Gửi bình luận
Hủy
Gửi
Trong cuốn sách "Phá vỡ khuôn mẫu" (The Origins of You), nhà trị liệu tâm lý nổi tiếng người Mỹ Vienna Pharaon đưa ra một góc nhìn đầy nhân văn và sâu sắc: xung đột không phải là điểm kết thúc, mà có thể trở thành cánh cửa mở ra kết nối và chữa lành.
Thay đổi góc nhìn: Từ phản ứng sang thấu hiểu
Khi một cuộc tranh cãi nổ ra, chúng ta thường bị cuốn vào vòng xoáy cảm xúc. Có người nổi giận, người khác rút lui, hoặc có người cố gắng chiếm thế thượng phong bằng lý lẽ. Tuy nhiên, như Vienna Pharaon chỉ ra, chính những phản ứng này thường bắt nguồn từ những vết thương chưa lành trong quá khứ. Chúng ta không chỉ phản ứng với tình huống hiện tại, mà còn đang phản ứng với những ký ức, nỗi đau cũ từng trải qua.
Tác giả gọi đây là "khuôn mẫu" – những kiểu hành vi, suy nghĩ và cảm xúc lặp lại, hình thành từ môi trường gia đình, những trải nghiệm thời thơ ấu, và được mang theo vào các mối quan hệ trưởng thành. Khi ta không nhận diện được những khuôn mẫu này, chúng ta dễ rơi vào vòng luẩn quẩn của xung đột, trách móc và xa cách.
Thay vì phản ứng một cách vô thức, Phá Vỡ Khuôn Mẫu mời gọi bạn dừng lại, quan sát chính mình, đặt câu hỏi: “Phản ứng này đến từ đâu?”, “Tôi đang thực sự cảm thấy điều gì?”, “Tôi có đang phản ứng vì hiện tại, hay vì một điều gì cũ kỹ trong quá khứ?”
Chính sự thấu hiểu này là bước đầu tiên giúp bạn biến xung đột thành cơ hội kết nối.
Tư duy hệ thống: Gỡ rối câu chuyện đằng sau cảm xúc
Một trong những đóng góp giá trị của Vienna Pharaon trong cuốn sách này là giới thiệu khái niệm "tư duy hệ thống". Theo cô, để hiểu được hành vi và cảm xúc của mình trong mối quan hệ, chúng ta không thể chỉ nhìn vào một khoảnh khắc cụ thể. Thay vào đó, cần xem xét cả bối cảnh lớn hơn – bao gồm mối quan hệ với cha mẹ, ký ức tuổi thơ, môi trường nuôi dạy, thậm chí là cách cha mẹ ta từng xung đột với nhau.
Chẳng hạn, nếu bạn từng lớn lên trong một gia đình nơi cảm xúc bị xem nhẹ hoặc bị phủ nhận, thì khi trưởng thành, bạn có thể trở nên phòng thủ quá mức mỗi khi đối phương góp ý hay chia sẻ cảm xúc tiêu cực. Bạn không phản ứng với người yêu mình – bạn đang phản ứng với một khuôn mẫu từng làm bạn tổn thương.
Tư duy hệ thống không nhằm đổ lỗi cho quá khứ hay những người đi trước. Nó giúp bạn hiểu được rằng mỗi phản ứng đều có một "gốc rễ". Khi hiểu gốc rễ, bạn sẽ dễ dàng lựa chọn phản hồi có ý thức thay vì hành động theo bản năng.
Xây dựng kết nối thật sự bằng sự hiện diện và đồng cảm
Vienna Pharaon cho rằng, khi một bên trong mối quan hệ có thể dừng lại, nhìn lại phản ứng của mình và chia sẻ nó một cách chân thật, người kia cũng sẽ có cơ hội đáp lại bằng sự thấu hiểu thay vì phòng thủ. Từ đó, cả hai có thể bước vào không gian của sự kết nối thật sự – nơi không ai cần phải “thắng”, mà chỉ cần được thấy, được nghe và được công nhận.
Một ví dụ rõ ràng trong sách là khi bạn đời chỉ trích bạn vì không giúp đỡ việc nhà. Trong tư duy tuyến tính, bạn có thể đáp trả ngay: “Tôi đã làm rất nhiều rồi đấy chứ!”, và thế là hai bên leo thang căng thẳng. Nhưng nếu bạn hiểu rằng cảm giác bị chỉ trích của mình bắt nguồn từ tổn thương cũ, có thể là do từng bị đánh giá thấp trong quá khứ thì bạn sẽ chọn cách phản hồi khác. Bạn có thể nói: “Khi anh nói như vậy, em thấy mình không được ghi nhận. Có lẽ vì điều đó gợi lại cảm giác em từng trải qua với cha mẹ/em gái/em trai…”
Khi giao tiếp từ không gian đó, cả hai đều có thể hiểu rằng xung đột không phải là vấn đề của riêng ai, mà là cơ hội để nhìn thấy nhau rõ hơn. Mối quan hệ từ đó không chỉ được bảo vệ mà còn trở nên sâu sắc hơn.
Thông điệp lớn hơn từ cuốn sách Phá Vỡ Khuôn Mẫu
Điều khiến cuốn sách Phá vỡ khuôn mẫu của Vienna Pharaon khác biệt với nhiều sách tâm lý khác nằm ở chỗ: cô không chỉ cung cấp lý thuyết, mà còn chia sẻ những công cụ cụ thể, những câu hỏi gợi mở để bạn tự khám phá chính mình. Cuốn sách không yêu cầu bạn phải trở thành một người hoàn hảo, mà chỉ cần bạn đủ can đảm để thành thật với bản thân và sẵn lòng học cách hiện diện trong từng cuộc đối thoại quan trọng.
 |
Đây là cuốn sách dành cho những ai đã từng tổn thương, từng cảm thấy lạc lõng trong mối quan hệ, từng tự hỏi tại sao mình luôn gặp lại “kiểu người” ấy, “kiểu mối quan hệ” ấy. Đây cũng là cuốn sách dành cho những người muốn nuôi dưỡng một mối quan hệ khỏe mạnh và tử tế – dù là với người yêu, con cái, bạn thân hay chính bản thân mình.
Hành trình kết nối bắt đầu từ bên trong bạn
Trong thời đại mà giao tiếp ngày càng nhanh nhưng kết nối ngày càng hời hợt, Phá vỡ khuôn mẫu giống như một lời nhắc nhở: muốn gần nhau, trước tiên phải hiểu mình. Muốn yêu nhau dài lâu, trước tiên phải học cách lắng nghe và chữa lành.
Hãy bắt đầu hành trình ấy từ hôm nay, bằng cách đọc một cuốn sách có thể thay đổi góc nhìn của bạn về tình yêu, gia đình và chính bản thân mình.
