Bà chúa Xứ Bài 3: Từ pho tượng trên đỉnh núi trở thành vị thần được sùng kính

19/02/2019 16:45
Bà chúa Xứ  Bài 3: Từ pho tượng trên đỉnh núi trở thành vị thần được sùng kính

Tượng Bà Chúa Xứ hiện nay đặt trong miễu dưới chân núi Sam, nhưng cách đây gần 200 năm, nơi người ta tìm thấy tượng Bà là trên đỉnh ngọn núi Sam cao 284 mét. Nhưng vì sao 1 bức tượng mà đến nay nguồn gốc vẫn còn nhiều tranh cãi ấy, lại được nhiều người dân tôn sùng đến vậy?

Nguồn gốc tượng Bà cũng chỉ là huyền thoại

Bức tượng Bà vốn nằm trên đỉnh núi Sam, và không ai biết tượng đã được đặt từ bao giờ. Nhưng khu vực núi Sam, xưa kia vốn ngập trong nước biển, và núi Sam chỉ là cái hòn nhỏ nhô lên. Trải qua bao thời gian, phù sa dần bồi lắng, mới hình thành vùng đất đồng bằng từ Châu Đốc trải dài ra tận Hà Tiên (Kiên Giang), và “hòn” Sam trở thành núi Sam ngày nay.

Và theo truyền thuyết về vương quốc Phù Nam, kể rằng, 1 vị hoàng tử Ấn Độ một hôm bỗng dưng chán quyền lực, của cải sẵn có, đã dẫn đoàn tùy tùng lên thuyền làm chuyến hải hành về phía mặt trời mọc, với hoài bão tìm ra một vùng đất mới, lập vương quốc riêng cho mình…

Sau nhiều ngày lênh đênh trên biển, hoàng tử và đoàn tùy tùng đến khu vực có nhiều hòn nổi lên trên biển. Đó là vùng Châu Đốc ngày nay - khi phù sa chưa đủ để xua nước biển, tạo lập vùng đồng bằng như hiện giờ. Đến hòn đảo tương đối thấp ở trong sâu, đoàn người lên thám sát và nhận thấy đây là đất tốt. Đó chính là núi Sam bây giờ.

Bệ đá trên đỉnh núi Sam - được cho là nơi xưa kia Bà từng ngự - Ảnh: Nguyễn Hồ

Để đánh dấu sự có mặt của mình tại vùng đất mới, hoàng tử đã đắn đo suy nghĩ rất lâu để tìm chứng tích gì thật đặc biệt. Cuối cùng, tia sáng lóe lên trong đầu. Hoàng tử cho đoàn tùy tùng khiêng từ tàu lên pho tượng đá mang theo từ quê nhà, đặt lên đỉnh hòn. Hoàng tử nào có ngờ rằng, sau này pho tượng của mình đã trở thành Bà Chúa Xứ, được muôn người tôn kính. Và vùng đất mà hoàng tử đánh dấu, thực ra không phải vùng đất mới, mà thuộc về lãnh thổ của 1 nữ vương tên là Lưu Yi…

Truyền thuyết này có nhiều điểm phù hợp, nếu xét về hình dáng, kiểu cách pho tượng Bà Chúa Xứ hiện đặt tại miếu dưới chân núi Sam. Ngày nay, trên đỉnh núi Sam vẫn còn 1 bệ đá mà nhiều người cho rằng chính là nơi xưa kia Bà ngự. Bệ đá thuộc loại trầm tích thạch màu xanh đen, hạt nhuyễn - vốn không có ở vùng đất này, có chiều ngang khoảng 1,6 mét, dày 0,3 mét, ở giữa có 1 lỗ vuông cạnh 0,34 mét. Hiện giờ, bệ đá được xem như 1 chứng tích và được bảo vệ cẩn thận.

Còn tượng Bà cao khoảng 1,65 mét, làm bằng đá son, nặng ước chừng 1 tấn, thuộc loại tượng thần Visnu, tạc dáng người ngồi nghĩ ngợi điều gì đó, trông quý phái, vương giả. Tương truyền, khuôn mặt Bà rất giống người ái nam ái nữ theo trường phái tạc tượng của đạo Bà La Môn xưa kia. Nhưng sau khi phát hiện và đưa tượng xuống núi, người dân đã tô vẽ thêm để tượng trông thành 1 người đàn bà như ngày nay.

Cả đoàn quân Xiêm không lay chuyển được, nhưng vì sao nay tượng lại ở dưới chân núi?

Và tượng Bà bị mất 1 cánh tay. Theo truyền thuyết, khi quân Xiêm La tràn đến, lên đỉnh núi gặp pho tượng và định lấy mang về. Nhưng dù cố gắng hết sức, họ vẫn không thể làm lay chuyển pho tượng. Tức khí, một số người đã dùng hung khí đập gãy 1 cánh tay của tượng Bà…

Lễ vật khách hành hương dân cúng Bà - Ảnh: Nguyễn Hồ

Sau khi quân Xiêm hậm hực bỏ đi, dân làng cũng đã huy động hàng trăm người lực lưỡng lên núi, định đưa tượng xuống phụng thờ. Tuy nhiên, họ cũng bó tay. Nhưng vào 1 ngày nọ, Bà đã nhập xác vào 1 người phụ nữ, tự xưng mình là Chúa Xứ Thánh Mẫu, và mách cho dân làng rằng, muốn đem tượng Bà xuống núi thì chỉ cần đúng 9 cô gái đồng trinh.

Y như rằng, khi 9 cô gái đến nhấc nhẹ thì tượng Bà cũng trở nên nhẹ bổng, và 9 cô gái trang nghiêm đưa tượng dần xuống núi. Nhưng đến khu vực mà tượng Bà được đặt cố định cho đến giờ, thì bỗng dưng tượng trở nên nặng trĩu, không cách nào nhấc lên được nữa. Dân làng cho rằng, Bà muốn ngự tại chỗ này nên đã lập miễu thờ.

Đó là truyền thuyết. Còn thực tế? Anh Nguyễn Thanh Tùng - cán bộ Trung tâm Du lịch nông dân An Giang, lại đưa giả thuyết khác hợp lý hơn. Anh phân tích, pho tượng theo sử sách ghi là được tìm thấy năm 1824. Trước đó, ngẫu nhiên lại là thời điểm mà quan Trấn thủ Thoại Ngọc Hầu, phụng mệnh triều đình huy động rất nhiều nhân lực, để đào con kênh Vĩnh Tế nối Châu Đốc và Hà Tiên. Kênh được đào từ năm 1819, đến năm 1823 mới xong.

“Và với lực lượng người, quân binh… hùng hậu tập trung để đào kênh, ông Thoại Ngọc Hầu đã cho di dời tượng xuống núi. Đây là giả thuyết khá phù hợp, bởi di chuyển tượng nặng như vậy phải cần rất nhiều người”, anh Tùng nói.

Phụ họa cho giả thuyết của mình, anh Tùng còn chứng minh rằng, không phải ngẫu nhiên mà miếu Bà Chúa Xứ và lăng Thoại Ngọc Hầu lại nằm đối diện nhau, như giờ vẫn thấy. “Điều này chứng tỏ rằng, chính ông Thoại Ngọc Hầu đã chọn địa điểm đặt miếu, đặt tượng và xây dựng lăng cho mình trước khi mất.

Theo sử ghi, năm 1821 - trước khi “tìm thấy” tượng Bà và đem xuống núi, bà Diệu phẩm phu nhân Trương Thị Miệt - vợ thứ của ông Thoại Ngọc Hầu, đã chết và được an táng tại khu lăng của ông, chôn bên trái ngôi mộ của ông hiện nay. Điều này càng chứng tỏ khu lăng mộ của ông Thoại Ngọc Hầu đã được xây dựng trước - khi ông còn sống.

Khó có chuyện ngẫu nhiên 9 cô gái đồng trinh có thể dễ dàng đưa tượng Bà men theo vách đá cheo leo để xuống núi và lại bỗng nhiên nặng trịch, rồi đặt đối diện lăng Thoại Ngọc Hầu”, anh Tùng phân tích.

Và khoảng 10 năm trước, trong lúc tu sửa ở khu lăng miếu, vô tình đã làm phát lộ nơi chôn đồ tùy táng của Thoại Ngọc Hầu tại lăng. Trong số đồ đạc phát hiện, có cả áo mão, kiếm của ông và đồ trang sức của các phu nhân… “Điều này càng minh chứng, ông Thoại Ngọc Hầu đã “quy hoạch” khu này”, anh Tùng khẳng định.

Nhưng tất nhiên, đến giờ vẫn chưa có nhà nghiên cứu nào khẳng định giải thuyết đúng là như thế nào. Chỉ biết, pho tượng khổng lồ lại đem được xuống núi - khi đó rất cheo leo, hiểm trở, cũng đã khiến sự huyền bí về Bà Chúa Xứ càng thêm huyễn hoặc nhiều người.

Vì sao Bà trở thành vị thần nữ?

Như đã nói ở phần trên, thì theo truyền thuyết, chính Bà đã nhập hồn và tự xưng mình là Chúa Xứ Thánh Mẫu, trước khi mách người dân cho 9 cô gái đồng trinh chuyển tượng mình xuống núi.

Còn theo quyển sách biên khảo “Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam” của ông Trịnh Bửu Hoài, thì chính ông Thoại Ngọc Hầu là người có công lớn để giúp Bà “xưng Chúa”.

Nhiều khách hành hương để lại lễ vật, tạ ơn Bà - Ảnh: Nguyễn Hồ

Số là, theo truyền thuyết vào khoảng năm 1820, trên đường đi dẹp loạn biên giới, ông Thoại Ngọc Hầu đã gặp tượng Bà. Giặc tan, trở về nhà, ông nghe vợ là bà Châu Thị Tế kể rằng, những ngày ông đi viễn chinh, bà ở nhà lo lắng và khấn nguyện trời phật phù hộ ông chiến thắng, bình yên trở về, thì bà sẽ lập miếu tạ ơn.

Khi đó, ông Thoại Ngọc Hầu mới sực nhớ pho tượng mình đã gặp, nên bảo binh sĩ đưa tượng về miếu thờ. Như vậy, giả thuyết này cũng phù hợp với phân tích của anh Tùng, tức chính ông Thoại Ngọc Hầu đã huy động dân binh đưa tượng Bà xuống núi.

Và Thoại Ngọc Hầu có nhiều công trạng, được người dân vùng Châu Đốc… tôn kính và trọng vọng, đương nhiên miếu thờ Bà mà ông lập, cũng được người dân theo đó sùng bái. Và cộng thêm nhiều huyền thoại về Bà Chúa Xứ như chúng tôi đã nêu ở các bài viết trước, nên Bà đã vang danh và được xem như vị thần nữ như ngày nay…

Và theo thông lệ hàng năm, lễ vía Bà Chúa Xứ núi Sam được tổ chức từ ngày 23 đến 27.4 (âm lịch), trong đó ngày vía chính là 25.4. Thời gian được chọn làm ngày vía Bà, được giải thích là ngày tượng Bà an vị sau khi được đưa xuống núi. Và lễ Tắm Bà được tổ chức vào 24 giờ ngày 23.4 âm lịch. Nước tắm được lấy từ nước mưa hòa với nhiều loại hoa thơm và nước hoa.

Sau lễ này, hàng ngàn người hành hương tràn vào chánh điện, với ước nguyện mình sẽ là người vào trước để hưởng lộc đầu tiên của Bà. Lộc Bà khi ấy chỉ là những cành hoa và các loại trái cây cúng trên bàn. Nhưng có người nhanh tay giật được cả cành hoa, nhưng dòng người xô đẩy quá kinh khủng nên chốc lát cành hoa ấy chỉ còn trơ… cái cọng không.

Nguyễn Hồ

>> Bà chúa Xứ Bài 4: Khi tín ngưỡng biến thành mê tín dị đoan


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Ngành xuất bản chuyển mình thế nào trong kỷ nguyên số?

Trước những thay đổi nhanh chóng của ngành xuất bản toàn cầu dưới tác động của công nghệ số và AI, Việt Nam đang đứng trước nhu cầu cấp thiết phải đổi mới để thích ứng với hành vi tiêu dùng nội dung hiện đại.

17 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mới được công nhận

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện vừa ký ban hành Quyết định số 446/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đợt XXVI.

Dâng sao giải hạn chả khác gì hối lộ về tâm linh, mặc cả với thánh thần

Thành thông lệ, cứ mỗi dịp đầu xuân năm mới, nhất là gần đến rằm tháng giêng, người ta lại tấp nập sắm sửa lễ vật lên chùa dâng sao giải hạn.

Lên cõi thiền… thỉnh sách

Những ngày đầu năm, Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã đón hàng ngàn du khách Phật tử đến lễ Phật, tham quan, và đặc biệt là được nhà chùa tặng sách mang về.

Chùm ảnh: Du khách vui nhộn trong ngày khai hội chùa Hương Tích

Ngày 10.2 (mùng 6 Tết), UBND huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) phối hợp với Công ty CPĐT và phát triển du lịch Hồng Lĩnh tổ chức Lễ khai hội chùa Hương Tích (xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh). Ngày khai hội đã thu hút hơn 1 vạn khách thập phương về dâng hương tại chùa và vãn cảnh thiên nhiên kỳ vĩ nơi đây.

Chuyện mẹ vua Trần bị ‘tuýt còi’ vì dùng thuyền không đúng quy định

Nhà Trần trong giai đoạn đầu thịnh trị có khá nhiều câu chuyện về việc hoàng tộc phải giữ nghiêm phép nước. Câu chuyện về mẹ ruột của vua Trần Minh Tông bị “tuýt còi” vì đi thuyền sai quy định là một điển hình.

Ba hồn ma đêm Giáng sinh và món quà từ Charles Dickens

A Christmas Carol thuộc loại tiểu thuyết mỏng nhất và dễ đọc nhất của Charles Dickens (bản song ngữ của First New chỉ khoảng 300 trang in). Nó được xem là tiểu thuyết dành cho thiếu nhi nhưng thực ra người lớn mới là đối tượng mà ông nhắm đến.

Dám ước mơ vĩ đại

Ngày 7.12 vừa qua, Hành trình Từ Trái Tim - Hành trình Lập chí Vĩ đại - Khởi nghiệp Kiến quốc đã đến với thanh niên tỉnh Đắk Lắk.

First News - Hành trình 24 năm, xin được cảm ơn tất cả!

Tròn 24 năm trước, vào ngày 10 -12 -1994 - Ban Biên dịch First News đã ra đời tại một hẻm nhỏ Sài Gòn chỉ với ba người. Và từ nơi đây những cuốn sách tạo sóng đầu tiên mang tên First News ra đời.

Chảy não

Blog GS John VU - GS John Vu - 21/07/2025 13:00
Với toàn cầu hoá hiện tượng “chảy não” kéo tới.

Cách kiểm tra Facebook và Zalo có đang bị theo dõi

Kỹ năng - Lê Tỉnh - 21/07/2025 12:00
Zalo và Facebook là 2 nền tảng mạng xã hội được nhiều người sử dụng nhưng không phải ai cũng biết mình có thể bị hack tài khoản để theo dõi.

Người đàn ông cưới AI làm "vợ hai", cuộc hôn nhân viên mãn suốt 5 năm nhưng bối rối khi cô ấy đề nghị sinh con

Thư giãn - Nguyễn Phượng - 21/07/2025 11:00
Mỗi ngày, cặp đôi cùng nhau nấu ăn, xem phim và đi dã ngoại lãng mạn. Thực tế, Travis luôn mang Lily Rose theo bên mình mọi lúc mọi nơi – chủ yếu là vì cô ấy sống trong túi anh, với tư cách là người vợ AI.

Người đàn ông bại não trở thành thạc sĩ Đại học Harvard

Truyền cảm hứng - Hoàng Hà - 21/07/2025 10:00
Ding mắc bệnh bại não, không được cha yêu thương và bị bạn học bắt nạt tuy nhiên tình yêu của mẹ giúp anh trở thành thạc sĩ luật của Đại học Havard.

Phóng sự về trẻ em gây chấn động thế giới: Cha mẹ kiểu này là kẻ hại con lớn nhất!

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 21/07/2025 09:00
Cuộc đời con chỉ có một lần, hãy cho con dũng khí để yêu đời.

Đại địa chấn kinh tế kỳ 1: Đại dịch Covid-19 cuộc khủng hoảng nghiêm trọng toàn cầu

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 21/07/2025 08:00
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ tính riêng trong năm đầu tiên xảy ra đại dịch, cả thế giới có 1,8 triệu người thiệt mạng và khoảng 80 triệu người bị nhiễm bệnh. Đại dịch này đã ảnh hưởng đến mọi lục địa trên Trái đất, kể cả châu Nam Cực.

Mỹ nhân luyện kiếm từ 6 tuổi, được mệnh danh 'nữ thần võ thuật' Trung Quốc

Phong cách sống - Sơn Tùng - VTC - 20/07/2025 13:00
Với khả năng sử dụng 26 loại binh khí khác nhau, cô gái Trương Hàm Lượng được cư dân mạng Trung Quốc gọi với biệt danh "nữ thần kungfu”.

Phối vest đúng cách - Vũ khí bí mật giúp đàn ông ghi điểm mọi lúc mọi nơi

Kỹ năng - Ứng Hà Chi - 20/07/2025 12:00
Phối vest sao cho vừa chỉn chu vừa không bị cứng nhắc lại là một nghệ thuật.

3 truyền nhân của Ngũ Tuyệt tông sư: Mai Siêu Phong, Khưu Xứ Cơ và Âu Dương Khắc so tài, ai mạnh hơn?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 20/07/2025 11:00
Ba cao thủ Mai Siêu Phong, Khưu Xứ Cơ và Âu Dương Khắc cùng giao chiến thì ai sẽ là người chiến thắng cuối cùng?

3 kiểu người mẹ dễ khiến con dễ "trở mặt thành thù" nhất

Suy ngẫm - Thiên An - CFB - 20/07/2025 10:00
Hy vọng bạn không phải kiểu nào trong số đó.

Xem Sex Education, tôi bật khóc vì 1 phút im lặng mà con gồng mình làm "người tốt" suốt 6 năm

Điện ảnh - Thanh Hương - 20/07/2025 09:00
Chính sự im lặng của tôi đã khiến con bắt đầu thay đổi.

'Đại địa chấn kinh tế' - 10 cuộc khủng hoảng tài chính tàn khốc

Từ sách - Phim - Hồ Lam - TTO - 20/07/2025 08:00
'Đại địa chấn kinh tế' dẫn ta đi qua 10 cuộc khủng hoảng tài chính tàn khốc của thế giới, từ cuộc Đại sụp đổ 1929, khủng hoảng tiền tệ ở Mỹ Latinh, châu Âu cho đến khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 hay những chấn động của đại dịch COVID-19.

Tôi từng nghĩ mình tiêu dùng khôn ngoan cho đến khi chứng kiến 10 thói quen "ngược đời" của giới trẻ

Kỹ năng - Phương Trần - 19/07/2025 13:00
Không chạy theo giảm giá, không nâng cấp đồ điện tử, không sắm mới chỉ vì… hết hứng – thế hệ trẻ hiện nay đang âm thầm sống khác, tiêu khác. Họ tiết kiệm được hàng chục triệu mỗi năm nhờ những lựa chọn "ngược dòng" so với tư duy của người đi trước.

Xem "Sex Education", tôi quyết định xóa tình bạn 5 năm ra khỏi cuộc đời

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 19/07/2025 12:00
Một câu nói đã khiến tôi dừng lại và suy nghĩ về cách tôi nhìn nhận tình bạn, cũng như tầm quan trọng của việc yêu thương và tôn trọng bản thân.

Chẳng phải tự sáng tạo, hóa ra Chu Bá Thông học lỏm tuyệt kỹ Song thủ hỗ bác từ thời Thiên Long Bát Bộ

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 19/07/2025 11:00
Tuyệt kỹ Song thủ hỗ bác nổi tiếng của Chu Bá Thông đã từng được một cao thủ thời Thiên Long Bát Bộ sử dụng.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 22/07/2025