Nhạc sĩ Tôn Thất Lập và những bản tình ca

Nhạc sĩ Nguyễn Phú Yên29/07/2023 12:00
Nhạc sĩ Tôn Thất Lập và những bản tình ca

Trước khi trở thành nhạc sĩ của phong trào học sinh sinh viên, nhạc sĩ Tôn Thất Lập đã viết những bản tình ca say đắm lòng người, và sau khi đất nước thống nhất ông tiếp tục sáng tác theo dòng nhạc này.

Khi nhắc đến nhạc sĩ Tôn Thất Lập, người ta biết đến anh như cánh chim đầu đàn của phong trào nhạc sinh viên, học sinh tranh đấu trước năm 1975. Những bài hát mạnh mẽ, hùng tráng của anh có mặt trong những bước đi của tuổi trẻ thành thị trên khắp các mặt đường đầy khát vọng. Song chúng ta cũng biết rằng Tôn Thất Lập sáng tác từ lúc còn rất trẻ, khi anh mới 17 tuổi và ca khúc của anh thời ấy là những bài tình ca ngọt ngào và say đắm.

Vào thập niên 1960 ở Huế có hai nhạc sĩ trẻ được nhiều người biết đến là Trịnh Công Sơn và Tôn Thất Lập. Cả hai cùng theo học Trường sư phạm Qui Nhơn nhưng Trịnh Công Sơn học khóa 1 (1960-1962), còn Tôn Thất Lập học khóa 3 (1964-1966). Sau này khi giới thiệu về người bạn của mình, Trịnh Công Sơn viết: “Tôn Thất Lập đã đến với âm nhạc bằng những tình khúc, mặc dù trong chiến tranh anh được biết nhiều như một nhạc sĩ của phong trào. "Đêm đêm tiếng ca hao gầy đậu xuống môi em" Đầu những năm 60 tiếng hát ấy đã nằm trên những vòng tròn của đĩa hát Asia… Tôn Thất Lập đã từ lâu lại tiếp nối cái tiếng hát về Em như một trách nhiệm của người biết rao giảng về chuyện tình” (trích lời giới thiệu tập Hát lời chiêm bao của Tôn Thất Lập, NXB Âm nhạc, 1990).

covermb-copy.jpg
Nhạc sĩ Tôn Thất Lập - Ảnh: TNO

Thật vậy, Tôn Thất Lập trước khi là nhạc sĩ của phong trào, anh đã là nhạc sĩ của tình ca. Nếu “Trịnh Công Sơn viết dễ như lấy chữ từ trong túi ra” (Nguyễn Xuân Khoát) thì Tôn Thất Lập ở một cách khác, viết nghiêm túc, kỳ công và không kém phần trau chuốt. Anh có được nghệ thuật biểu hiện riêng với một ngôn ngữ âm nhạc đặc thù từ giai điệu cho đến ca từ khiến ca khúc của anh hoàn toàn không lẫn vào những bài hát đương thời. Có cảm giác anh viết rất thong dong, đôi khi cởi bỏ trói buộc của khúc thức, cốt để giãi bày trọn vẹn cái sâu kín mãnh liệt của tình cảm thời thanh xuân.

 Điều dễ nhận ra ở giai đoạn này là chất trữ tình lãng mạn vẫn bàng bạc ở hầu hết những bài tình ca của anh, ở đó là những rung động trong sáng, hồn nhiên và bay bổng:

Hương trinh nguyên thoắt thành suối tơ mềm
Gội trời xuân đan bằng mắt biếc
Bằng hoa thơm thần tiên trong giấc mê…
Xin mây tơ nắng vàng kết lên ngàn chuyện mùa xuân
Cho hồn bướm trắng lả lơi đi tìm hương bên lũ hoa…
(Tình ca mùa xuân)

Tình ca mùa xuân - Thái Thanh ca: 

Như một người lãng mạn, anh mải mê trong nỗi thèm khát vĩnh cửu, đó là đi tìm cái đẹp trong thiên nhiên và trong tình yêu. Hãy lắng nghe lời tự tình của anh trong tiết tấu điệu luân vũ dìu dặt:

Rồi đôi mi ấy ngủ giấc son vàng
Lời ca êm ái trĩu xuống mơ màng
Và hương tóc rối cho anh lên mây
Trên mắt thâm sâu tháng năm buồn cháy quanh…
(Lời ca trên miền biển cả)

 Trong bài hát viết tặng người yêu là ca sĩ Phương Nga, anh thao thức không chỉ câu chuyện tình của mình mà còn về một kiếp người âm thầm trong cuộc sống:

Đêm đêm tiếng ca hao gầy đậu xuống môi em
Trút hơi sau cùng giải thoát nhân gian…
Đêm đêm vó câu anh về ngột tiếng ca xưa
Những thung lũng buồn ngủ suốt trong mưa
Tiếng ca không còn miền đất dỗi hờn…
(Tiếng hát về khuya)

Tiếng hát về khuya - Cẩm Vân ca:

Đôi khi cảm xúc chỉ là những hoài niệm mơ hồ, song để lại dấu ấn không phai trong tâm hồn người nghệ sĩ:

Về những đường em đã đi qua
Anh gọi bằng tên một loài hoa
Hoa phượng hồng lối đi về một người gái nhỏ
Con tàu mùa hè đưa anh trở về
Nhìn em như thầm nói đi em
Lớn lên từ mùa hoa nào
Chiều nào gặp em trời mưa trên đầu những cây hoàng lan

Bài hát Bằng tên một loài hoa phổ thơ Giáng Ngọc (tức Hoàng Phủ Ngọc Tường), Trần Thu Hà ca:

Hoặc đó là những kỷ niệm đơn sơ của một mối tình thơ dại còn sáng mãi:

Ngỡ rằng đã vùi quên tháng ngày
Chuyện tình xưa tưởng phôi phai
Em về một thoáng mưa bay
Nhưng kỷ niệm có quên ai!
Buổi chiều hàng cây thắp nến
Là lúc tan trường
Tiễn em về phố quen...
(Những con đường nhỏ)

Những con đường nhỏ, Chung Tử Lưu ca:

Những giây phút êm đềm từ trong dĩ vãng khiến lòng anh xao động không thôi:

Tiếng hát nào về ru trên đỉnh trời
Lúc em về lạnh lùng con phố dài
Chiều còn mưa hàng phố âm thầm
Từng cây cao chia cắt dòng sông
Chân em xa rồi, ngày giông bão tới
(Phố mưa)

Phố mưa, Khánh Ly ca:

Có khi từ chút tình buồn mở ra cuộc hành trình đi về cõi vô cùng, trên con đường đó có cả cô đơn và đau xót, có cả nỗi buồn và cả niềm vui, được anh diễn tả với chuỗi âm hình dường như không muốn dứt:

Ngày đưa dấu xe lăn dài trên phố xa
Du đời ta với ta du đời trong cách xa
Tình rơi ngất ngư trên cành em lá thu
Treo hờ trong gió ru đưa người về cõi hư
(Hoàng hôn phai)

Hoàng hôn phai (song tấu piano và violon):

Không chỉ có lời tình buồn, đôi khi anh vẫn say mê trong niềm vui và hạnh phúc tình ái:

Đưa em đi trong ngày tình vui thênh thang
Như dòng đời trôi mênh mang
Nghe tháng năm dài biển khơi
Đưa em đi cho dài ngày vui chim bay
Cho tình hồng môi em say
Trên cõi mây mù phôi phai…
(Buổi sáng chim bay)

Buổi sáng chim bay, Hoàng Kim ca:

Sau này dù nhiều biến thiên của cuộc đời, anh vẫn trở về với tình yêu tuyệt vời mãi ghi dấu sắt son trong trái tim anh:

Mưa thì thầm là mưa rất xa
Trời không nắng khi vầng mây qua
Em thì thầm là em rất gần
Tình như không nói là tình trăm năm.
Mưa dịu dàng hàng cây đứng yên
(Mưa thì thầm)

Mưa thì thầm, Khánh Hà ca:

Lời ngợi ca tình yêu với giai điệu thiết tha và ca từ đẹp đẽ của anh:

Anh sẽ viết cho em bài thơ cuối cùng
Dù ngày mai có sống trong chờ mong
Anh sẽ hát cho em bài ca chia ly...

(Tình yêu là mãi mãi)

Tình yêu là mãi mãi, Phương Thanh ca:

Phác thảo một vài nét về tình ca Tôn Thất Lập cho thấy những xúc cảm về tình yêu trong tác phẩm của anh vẫn ngập tràn và sâu đậm, dù lúc tuổi thanh xuân hay tóc đã bạc màu. Những xúc cảm ấy được giãi bày bằng một thứ ngôn ngữ được chắt lọc, trau chuốt và bóng bẩy làm nên một phong cách riêng của tình ca Tôn Thất Lập.

Nhạc sĩ Tôn Thất Lập sinh năm 1942, mất ngày 26.7.2023 tại Bệnh viện 175 (TP.HCM), hưởng thọ 82 tuổi.

Về nơi sinh của ông, trong một số tài liệu và trên báo chí đều ghi là sinh ở Huế. Tuy nhiên đó là sự nhầm lẫn.  Chính xác thì Huế là quê nội, Đà Nẵng là quê ngoại. Mẹ ông là người Đà Nẵng buôn bán trong chợ Hàn, cha ông là người Huế. Nhạc sĩ Tôn Thất Lập ra đời vào ngày 25.2.1942 tại Đà Nẵng. Ông theo gia đình đi tản cư ở nhiều nơi và học tiểu học ở trường Dục Anh (Tam Kỳ, Quảng Nam), rồi mới về quê nội ở Huế học tiếp.

Khoảng 14 - 15 tuổi, đang học cấp 2, Tôn Thất Lập có sáng tác đầu tay, đó là bài "Một dòng sông". Ca khúc lấy cảm hứng từ các bài valse nước ngoài nổi tiếng như Danube xanh (của Trauss), Sóng sông Danube (Ivanovici). Bản nhạc đã được một ca sĩ thời ấy tên là Dạ Ái hát trên đài phát thanh Huế. Khoảng 6 năm sau, nhạc sĩ Tôn Thất Lập chỉnh sửa lại bài "Một dòng sông" thành bài "Lời ca trên miền biển cả" được ca sĩ Thái Thanh hát ở Huế và Sài Gòn.

Năm 1968, nhạc sĩ Tôn Thất Lập làm Trưởng đoàn Văn nghệ Sinh viên - Học sinh Sài Gòn; Chủ tịch Hội sinh viên sáng tác, Tổng hội Sinh viên Sài Gòn. Nhạc sĩ Tôn Thất Lập đã cùng với các nhạc sĩ sinh viên như Trương Quốc Khánh, Trần Long Ẩn, Nguyễn Văn Sanh, La Hữu Vang, Nguyễn Tuấn Kiệt, Nguyễn Nam, Nguyễn Phú Yên… cùng tham gia phong trào "Hát cho đồng bào tôi nghe" bằng nhiều ca khúc hùng tráng cổ vũ phong trào phản chiến của học sinh, sinh viên đô thị miền Nam.

Phong trào này đã làm nên một dòng nhạc đặc biệt trong nền tân nhạc Việt Nam, trong đó có dấu ấn rất lớn của nhạc sĩ Tôn Thất Lập qua một loạt ca khúc như Hát cho dân tôi nghe, Đồng lúa reo, Tự nguyện, Đêm hồng, Người mẹ Bàn Cờ, Hát cho quê hương...

Năm 1973, nhạc sĩ Tôn Thất Lập sang Pháp du học và tham gia Đại hội sinh viên Việt Nam hải ngoại tại Paris (Pháp) năm 1974. Ông từng có thời gian ra Bắc học tại Nhạc viện Hà Nội rồi quay vào Nam làm công tác văn hóa của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Sau năm 1975 ông công tác tại Sở VH-TT TP.HCM. Ông từng giữ chức vụ Phó chủ tịch Hội Âm nhạc TP.HCM, Phó chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Âm nhạc Việt Nam.

Nhiều ca khúc của ông sáng tác sau năm 1975 đến ngày qua đời đã được công chúng nồng nhiệt đón nhận như Tình ca mùa xuân, Tình ca tuổi trẻ, Trị An âm vang mùa xuân, Mưa thì thầm, Oẳn tù tì, Cô bé dễ thương, Tình yêu mãi mãi...

Tiểu Vũ 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Sách giả dễ mua, khó chống

Vào vai người mua sách trên vài kênh thương mại điện tử, bà Ngô Phương Thảo, đại diện Công ty TNHH Anbooks (Quận 1) giật mình khi sách giả cần cả 1.000 cuốn cũng có với mức chiết khấu rất cao.
2

Hương Giang đầu đội lu, chân đạp than củi trong MV 'Hot Hòn Họt'

Hương Giang khiến cư dân mạng "phát sốt" khi tung MV "Hot Hòn Họt" với hình ảnh bán nude nóng bỏng và táo bạo. Sản phẩm âm nhạc lần này kết hợp cùng nữ ca sĩ Saabirose, cũng chính là tác giả của ca khúc này. 

Nhà văn Đài Loan - tác giả ‘Vùng đất quỷ tha ma bắt’ sang thăm Việt Nam

Cuối tháng 7 này, tiểu thuyết gia Đài Loan Kevin Chen tác giả cuốn sách “Vùng đất quỷ tha ma bắt“ có chuyến thăm thăm Việt Nam, ông sẽ có buổi gặp gỡ giao lưu với độc giả để chia sẻ về tác phẩm.

Phát hành bài hát có cả tiếng Việt, hãng nhạc lớn nhất K-pop dỡ bỏ rào cản ngôn ngữ bằng AI

Trong phòng thu âm thiếu ánh sáng ở Seoul (thủ đô Hàn Quốc), các nhà sản xuất tại HYBE đang sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để kết hợp giọng ca sĩ Hàn Quốc với 5 ngôn ngữ khác.

NSƯT Quế Trân: Cải lương xã hội sẽ mang đến cho khán giả cảm xúc lạ

Sự kiện ông bầu Hoàng Song Việt công bố vở tuồng xã hội "Cô đào hát" sẽ ra mắt công chúng vào ngày 25.8.2023 đã thu hút sự quan tâm của giới chuyên môn lẫn công chúng yêu cải lương.

Ông Đặng Lê Nguyên Vũ có bình thường không?

Người ta không ưa ông Vũ vì cho là ông lộng ngôn, nói những điều vĩ đại, ngôn ngữ bình dân gọi là "nói trên trời dưới đất". Ông Vũ nói "kệ đi, con se sẻ và con đại bàng suy nghĩ khác nhau".

Nữ ca sĩ Dorothée Hannequin: Ý thức cội nguồn Việt Nam luôn tràn đầy trong tôi!

The Rodeo là nghệ danh của nhạc sĩ, ca sĩ người Pháp gốc Việt Dorothée Hannequin. Hiện tại cô được xem như là một trong những ngôi sao mới của âm nhạc Pháp.

Diễn viên gốc Á tôn vinh áo dài Việt trên thảm đỏ Time 100 Gala 2023

Ali Wong, diễn viên Mỹ mang dòng máu Việt - Trung, đã diện áo dài trắng tại lễ Tôn vinh 100 nhân vật ảnh hưởng nhất thế giới năm 2023 của Time.

Bộ ảnh chân dung các nhà thơ nổi tiếng được phục chế bằng AI gây "sốt" mạng

Bộ ảnh chân dung 10 nhà thơ nổi tiếng thế kỷ 20 được nam kỹ sư phục chế bằng công nghệ AI gây "sốt" mạng xã hội.

Ban nhạc Bức Tường xúc động khi nhắc về thủ lĩnh Trần Lập

Để đánh dấu chặng đường 28 năm hoạt động, Bức Tường đã phát hành sản phẩm âm nhạc mang tên "Cân bằng" sau những năm tháng không có người thủ lĩnh Trần Lập.

Lời khuyên cho người tốt nghiệp bị thất nghiệp

Blog GS John VU - GS John Vu - 28/11/2023 13:00
Tốt nghiệp đại học nhưng không thể tìm được việc làm, không phải bởi vì thiếu tri thức và kĩ năng, mà vì kinh tế đang trong cơn suy thoái. Làm sao thoát khỏi tình trạng này?

Câu chuyện cuộc sống - A dua 'căn bệnh' cần loại bỏ

Truyền hình - 28/11/2023 12:00
A dua được biết đến như là một căn bệnh hùa theo người khác một cách thiếu suy nghĩ hoặc để lấy lòng một ai đó.

Chuột có thể có trí tưởng tượng

Thư giãn - Cẩm Bình - 28/11/2023 11:00
Tạp chí khoa học Science ngày 2.11 vừa đăng tải một nghiên cứu phát hiện chuột có thể suy nghĩ về đồ vật và địa điểm không ở ngay trước mặt chúng.

Cô gái khuyết tật, 2 lần vô địch điền kinh thế giới: 'Tôi không muốn bố phải dằn vặt suốt cuộc đời'

Truyền cảm hứng - Nguyễn Phượng - 28/11/2023 10:00
Để người bố vơi bớt đi cảm giác tội lỗi về tai nạn của con gái, cô gái khuyết tật 27 tuổi đã không ngừng nỗ lực và trở thành nhà vô địch giải đua xe lăn thế giới.

Xoay chuyển tình hình Biển Đông - 'Đảo Thiên đường' khu dự trữ sinh quyển thế giới

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 28/11/2023 09:00
Có 23.000 cư dân trên đảo đang sống chan hòa với Biển Đông. Các ngư dân, một số có tàu vỏ gỗ cỡ nhỏ và nhiều người dùng thúng chai, ngày ngày thả lưới giăng câu để đánh bắt bào ngư, cá vược, cá mú, tôm hùm, mực và hải sâm.

Khoảnh khắc người sáng tạo - Bận rộn không phải là thước đo của thành công

Từ sách - Phim - Quìn - 28/11/2023 08:00
Thực tế, việc bạn đánh đổi giấc ngủ cho 2-3 công việc cùng một lúc thể hiện việc bạn quá kém cỏi trong việc lập kế hoạch và đưa ra lựa chọn cho riêng mình.

Câu chuyện cuộc sống - Phải làm gì nếu trẻ không thích đi học?

Truyền hình - PV - 27/11/2023 12:00
Nhiều trẻ rất sợ khi bắt đầu đi học. Có phụ huynh đồng hành và giúp con vượt qua nỗi sợ, tuy nhiên vẫn có nhiều phụ huynh la mắng, cảnh báo con mà không biết rằng con đang gặp phải nỗi sợ khi phải làm quen với môi trường mới.

Bí ẩn vụ trộm bộ não của thiên tài Albert Einstein

Thư giãn - Linh Anh - 27/11/2023 11:00
Chỉ vài giờ sau khi Einstein qua đời, bộ não của ông đã bị đánh cắp một cách đầy bí ẩn, "vụ trộm thế kỷ" kinh hoàng được che giấu hơn 3 thập kỷ.

7 điều đúc kết, hạnh phúc cũng từ đây mà ra

Suy ngẫm - Trung Hạ - 27/11/2023 10:00
Đời người là những trải nghiệm và đúc kết. Vậy mấy chục năm qua, bạn đã nhận ra được điều gì tâm đắc nhất về cuộc sống?

50 câu nói hay trong bộ sách Hạt giống tâm hồn kỳ 2

Từ sách - Phim - Ánh Ngọc - 27/11/2023 09:00
Nội dung của Hạt giống tâm hồn tuy bình dị, đơn giản nhưng sâu sắc, mang đến những câu chuyện truyền cảm hứng và là nguồn động viên, chỗ dựa tinh thần làm thay đổi cuộc sống, đem đến những giá trị tích cực cho nhiều thế hệ bạn đọc Việt Nam.

Giấc mơ của cha ông ta ngày xưa nhân văn hơn con người thời nay

Thư giãn - Anh Tú - 27/11/2023 08:00
Một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu từ Đại học Geneva (UNIGE) và Đại học Toronto tiết lộ rằng những giấc mơ của cha ông ta ngày xưa nhân văn hơn chúng ta ngày nay.

Đời rất đẹp - Người mẹ đơn thân dành cả cuộc đời nuôi trẻ bị bỏ rơi

Truyền hình - PV - 26/11/2023 12:00
"Mẹ đơn thân của hàng trăm đứa trẻ" là câu chuyện của chị Giáp Thị Sông Hương. Sau lần vô tình nhặt được đứa bé bị bỏ rơi ở bãi rác cách đây gần 40 năm, chị Giáp Thị Sông Hương như có duyên với những đứa bé bất hạnh.

Tiêu Dao đấu với Thiếu Lâm thì môn phái nào chiến thắng: Kim Dung đưa đáp án gây tranh cãi

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 26/11/2023 11:00
Cuộc chiến giữa Tiêu Dao phái và Thiếu Lâm phái chắc chắn sẽ "long trời lở đất".

8 năm làm việc cùng Bill Gates, sếp cũ Microsoft “học mót” được 3 bài học quý hơn vàng

Phong cách sống - Thiên Di - 26/11/2023 10:00
Ông nói tỷ phú Bill Gates là thiên tài trong việc tìm ra điểm then chốt và gần như ông luôn đúng.

50 câu nói hay trong bộ sách Hạt giống tâm hồn kỳ 1

Từ sách - Phim - Ánh Ngọc - 26/11/2023 09:00
Bộ sách Hạt giống tâm hồn này gồm những câu chuyện chân tình, giản dị từ những con người bình dị đó sẽ giúp bạn cảm nhận, tìm lại được những giá trị của bản thân và ý nghĩa cuộc sống mà ta đã băng qua quá nhanh và vô tình lãng quên.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 29/11/2023