui nhộn hơn mọi ngày. Nghĩ đến buổi học hôm nay, lần đầu tiên mình tự chép được bài, tôi mừng vui phấn chấn lạ thường.
Đến lớp, tôi trải manh chiếu nhỏ đã được mẹ chuẩn bị cho từ nhà ra ngay trước bàn thứ nhất ngồi viết.
Nhưng lạ quá! Sao tôi không giữ được bình tĩnh như lúc ngồi viết ở nhà. Chân tôi cứ run run gượng gượng.
Các bạn ngồi bàn gần đấy chốc chốc lại nghển nhìn, càng làm cho tôi hồi hộp.
Bài tập chép đầu tiên của tôi hôm ấy được cô Cương cho điểm 5. Quyển vở chưa kịp rời tay cô, các bạn đã giằng nhau để xem.
Những bài tập chép lần sau, lần sau nữa, sau nữa tôi đã đạt được điểm 7, điểm 8, rồi điểm 10.
Theo Tôi đi học, tự truyện của Nhà giáo ưu tú Nguyễn Ngọc Ký