Những ngày xuân hoang vu của Nguyễn Đức Sơn

25/01/2020 00:07
Những ngày xuân hoang vu của Nguyễn Đức Sơn

Đối với tôi cái hấp dẫn nhất trong thế giới thơ văn của Nguyễn Đức Sơn, có lẽ là hình ảnh một mình lầm lũi bước đi tìm kiếm một cái gì chưa có tên gọi trên cuộc đời này.

1. Trong bài thơ có tên là Một mình đi luồn vô luồn ra trong núi chơi, Nguyễn Đức Sơn đã tự mô tả lại cuộc đi tìm kiếm của ông như thế này: Khi thấm mệt tôi đi luồn ra núi/ Cuối chiều tà chỉ gặp bãi hoang sơ/ Bước lủi thủi tôi đi luồn vô núi/ Nghe nắng tàn run rẩy bóng cây khô/ Chân rục rã tôi đi luồn ra núi/ Hồn rụng rời trước mặt bãi hư vô

Đây quả là bài thơ lạ lùng và độc đáo nhất mà Nguyễn Đức Sơn đã cống hiến cho thi ca Việt Nam ở hậu bán thế kỷ 20.

Nhưng Nguyễn Đức Sơn đi tìm kiếm cái gì trong cõi sống?

Trong truyện ngắn Những ngày xuân hoang vu ông đã tự thú về chính mình: “Tôi chỉ là một người với cái bản chất sâu xa của nó là bất lực: bất lực trong cái giới hạn quá ngắn của kiếp người và hoàn toàn bất lực trước cái vô cùng”. Nhưng cái vô cùng ấy nó ở đâu mà ông đi tìm?

Cũng trong truyện ngắn ấy, Nguyễn Đức Sơn đã kể lại, khi còn là cậu học trò ở quê nhà Ninh Chữ (Phan Rang) ông đã trốn gia đình, trốn học đi theo một người thuyền chài ra tận những hòn đảo xa. Khi đêm buông xuống, ngồi một mình trên mỏm đá giữa đại dương mênh mông: “Trong hồn tôi lúc ấy, tôi như nghe thấy một tiếng nói rất nhỏ vọng lên xa xôi. Tôi lạnh toát mồ hôi và khi cố gắng để nghe lại thì tiếng nói kia đã trở về cái im lặng muôn năm của biển ngàn”. Và cái giây phút ngắn ngủi ấy chắc chắn đã làm thay đổi cuộc đời của ông: “Có lẽ đây là lần đầu tiên tôi cảm nhận được cái mênh mông của vũ trụ và những bóng dạ hành lẻ loi ngàn đời nối tiếp nhau đi về vô định”.

Giây phút ấy phải chăng là giây phút mà ông đã bước đến cánh cửa vô cùng?

Từ thuở nghe được tiếng gọi thì thầm giữa đại dương mênh mông ấy thì dường như tiếng thơ của Nguyễn Đức Sơn có cái gì đó như luyến tiếc, như muốn níu kéo lại cái gì vừa mất đi: Thôi nhé ngàn năm em đi qua/ Hồn tôi cô tịch bóng trăng tà/ Trời sinh ra để chiều hôm đó/ Tôi thấy mây rừng bay rất xa

Nhưng cuối cùng, Nguyễn Đức Sơn có đầu hàng trước cái bất lực quá lớn ấy không? Đây là câu trả lời của chính ông: “Đừng hòng, vì hãy nhận lấy điều này: tất cả những thiên tài, những triết gia tăm tiếng đã đi qua trên mặt địa cầu này đều bất lực cả. Một nhà văn càng thiên tài bao nhiêu thì càng biểu hiện cái bất lực khủng khiếp của con người bấy nhiêu. Vậy thì cái gì đã níu kéo tôi ở lại trên cuộc đời này? Đó là những giờ phút dù ngắn ngủi nhưng đã tinh ranh khôn khéo đem gieo rắc giữa cuộc đời, những giờ phút làm cho người ta yêu đời tha thiết. Vậy thì tại sao không tìm cách duy trì chúng, đào xới, vun bón cho chúng sinh sôi nảy nở”.

Và đây có phải là những giây phút đã làm cho Nguyễn Đức Sơn “yêu đời tha thiết” và ông muốn làm cho nó sinh sôi nảy nở giữa một thế giới ồn ào và huyên náo này chăng?

Mang mang trời đất tôi đi/ Rừng im suối lạnh thiếu gì tịch liêu/ Tôi về lắng cả buổi chiều/ Nghe chim ăn trái rụng đều như kinh

Họa sĩ Đinh Cường họa chân dung thi sĩ Nguyễn Đức Sơn.

2. Nguyễn Đức Sơn vốn hoài nghi về nền văn minh hiện đại của nhân loại, vì nền văn minh ấy không giải quyết được chuyện trọng đại là cái chết của con người trên mặt đất này. Đó là chưa nói nền văn minh hiện đại theo cách nhìn của một thi nhân như ông thì nó đã tàn phá mọi sự thơ mộng của vũ trụ mênh mông này: Chúng ta giờ ước mong gì/ Văn minh gửi cát bụi về mai sau

Cho nên chúng ta thấy trong toàn bộ sáng tác thơ văn của Nguyễn Đức Sơn, ông chỉ lui tới những nơi mà ở đó rất ít dấu vết của nền văn minh hiện đại. Trong truyện ngắn Những ngày xuân hoang vu ông đã lấy thị trấn Đơn Dương (Dran). Một thị trấn mà vào thời trai trẻ ông đã tả lại trong truyện: “loanh quanh chỉ có đôi hiệu tạp hoá kèm theo một ít sách báo rẻ tiền và một trường tiểu học buồn thiu”. Nhưng cái đặc biệt của thị trấn Đơn Dương là “vây quanh bởi rừng thông trùng điệp” và nhất là “rừng cao và đầy gió hú”.

Trước năm 1975, mỗi lần từ Nha Trang đi Đà Lạt thì phải đi vào Phan Rang. Khi xe bắt đầu lên đèo Ngoạn Mục thì lúc nào tôi cũng nhìn lên đám mây mù bao phủ dày đặc cái thị trấn heo hút này, và rồi nhớ đến bài thơ của Nguyễn Đức Sơn có tên là Dran: Xe qua khỏi dốc ưu phiền/ Tóc em bay héo cả miền khói sương/ Tương lai mối đụn bên đường/ Anh nghe nắng rụng vô thường dưới khe

Nguyễn Đức Sơn say mê rừng thông ngút ngàn và mây mù thị trấn này đến độ: “Tôi thường mơ ước đứa con gái bạc phước nào bằng lòng đi theo tôi trong cái băng giá mênh mông này phải có khung cảnh sống như My. Lớn lên nơi khu rừng cao có nhiều thác, nhiều suối xa hẳn cái phồn tạp lao xao vô nghĩa. Thân thể và tâm hồn đã được sương mù, gió hú, âm khí ngàn năm thấm nhuần”.

Và Nguyễn Đức Sơn đã lựa chọn một chiều vừa thơ mộng vừa âm u và lê thê nhất để đến thị trấn Đơn Dương heo hút, buồn thiu này: “Tôi đáp chuyến tàu hai mươi tháng chạp lên cao nguyên. Tôi muốn mang cái hoang vắng trùng trùng của đời tôi nhập vào cái trống trơn mênh mông của đời My”. Và rồi họ đã rời ga nhỏ ở miền rừng núi vào “một chiều sẩm tối, sương mù và khói đá bay bít trời”.

Những mùa xuân vốn đã hoang vu đối với những tâm hồn dị thường như tâm hồn của Nguyễn Đức Sơn. Nhưng dường như ông càng muốn đẩy cái hoang vu đó đến cùng khi ông kết thúc câu truyện khi mùa Xuân vừa mới bắt đầu: “Chuyến tàu mù sương sáng mùng một Tết mang tôi về lại miền biển dưới kia. Sau khi tôi viết bức thư ngắn ngủi bỏ vào trạm thư gần đó “My ơi, My ơi! Phải chăng trước mặt chúng ta cũng chỉ là mây trắng và hoang vu trùng trùng điệp điệp, My ơi, My ơi!”

Đọc bài thơ sau đây tôi cứ tưởng tượng rằng, chắc là mười hay hai mươi năm sau đó thế nào ông cũng tìm về thăm lại cái thị trấn buồn hiu hắt, nên ông mới viết được bốn câu thơ vừa thơ mộng, vừa buồn mênh mông:

Ngàn năm thông vẫn rạt rào/ Chiều nay trở lại lũng sầu xa xưa/ Tóc em xuống nhẹ vai đời/ Ghé thăm hạnh phúc rồi tôi độc hành.

3. Vào khoảng năm 1972 hay 1973 gì đó, nghĩa là cách đây gần nửa thế kỷ. Tôi tìm đến thăm Nguyễn Đức Sơn tại một ngôi chùa ở quận Gò Vấp, Sài Gòn. Tôi nhớ ông đã say sưa thuyết giảng cho tôi nghe về cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, và các chủ nghĩa này chủ nghĩa nọ mà ông hy vọng sẽ đem đến điều tốt lành cho dân tộc đã quá đau khổ này.

Nhưng sau năm 1975, tôi lại được tin ông đã từ bỏ Bình Dương, từ bỏ Sài Gòn để về ẩn cư trên rừng núi đại ngàn ở Bảo Lộc, và cũng trong khoảng thời gian đó tôi cũng đọc được bài thơ của ông, khi ông trở về núi: Sướng quá đời ta sắp tuổi già/ Bao nhiêu học thuyết bước đều qua/ Nay về dắt bóng chơi am vắng/ Thơ ấu vườn trăng một tiếng gà.

Vậy là Nguyễn Đức Sơn đã bỏ lại sau lưng những học thuyết mà một thời tuổi trẻ ông đã say mê. Đối với ông, cái duy nhất còn đọng lại trong hồn ông bấy giờ là tiếng gà gáy trong những đêm trăng của thời thơ ấu đã xa xôi, mà ông đã lắng nghe được trong những đêm khuya tĩnh mịch ngồi nhìn chiếc bóng của mình in trên vách Phương Bối am nơi núi rừng đại ngàn Bảo Lộc.

Thích Phước An (theo TGHN)


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước Kỳ 5: Dương Văn Minh - nhân vật được chọn trong thời điểm lịch sử đặc biệt

Lịch sử không có chữ “nếu”, nhưng trong thời khắc lịch sử tháng 4.1975 ấy, giả sử không phải ông Dương Văn Minh mà là một người khác nắm quyền, hoặc nếu ông Dương Văn Minh làm khác đi, chẳng hạn kêu gọi tử thủ như Trần Văn Hương thì điều gì sẽ xảy ra?
2

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 3: Nội các Dương Văn Minh và tuyên bố đầu hàng

Việc đầu tiên đại tướng Dương Văn Minh làm trên cương vị tổng thống là ông đã giao cho Phó tổng thống Nguyễn Văn Huyền thông báo với phía Mỹ về việc “không phản đối việc Mỹ phải ra đi trong 24 giờ”.
3

TP.HCM: Bắt đầu chuỗi sự kiện kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước

Tối 19.4.2025, TP.HCM bắt đầu chuỗi sự kiện kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước bằng chương trình trình diễn ánh sáng 3D trước trụ sở UBND thành phố, thu hút đông đảo người dân.
4

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 2: Chính quyền Sài Gòn thay người vác cờ trắng đầu hàng

Đầu tháng 4.1975, sau khi mất Tây Nguyên và Phước Long, chế độ Sài Gòn đứng trước sự suy yếu về mọi mặt và khả năng sụp đổ hoàn toàn. Lúc này, ông Dương Văn Minh và nhóm ủng hộ ông “chính thức công bố ý định thay thế Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu”.
5

TP.HCM: Khai mạc Ngày sách và văn hóa đọc lần 4-2025, khánh thành Đường sách Bình Tân

Lễ khai mạc Ngày sách và văn hóa đọc lần thứ 4-2025 đã chính thức diễn ra tại Đường sách Bình Tân, TP.HCM.

Du khách rộn ràng với vườn hoa dưới chân cầu Rồng Đà Nẵng

Chiều 30 tết, hàng trăm du khách đến chân cầu Rồng thành phố Đà Nẵng để chụp những bức hình bên với chuột vàng, hoa kiểng dưới chân cầu Rồng thành phố Đà Nẵng.

Kịch tết - Tình yêu trời đánh: Sự phi lý dễ thương!

Tình yêu là một khái niệm rất cũ nhưng con người nói mãi mà không biết chán, và càng yêu thật nhiều vẫn không thể định nghĩa trọn vẹn: tình yêu là gì. Bởi trong tình yêu có vô vàn nghịch lý nhưng con người ta vẫn chấp nhận trong hạnh phúc lẫn khổ đau với nó.

Trung Quốc hoãn chiếu toàn bộ phim Tết do virus corona

Quyết định hoãn ngày phát hành không phải của chính quyền Trung Quốc mà do các hãng phim lớn tự nguyện.

Virus corona ảnh hưởng doanh thu phòng vé dịp Tết Nguyên đán tại Trung Quốc

Các chuyên gia y tế đã khuyến cáo người dân không nên tụ tập ở nơi đông người trong bối cảnh virus corona đang hoành hành khắp nơi, bao gồm rạp chiếu phim.

Đằng sau bài hát "Happy New Year" được bật lên trong khoảnh khắc giao thừa là câu chuyện đau buồn và đầy suy tư mà nhiều người không biết

Giai điệu vừa da diết, vừa trầm buồn, sâu lắng của bài "Happy New Year" do ABBA thể hiện đã hằn sâu trong tâm trí của không ít thế hệ Việt Nam nhưng ít ai biết ý nghĩa đằng sau bài hát này.

Chuyện ít biết về Camila Morrone, bạn gái của Leonardo DiCaprio

Camila Morrone đang hẹn hò ngôi sao hạng A Leonardo DiCaprio, và chuyện tình này diễn ra được 2 năm.

Song Hye Kyo bị nghi từng hẹn hò Bi Rian cùng lúc với Huyn Bin

Trong đoạn tin nhắn được cho là của Jang Dong Gun và Joo Jin Mo, Song Hye Kyo bị lộ có mối quan hệ tay ba với cả Bi Rain và Hyun Bin.

Sao Việt tất bật dọn nhà, gói bánh chưng đón Tết Canh Tý 2020

Sau 1 năm bận rộn làm việc thì các sao Việt cũng đều dành một khoảng thời gian cần thiết để trang trí nhà cửa của mình một cách rực rỡ và ấm áp nhất, tưng bừng nhất với sắc ấm nồng của hoa đào, quất, hoa mai... chào mừng Tết Canh Tý 2020.

Chân trần chí thép - Cuộc chiến trong lòng đất Kỳ 2: Tấn công địa đạo

Mỹ bắt đầu triển khai đối pháp để chống lại địa đạo. Họ bơm khói vào hầm, phương cách này không khiến du kích quân phải chui ra khỏi hầm, nhưng nó giúp người Mỹ đoán biết được quy mô khổng lồ của hệ thống địa đạo khi khói bay ra ở những lối ra vào khác.

Diễu binh 30.4 tại TP.HCM: Cấm người đi bộ và xe vào 20 tuyến đường trung tâm

Kỹ năng - Thủy Long - 29/04/2025 14:00
Phục vụ cho lễ kỷ niệm, diễu binh, diễu hành sáng 30.4, hơn 20 tuyến đường trung tâm TP.HCM tiếp tục cấm người và xe lưu thông.

YouTube kỷ niệm tuổi 20 và những sự thật thú vị

Thư giãn - Lê Duy - 29/04/2025 13:00
YouTube vừa thông báo, họ đang chào mừng sinh nhật tuổi 20 bằng nhiều hoạt động kỷ niệm đặc biệt.

TP.HCM: Metro tăng chuyến, kéo dài thời gian phục vụ trong dịp lễ 30.4 - 1.5

Thư giãn - Tin, ảnh: Thuỷ Long - 29/04/2025 12:00
Công ty TNHH một thành viên Đường sắt đô thị số 1 TP.HCM (HURC1) cho biết sẽ tăng số chuyến và kéo dài thời gian hoạt động của tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), đáp ứng nhu cầu đi lại tăng cao của người dân trong dịp lễ 30.4 - 1.5.

Dropbox cải tiến Dash và tích hợp AI

Kỹ năng - Minh An - 29/04/2025 11:00
Dropbox (Mỹ) chính thức công bố bản cập nhật quan trọng cho công cụ tìm kiếm và quản lý thông tin toàn diện Dropbox Dash.

Sau 22 ngày đạp xe đạp từ Hà Nội, Quang Hà đã đến TP.HCM

Phong cách sống - Mây - 29/04/2025 10:00
Mặc dù muộn hơn kế hoạch, song chàng trai này cuối cùng đã hoàn thành hành trình 22 ngày đạp xe từ Hà Nội vào TP.HCM để xem lễ diễu binh.

Chân trần chí thép - Cuộc chiến trong lòng đất Kỳ 2: Tấn công địa đạo

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 29/04/2025 09:00
Mỹ bắt đầu triển khai đối pháp để chống lại địa đạo. Họ bơm khói vào hầm, phương cách này không khiến du kích quân phải chui ra khỏi hầm, nhưng nó giúp người Mỹ đoán biết được quy mô khổng lồ của hệ thống địa đạo khi khói bay ra ở những lối ra vào khác.

Không còn bệnh tim

Tủ sách - FN - 29/04/2025 08:00
Cuốn sách mang đến cho bạn đọc khám phá khoa học đột phá về phân tử Oxit Nitric (NO), mở ra một cuộc cách mạng trong điều trị bệnh tim và huyết áp, làm thay đổi hoàn toàn nhận thức của cộng đồng y khoa toàn cầu.

Tối nay 28.4, tổng duyệt trình diễn 10.500 drone trên sông Sài Gòn

Thư giãn - Thủy Long - 28/04/2025 14:00
Sáng 28.4, bà Trần Thị Diệu Thúy - Phó chủ tịch UBND TP.HCM ký văn bản thay đổi lịch trình diễn thiết bị không người lái (drone) trong chương trình lễ hội "Sắc màu thành phố Bác".

'Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối’ ra phiên bản đặc biệt dịp lễ 30.4

Điện ảnh - Tiểu Vũ - 28/04/2025 13:00
Trong dòng chảy của tháng 4 lịch sử, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, nhà đầu tư cùng ê kíp phim cho ra mắt phiên bản đặc biệt của phim điện ảnh "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối".

Nghịch lý: Tại sao bạn bè ngày nhỏ rất thân, lớn lên lại tỏ ra không quen biết?

Suy ngẫm - Đông - 28/04/2025 12:00
Tình bạn cũng giống như một cái cây. Nếu không được chăm sóc, tưới nước thường xuyên, nó sẽ dần khô héo.

Dropbox thêm tính năng trí tuệ nhân tạo

Kỹ năng - T.Thủy - 28/04/2025 11:00
Dịch vụ lưu trữ dữ liệu trực tuyến Dropbox vừa bổ sung thêm tính năng trí tuệ nhân tạo, cho phép người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm dữ liệu đang được lưu trữ, kể cả các file media như hình ảnh, video…

Xem "Sex Education", tôi giật mình: Lời nói vu vơ đôi khi là con dao 2 lưỡi khiến trẻ tổn thương sâu sắc

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 28/04/2025 10:00
Sau khi xem bộ phim, tôi càng hiểu hơn về tầm quan trọng của lời nói trong việc nuôi dạy con cái trưởng thành.

9X là trùm FOMO, Gen Z là trùm chữa lành

Phong cách sống - Trần Hà - 28/04/2025 09:00
Nhưng thế hệ nào cũng có âu lo đấy thôi!

Chân trần chí thép – Cuộc chiến trong lòng đất kỳ 1: Địa đạo, cuộc đọ sức dưới lòng đất

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 28/04/2025 08:00
Sự hình thành hệ thống địa đạo Củ Chi là một bằng chứng về lòng kiên trì, quyết tâm và kỹ năng của du kích Củ Chi trong suốt ba mươi năm. Trong cuộc đọ sức về ý chí dưới lòng đất, du kích địa đạo là những tường thành vững chãi, không bao giờ bị đánh bật.

TP.HCM: Khai mạc Ngày sách và văn hóa đọc lần 4-2025, khánh thành Đường sách Bình Tân

Giải trí - Tiểu Vũ - 27/04/2025 13:00
Lễ khai mạc Ngày sách và văn hóa đọc lần thứ 4-2025 đã chính thức diễn ra tại Đường sách Bình Tân, TP.HCM.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 29/04/2025