"Văn hóa sưu tập" ảnh nhạy cảm
Tháng 1/2020, một người bạn đã nhắn tin nhờ Ruby (29 tuổi, giáo viên cấp 2) giúp đỡ khi phát hiện hình ảnh bản thân bị đăng tải trên A***IB - một trang web được gọi là "khiêu dâm trả thù".
Ruby chia sẻ: "Cô ấy không gửi cho tôi chuỗi chủ đề đang tham gia mà là đường link chung đến chính trang web đó. Tôi đã rất ngạc nhiên trước những gì mình thấy được. Trang web này có tổ chức, tính hệ thống với nội dung được chính người xung quanh mình cung cấp, nuôi dưỡng".
A***IB được phân loại theo quốc gia, sau đó được chia nhỏ theo vùng, thành phố và khu vực địa phương. "Khi tôi tìm kiếm cụm "địa phương", nó sẽ không phải là London hay Birmingham. Một thành phố ở bất kỳ quy mô nào cũng có những hạng mục cụ thể hơn, chẳng hạn như "sinh viên ĐH Birmingham".
Chủ đề liên quan đến thị trấn Ruby có đến tận 16 trang với nhiều hình ảnh nhạy cảm của nữ giới cùng các bình luận thông tin, địa chỉ của nạn nhân".
Ruby đã sốc vì không nghĩ kiểu trang web như thế này được tồn tại. Nhưng điều tồi tệ hơn là vào 4 tháng sau, cô thấy hình ảnh của chính mình đã được thêm vào trang web.
A***IB không phải là trường hợp duy nhất. Đây chỉ là một ví dụ cho "văn hóa sưu tập" - cụm từ trong báo cáo của Revenge Porn Helpline RPH (Đường dây trợ giúp nạn nhân của khiêu dâm trả thù). RPH xác định, đây là một vấn nạn mới nổi, đang gia tăng với tốc độ nhanh. Trong trường hợp này, sưu tập có nghĩa là đăng tải, so sánh và trao đổi hình ảnh nhạy cảm của phụ nữ.
Zara Ward, chuyên viên cấp cao tại RPH cho biết: "Đó là khía cạnh mất nhân tính nhất của việc lạm dụng hình ảnh thân mật mà chúng ta thấy. Phụ nữ bị coi như món hàng, trao đổi khắp nơi. Chúng ta thường không biết những hình ảnh nhạy cảm ấy được đăng tải bởi người yêu cũ, bạn bè hoặc hacker nhưng không có sự đồng ý của nạn nhân".
Điều này xảy ra trên nhiều nền tảng: Mega, Dropbox, Discord, bất cứ nơi nào mà các nhóm có thể chia sẻ. Bằng chứng cho thấy "văn hóa sưu tập" trở nên phổ biến là khi Ruby bị thêm vào chuỗi của trang web này vào tháng 5/2020, hình ảnh của cô ấy xếp thứ 72.000.
Một nghiên cứu về lạm dụng hình ảnh thêm mật tại Australia, New Zealand và Anh cho thấy cứ 5 người đàn ông thì sẽ có 1 người tham gia vào chuyện này. Trong thời gian giãn cách xã hội, khi mà các hoạt động trực tuyến thay thế tương tác ngoài đời thì các cuộc gọi đến RPH tăng gấp đôi.
"Thông thường, chúng ta nghĩ đến cụm từ "khiêu dâm trả thù" khi đó đăng tải hình ảnh nhạy cảm của bạn lên web khiêu dâm và phát tán nó cho bạn bè, gia đình với mục đích làm tổn thương, sỉ nhục bạn", Elena Michael, thành viên của nhóm vận động #NotYourPorn chia sẻ.
Thực tế, mục 33 của Đạo luật Tòa án và Tư pháp Hình sự năm 2015 quy định việc tiết lộ "ảnh và phim tình dục riêng tư với mục đích gây đau khổ" là bất hợp pháp.
Tuy nhiên, đó chỉ là một trong nhiều hình thức lạm dụng. "Sự thật là, hầu hết việc lạm dụng hình ảnh thân mật đều là bí mật, nạn nhân không hề hay biết. Nó được thực hiện mà không có sự đồng ý hoặc cố tình giấu giếm nạn nhân", Michael nói thêm.
Sophie Compton, thành viên vận động chống lạm dụng hình ảnh thân mật My Image My Choice kể: "Trên các trang web họ sử dụng ngôn ngữ thấp hèn, đọc mà lạnh sống lưng. Các áp phích thực sự không xem nạn nhân như con người, chỉ là món đồ để giao dịch".
Clare McGlynn, giáo sư luật tại Đại học Durham (Anh) chia sẻ: "Mọi người thà nghĩ thủ phạm lạm dụng hình ảnh thân mật là những kẻ hư hỏng hoặc một loại người cực kỳ độc ác. Sự thật là những người đàn ông và con trai ta thấy thường ngày. Các nhóm kín, các cuộc trò chuyện, việc kết nối bằng hình ảnh khiêu dâm đều phổ biến".
Giáo sư Nicola Henry, học giả pháp lý xã hội tại Đại học RMIT Australia đã nghiên cứu động cơ của thủ phạm thông qua việc phân tích 77 nền tảng, diễn đàn và các trang blog nơi hình ảnh được chia sẻ và mua bán, đồng thời phỏng vấn những người đăng tải.
Cô nói: "Sự chú ý của giới truyền thông tập trung vào việc trả thù người yêu yêu cũ là động lực chính, tuy nhiên, nó thường liên quan đến sự thỏa mãn tình dục hoặc gây ấn tượng trực tuyến. Ví dụ, trên một số trang web, nhiều người chia sẻ hình ảnh của vợ và bạn gái để nhận phản hồi từ những người dùng khác".
Hậu quả khó lường
Bất kể nguyên nhân là gì, hậu quả việc này để lại là vô cùng nặng nề. Ruby biết rằng hình ảnh của cô đã bị đăng tải trên A***IB khi một bạn học cũ gửi tin nhắn. Những bức ảnh được chụp hồi cô 17 tuổi, trong một ngày lễ của con gái.
"Tôi đã tải chúng lên trong khoảng 3 tuần sau kỳ nghỉ trong một album Facebook ở chế độ bạn bè riêng tư. Thời điểm đó tôi có khoảng 400 người bạn trên nền tảng này, có thể là một trong số họ đã đăng tải", Ruby ngậm ngùi.
Đối với Helen, 28 tuổi, cảm giác như thể cô ấy là một người hoàn toàn khác với cô ấy trước khi những hình ảnh thân mật của cô ấy được chia sẻ trong một phòng trò chuyện kín. Vào mùa xuân năm nay, cô nhận được một "thông báo" ẩn danh trên tài khoản Facebook của mình rằng những bức ảnh nhạy cảm của cô ấy đã được tập hợp trong một thư mục Google Drive và đăng trực tuyến. Người này đính kèm một số hình ảnh và nói rằng họ nghĩ rằng cô muốn biết.
Cô nhớ mình đã đổ gục xuống giường vì cảm thấy sốc, nước mắt lã chã không kìm lại nổi. Những hình ảnh trong tin nhắn là từ mối quan hệ 5 năm đã kết thúc vào 2 năm trước đó. Helen kể: "Người yêu đã đảm bảo với tôi rằng sẽ xóa hết chúng. Chúng tôi vẫn nói chuyện với tư cách bạn bè cho đến khi chuyện này xảy đến. Tôi không có lý do gì để nghĩ rằng anh ta sẽ làm điều đó".
Hơn 18 tháng trôi qua, cô vẫn vật lộn trong thương tổn. "Tôi độc thân và cảm thấy việc hẹn hò thật sự rất khó khăn. Tôi đã từng cởi mở, tự tin và tự hào về tính dục của mình. Tuy nhiên, chuyện này đã hủy hoại điều mà tôi yêu quý ở bản thân, khiến tôi phải đấu tranh để giành lại. Có những khoảnh khắc, tôi cảm thấy xấu hổ không thể kiểm soát hoặc bất chợt nỗi đau cuồn cuộn trong lòng. Tôi né tránh sự thân mật vì thật sự đáng sợ khi trao sự tin tưởng cho một người khác", Helen giãi bày.
Cô cố gắng tìm hiểu càng ít càng tốt về những gì đã bị đăng tải. Cô không muốn nghĩ đến vì đã ở bên người yêu cũ trong một quãng thời gian dài như thế. Bạn trai cũ của cô bị cảnh sát thẩm vấn và gửi tin nhắn thừa nhận với cô về việc anh ta đã làm. Nhưng anh ta cũng nói thêm rằng "không bao giờ có ý định làm tổn thương cô".
"Tôi đã vừa đau đớn nhưng cũng vui mừng khi nhận được lời thú nhận mà cảnh sát có thể sử dụng. Có vẻ như tuyên bố không có ý định làm tổn thương tôi đã giúp anh ta khỏi việc bị truy tố", Helen kể.
Sự bất lực của nạn nhân
Ruby và các nạn nhân khác tại thị trấn địa phương cũng không hề tìm được sự hỗ trợ của pháp luật.
"Một số hình ảnh đăng tải là ảnh chụp màn hình Facetime. Có thể thấy rõ hình ảnh ở góc của người đàn ông trong các cuộc gọi. Chúng tôi đã xác định được 2 người trong số đó, nhưng những kẻ phát tán ảnh có thể biện minh để thoát tội. Một số cho rằng họ làm việc đó chỉ để cho vui hoặc để thỏa mãn nhu cầu của bản thân.
Chúng tôi đang vận động để loại bỏ yếu tố động cơ khỏi luật. Chia sẻ những hình ảnh thân mật khi không có sự đồng ý là điểm mấy chốt và đó là việc làm bất hợp pháp", Ruby cho biết.
Có những dấu hiệu cho thấy mọi thứ sẽ thay đổi. Tuy nhiên, McGlynn cảnh báo, thay đổi luật là một quá trình rất chậm và chỉ là một phần của giải pháp.
Cô nói: "Cần bàn luận đến sự thay đổi văn hóa, giáo dục và công việc trong trường học. Bằng chứng từ các nghiên cứu cho thấy, nhiều nam thanh niên cũng có những áp lực khi nhận ảnh khỏa thân và chia sẻ chúng để chứng tỏ mình là đàn ông - đó là điều chúng ta cần thay đổi".
Trong khi đó, Ruby lưỡng lự không biết có nên thông báo cho nạn nhân rằng hình ảnh của bạn đang được lan truyền, bị trao đổi, chia sẻ, thu thập và bình luận bởi người lạ, hoặc thậm chí là bạn bè.
"Nó thực sự khó khăn. Trên trang web đó, có những cô gái tôi nhận ra và cảm thấy có nghĩa vụ đạo đức. Nhưng liệu họ không biết sẽ tốt hơn hay biết để rồi rơi vào trạng thái đau khổ. Tôi đã quyết định rằng sẽ không nói ra chuyện đó, làm trật hướng cuộc sống của họ", Ruby nhận định.
Theo The Guardian