Sát-na này là thiên thu - Phóng sanh từ tâm

Nhắc đến phóng sanh, hình ảnh quen thuộc trong tâm trí nhiều người Việt là những lồng chim được mở ra, những xô cá được thả xuống sông hồ, như một nghi thức gieo phước lành. Nhưng rồi, khi cánh chim vừa bay lên, chúng đã trải qua nỗi sợ hãi khi bị bắt nhốt. Khi con cá vừa trở về với dòng nước, có khi nó mang trên mình vết thương từ những ngày bị giam hãm. Liệu sự “giải thoát” ấy có thật sự là phóng sanh, hay chỉ là một vòng khổ đau khác mà con người vô tình tiếp tay?

Trong Sát-na này là thiên thu, Đại đức Thích Đồng Tâm đã mở ra cho độc giả một cách nhìn khác. Phóng sanh, nếu chỉ dừng ở hành động, đôi khi trở thành hình thức. Phóng sanh đích thực, theo tác giả, bắt đầu từ tâm - từ sự nuôi dưỡng lòng từ bi trong từng lựa chọn, từng suy nghĩ, từng khoảnh khắc sống.

Điều làm nên sự khác biệt của cuốn sách chính là bối cảnh ra đời. Trong những năm du học Phật pháp tại Sri Lanka, Đại đức đã có cơ hội quan sát đời sống của người dân nơi đây. Họ không làm lễ phóng sanh, nhưng lại sống trong tinh thần phóng sanh thường trực. Người dân yêu thiên nhiên, bảo vệ động vật hoang dã, giữ gìn cây xanh, và đặc biệt, họ ăn chay nhiều, hạn chế sát sinh. Chính lối sống này đã trở thành minh chứng rằng phóng sanh không cần phải là một nghi thức, mà là một nếp sống - một sự hiện diện trọn vẹn của lòng từ bi.

Qua sự đối chiếu ấy, tác giả khơi gợi cho người đọc: công đức không đến từ việc làm cho có, mà đến từ tâm chân thành. Một bàn tay không vướng bận giết chóc, một tấm lòng không khởi niệm sát sinh thì đó đã là phóng sanh. Và công đức ấy không được đo đếm bằng số chim cá thả ra, mà bằng từng sát-na mà ta biết sống trong chánh niệm, tỉnh thức, từ bi.

Trong triết lý Phật giáo, Sát-na (Kṣaṇa) là một đơn vị phân chia thời gian vô cùng nhỏ (một sát-na bằng 0,013 giây) mà mọi thứ thay đổi, biến chuyển liên tục, không ngừng – một sát-na trôi qua đã có muôn vàn sự đổi thay, sinh diệt. Và cũng trong từng sát-na ấy, chúng ta có quyền chọn: sống vô minh hay sống tỉnh thức, gieo thêm khổ đau hay nuôi dưỡng hạnh phúc.

Đại đức Thích Đồng Tâm đã khéo léo sử dụng hình ảnh phóng sanh để nối kết với khái niệm sát-na. Khi ta buông bỏ ý nghĩ tham cầu, buông bõ những giận hờn, mở lòng với sự sống xung quanh, thì ngay trong khoảnh khắc ấy, ta đã tự phóng sanh chính mình. Không cần một nghi thức cầu kỳ, chỉ cần một bữa cơm chay, ta đã cứu được vô số sinh mạng. Chỉ cần một ý niệm từ bi, ta đã gieo hạt lành cho cả cuộc đời.

Phóng sanh, vì vậy, không còn là chuyện thả cá, thả chim, mà là hành trình nuôi dưỡng một trái tim rộng mở. Và khi trái tim đã rộng mở, thì từng bước đi, từng hơi thở cũng trở thành phóng sanh. Niềm an lạc không đến từ những việc làm ồn ào bên ngoài, mà từ khoảnh khắc ta quay về với chính mình, nhận ra sự sống mong manh nhưng nhiệm màu trong từng sát-na.

Đọc Sát-na này là thiên thu, ta nhận ra phóng sanh cũng là một sự giải thoát cho tâm trí. Đó là sự buông bỏ thói quen sống vội, buông bỏ cách suy nghĩ hình thức để trở về với điều cốt lõi: một tấm lòng hiền lành, một đời sống tỉnh thức. Mỗi trang sách như một lời nhắc nhở đến bạn đọc rằng: ai cũng có thể bắt đầu sống ý nghĩa hơn, không phải từ những việc lớn lao, mà từ những lựa chọn nhỏ bé quanh mình.