Gửi bình luận
Hủy
Gửi
Không biết cách nói “không”
Có hai lý do khiến người thấu cảm nỗ lực làm hài lòng người khác: chúng ta muốn giảm nhẹ vấn đề của người khác vì chúng ta có thể cảm nhận những gì họ đang trải qua, và chúng ta muốn tránh cảm giác tội lỗi khi làm người khác thất vọng hoặc không đáp ứng được mong đợi của họ.
Về lâu dài, việc bỏ qua nhu cầu của bản thân để đáp ứng nhu cầu của người khác có thể khiến bạn nảy sinh cảm giác oán giận và u uất. Nghiên cứu năm 2013 của Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan và Đại học Rochester cho thấy những người kìm nén cảm xúc có nguy cơ tử vong sớm cao hơn 30% và nguy cơ mắc bệnh ung thư cao hơn 70% so với người bình thường.
Vậy làm thế nào để những người thấu cảm kiểm soát các mối quan hệ tình cảm? Đâu là những thử thách mà người bạn đời của người thấu cảm phải đối mặt? Trong một mối quan hệ như vậy, cả hai bên đều có thể gặp nhiều khó khăn. Người thấu cảm cần rất nhiều thời gian một mình, không gian riêng và môi trường yên tĩnh. Nếu chúng ta ở bên cạnh ai đó có nhu cầu khác với nhu cầu cơ bản của chúng ta – có thể họ thích bên nhau mọi lúc mọi nơi, thích giao lưu với nhiều người, thích không gian có tạp âm và thích trò chuyện liên tục – điều đó sẽ khó khăn cho cả hai bên.
Chúng ta cần tránh tiếp xúc với những người chỉ quan tâm đến bản thân họ, trong đó có người ái kỷ. Những người này đặc biệt thích tiếp cận chúng ta, vì chúng ta có thể nhìn thấy bản chất của họ đằng sau chiếc mặt nạ mà họ thể hiện với thế giới và chúng ta vẫn muốn yêu thương họ, chăm lo cho họ. Người ái kỷ khao khát tình yêu thương và sự chăm sóc vô điều kiện đó. Tuy nhiên, nếu lỡ làm điều gì khiến họ phật ý, chẳng hạn như lên tiếng phản đối, phát hiện sai sót hoặc làm gì đó đe dọa đến ý thức về cái tôi đang run rẩy nhưng quá cao ngạo của họ, chúng ta có thể sẽ đánh mất bản thân chỉ vì không muốn bị họ chê trách hoặc ngừng dành tình cảm cho mình.
Nếu hai người thấu cảm đến với nhau, mối quan hệ của họ có thể sẽ rất sâu sắc và ý nghĩa vì cả hai đều có sự liên kết về tâm hồn, sự thấu hiểu lẫn nhau và khả năng cảm nhận những gì người kia đang cảm nhận. Nhưng cùng lúc đó, mỗi người cũng sẽ gánh chịu nỗi đau về thể chất và tinh thần của người kia. Và hầu như sẽ không có cái gọi là bí mật trong mối quan hệ của hai người thấu cảm, vì người kia luôn biết những gì bạn đang cảm nhận và những điều bạn không nói ra.
Mỗi mối quan hệ đều cần có sự kết nối về mặt tâm hồn của hai bên, đòi hỏi cả hai phải đối xử với nhau bằng tình yêu thương và sự thấu hiểu. Vì vậy, người thấu cảm và những người thân thiết với họ cần đặc biệt quan tâm tới việc bày tỏ cũng như tôn trọng nhu cầu và sở thích của đối phương. Sự giao tiếp, tình yêu thương và sự tôn trọng dành cho nhau là những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng một nền tảng vững chắc và duy trì mối quan hệ lâu dài.
 |
Đối mặt với rào cản tội lỗi
Cảm giác tội lỗi là lý do chính khiến chúng ta hạ thấp bản thân trước người khác. Đối với người thấu cảm, cảm giác tội lỗi có thể kéo dài dai dẳng. Đó là một phần lý do khiến chúng ta khó có thể nói “không”.
Đối với cá nhân tôi, cảm giác tội lỗi khi làm ai đó thất vọng là một trong những lý do lớn nhất khiến tôi không thể nói lời từ chối. Lúc nào tôi cũng nghĩ xem giữa việc làm điều tôi không muốn làm và đối mặt với cảm giác tội lỗi khi từ chối thì lựa chọn nào tệ hơn. Ví dụ, lúc tôi mới hai mươi tuổi và còn độc thân thì bạn của tôi, Tanisha, khi đó đã là mẹ đơn thân của hai con nhỏ, phải chật vật vừa làm việc kiếm sống vừa chăm sóc hai đứa con đang tuổi đi học. Cô rất muốn tìm hiểu người khác nhưng lịch sinh hoạt bận rộn của cô khiến cô không thể làm bất cứ điều gì ngoài đi làm và chăm sóc con cái.
Tôi thật sự cảm thông cho cô, cảm thông sâu sắc! Tôi đặt mình vào hoàn cảnh của cô (người thấu cảm rất thường làm như vậy), và tôi cảm nhận được những khó khăn mà cô đang phải đối mặt. Tôi không thích những gì mình đang cảm nhận, vậy nên tôi quyết tâm giúp đỡ cô vì tôi muốn cô được thoải mái hơn. Tôi trông con cho cô mỗi khi cô đi chơi và giúp đỡ cô theo bất cứ cách nào có thể.
Nhưng một thời gian sau, cô trở nên quá thoải mái với sự giúp đỡ của tôi. Tôi bắt đầu cảm thấy mình bị coi thường. Là một phụ nữ độc thân trẻ tuổi, tôi cũng có những nhu cầu và mong muốn của riêng mình, và tôi thấy nhu cầu của tôi đang bị gạt sang một bên. Tôi không trách Tanisha, vì tôi biết cô là dạng người mà những người thấu cảm như chúng ta thường gặp phải. Chúng ta thu hút những người đang cần giúp đỡ và khiến họ cảm thấy thoải mái, nhưng rốt cuộc họ lại thoải mái đến nỗi không còn động lực để thay đổi hoàn cảnh của mình.
Chúng ta tự thuyết phục bản thân rằng đó là những gì bạn bè nên làm cho nhau, nhưng trong thâm tâm, chúng ta biết mình sẽ không cảm thấy thoải mái khi yêu cầu sự giúp đỡ tương tự từ người khác, vì chúng ta vốn gặp khó khăn trong việc nhận lại. Vấn đề là tình thế này càng kéo dài thì chúng ta càng khó thoát ra, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng mà lẽ ra chúng ta đã có thể tránh hoặc giải quyết sớm hơn.
Trong trường hợp của Tanisha, sự phẫn nộ của tôi đã tích tụ cho đến khi chúng tôi xảy ra một cuộc cãi vã lớn. Nhưng sau khi mọi chuyện lắng xuống, tôi vẫn là người chủ động xin lỗi vì thấy rằng chuyện xảy ra lần đó không trầm trọng đến mức tôi phải tức giận như vậy. Rốt cuộc, không những vấn đề ban đầu chưa được giải quyết mà tôi còn cảm thấy có lỗi vì đã tức giận với Tanisha. Cảm xúc của tôi khiến tôi phê phán và tự trách bản thân, cho rằng mình là một người bạn tồi tệ.
Sau đó tôi lại nỗ lực làm một người bạn tốt, điều này khiến tôi càng thêm phẫn nộ với Tanisha vì đã chiếm hết thời gian của tôi. Kiểu hành vi giận-dữ-bùng-phát-rồi-tự-trách-rồi-lại-nỗ-lực-nhiều-hơn có vẻ là vấn đề tiêu biểu cho nhiều tình huống trong cuộc sống của tôi. Bị mắc kẹt trong tình thế “đôi bên cùng thua” là điều thường xảy ra với người thấu cảm.
Mọi chuyện trở nên căng thẳng tột độ khi tôi gặp và yêu Danny, chồng tôi bây giờ. Chúng tôi thường xuyên hẹn hò và dành thời gian cho nhau, và tôi để ý thấy Tanisha không hề vui cho tôi. Tôi rất ngạc nhiên. Tôi cứ tưởng cô sẽ rất vui khi tôi ở bên người đàn ông khiến tôi hạnh phúc. Nhưng vì tôi không còn nhiều thời gian dành cho cô nữa nên cô bắt đầu tỏ thái độ khó chịu với Danny. Tôi đã phải nhường nhịn hết sức và cố gắng xoa dịu cô, vậy mà vẫn có nhiều lần tôi thấy Tanisha đặt tôi vào tình thế phải chọn giữa cô với Danny thay vì đơn giản hành xử theo hướng tích cực là chào đón anh bước vào cuộc đời tôi.
Tất nhiên, tôi đã chọn Danny. Tuy rất buồn, tiếc nuối và cảm thấy tội lỗi, nhưng tôi đã chấm dứt mối quan hệ bạn bè với Tanisha. Sau một thời gian, Tanisha đã liên lạc lại với tôi và xin lỗi tôi, nhưng cô chỉ làm vậy khi thấy tôi không chủ động làm lành trước và vẫn hạnh phúc khi không có cô trong cuộc sống của mình.
Nhìn lại tình bạn nhiều vấn đề của tôi với Tanisha cũng như những sự kiện tương tự trong cuộc đời mình, tôi nhận ra việc tránh đối đầu và cố gắng tránh xung đột bằng mọi giá rốt cuộc lại thường dẫn đến nhiều xung đột hơn về lâu dài. Nếu tôi chịu lắng nghe con tim mình và lên tiếng sớm hơn, thì dù vẫn thấy khó chịu lúc đó nhưng tôi đáng lẽ đã tránh được những cảm giác nặng nề hơn về sau này.
