Những vụ đạo văn nổi tiếng trên thế giới

18/02/2019 15:38
Những vụ đạo văn nổi tiếng trên thế giới

Hóa ra, trước đây việc lấy trộm ý tưởng của người khác trong các tác phẩm văn học cũng đã khá phổ biến, đặc biệt nhiều nhà văn được coi là vĩ đại cũng phạm phải tội này.

Trong thời đại Internet của chúng ta, chuyện đạo văn không còn làm ai ngạc nhiên, người ta sao chép lẫn nhau, không coi đó là tội lỗi. Nhiều văn bản thuộc các thể loại khác nhau có thể dễ dàng tìm thấy trên không gian ảo. Nhưng, hóa ra, trước đây việc lấy trộm ý tưởng của người khác trong các tác phẩm văn học cũng đã khá phổ biến, đặc biệt nhiều nhà văn được coi là vĩ đại cũng phạm phải tội này. Xin giới thiệu một số vụ nổi tiếng.

Bảy tráng sĩ hay bảy chú lùn

Năm 1833, khi viết "Truyện cổ tích về nàng công chúa và bảy tráng sĩ", thi hào Nga Aleksandr Pushkin bị cáo buộc đã lấy trộm cốt truyện "Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn" của anh em Grimm, viết năm 1812 (trước đó 21 năm).

Quả thật, hai tác phẩm này rất giống nhau: mụ dì ghẻ độc ác ra lệnh đem cô con gái riêng của chồng vào rừng rậm, hy vọng rằng nàng sẽ bị thú dữ ăn thịt, nhưng bảy chú lùn hay bảy tráng sĩ đã tìm thấy nàng. Khi biết công chúa hay nàng Bạch Tuyết vẫn còn sống, mụ dì ghẻ độc ác đã đầu độc nàng, nhưng nàng không chết mà chỉ ngủ mê và hoàng tử đẹp trai hay hoàng tử Elisey đã cứu sống nàng.

Hai truyện cổ tích cũng có những nét khác nhau, nhưng không đáng kể: ở Pushkin, mụ dì ghẻ độc ác chết vì giận dữ; ở truyện của anh em Grimm, mụ bị giết; ở Pushkin, hoàng tử Elisey hô gió gọi trăng để tìm người yêu của mình; còn ở anh em Grimm, hoàng tử tìm thấy nàng tình cờ và đem lòng yêu ngay lập tức. Hiện nay, rất khó nói, hơn nữa là chứng minh, rằng Pushkin đã đọc truyện cổ tích của nhà văn Đức hay không?

Buratino hay Pinocchio

Những bạn trẻ Liên Xô (cũ) trưởng thành từ truyện cổ tích "Buratino" sẽ rất sốc khi biết rằng tác phẩm của văn hòa Nga Aleksey Tolstoy không phải là bản gốc. Ông vay mượn cốt truyện do nhà văn kiêm nhà báo Ý Carlo Collodi sáng tác theo yêu cầu của Tổng biên tập Báo Thiếu niên.

Câu chuyện về chú người gỗ khiến độc giả nhí thích thú đến mức tác giả không thể kết thúc - chỉ cần ông thông báo rằng đây là chương cuối là tòa soạn nhận được hàng đống thư yêu cầu đăng tiếp. Cuối cùng, để chia tay với nhân vật của mình, Collodi đã dùng một mẹo - Pinocchio biến thành một cậu bé gương mẫu và điều chủ yếu là không phải bằng gỗ mà là người thật, thế là độc giả mất hết hứng thú đối với cậu. Dù sao, năm 1883, lần đầu tiên truyện cổ tích này được xuất bản thành sách riêng và được tái bản tới ...500 lần (!)

Ở Nga, cuốn "Những cuộc phiêu lưu của Pinocchio" lần đầu tiên được xuất bản năm 1906. Năm 1934, Aleksey Tolstoy dịch truyện cổ tích này ra tiếng Nga, đồng thời thay đổi tính cách các nhân vật và cốt truyện. Phải thừa nhận rằng hai tác phẩm thực sự khác nhau: Ví dụ, trong truyện cổ tích của Collodi, nhiều cảnh tàn ác (Pinocchio giết chết dế mèn, trong khi Buratino chỉ ném chiếc giày vào nó), ngay cả các nhân vật cũng hoàn toàn không phải là anh em sinh đôi. So với Buratino vui nhộn, Pinocchio là một kẻ vô công rồi nghề, lang thang, độc ác.

Đất nước Oz hay thành phố Ngọc lục bảo

Truyện cổ tích "Phù thủy xứ Oz" của nhà văn Mỹ Lyman Frank Baum, được ông kể cho bọn trẻ con hàng xóm và bốn đứa con của ông tụ tập trong phòng làm việc của ông. Khi một thính giả nào đó hỏi đất nước phù thủy ở đâu, Baum nghĩ ngợi một lát, rồi đưa mắt nhìn căn phòng và thấy trên một hộp các tông có đề hai chữ: "O-Z". Thế là tên gọi của đất nước bí ẩn đã được tìm thấy; tổng cộng ông đã viết 15 câu chuyện với tên gọi chung "Phù thủy xứ Oz".

Ở Liên Xô cũ, truyện cổ tích "Phù thủy thành phố Ngọc lục bảo" lần đầu tiên được công bố năm 1939, tác giả của nó là ông Aleksandr Volkov, giảng viên toán Trường Đại học kim loại màu và vàng Moskva. Aleksandr học tiếng Anh theo truyện cổ tích của Baum, và cứ mỗi lần đọc xong một chương mới, ông đều kể lại cho các con mình nghe, sau đó chúng khuyên bố viết một câu chuyện mới trên cơ sở câu chuyện ông kể.

Công bằng mà nói, Volkov đã thay đối khá nhiều câu chuyện của Baum: ông đổi thị trấn Kansas thành thảo nguyên Kansas, thay tên nhân các vật: Dorothy biến thành Elli, còn Bù nhìn thành Ông ba bị, đặt tên cho các mụ phù thủy, biến sư tử nhút nhát thành hổ răng nhọn, hơn nữa, phong cách kể chuyện cũng sinh động hơn so với Baum. Tuy nhiên, không thể gọi truyện cổ tích của Volkov là nguyên bản được.

Bác sĩ Aybolit hay bác sĩ Dolittle

Nhà văn Korney Chukovsky không bao giờ giấu giếm rằng ông mượn nhân vật bác sĩ Aybolit của nhà văn Anh Hugh Lofting. Trong lần xuất bản thứ nhất, trên bìa sách có ghi là phóng tác truyện cổ tích Anh và đề tên tác giả. Quả thật, bác sĩ của Lofting tên là Dolittle, ông rất hiền lành và chữa bệnh cho loài vật. Nhà văn viết không phải một, mà là 13 tác phẩm về ông, đưa nhân vật đi chu du không phải trên Trái Đất, mà là Mặt Trăng.

Tuy nhiên, Chukovsky bổ sung vào truyện cổ tích một nhân vật mà Lofting không có - đó là ông Barmaley nổi tiếng. Nhân vật này xuất hiện sau cuộc dạo chơi của tác giả với bạn ông, họa sĩ Mstislav Dobuzhinsky ở Leningrad. Họ lạc đến phố Barmaley và mãi không biết Barmaley là ai: Là vị tướng, thầy thuốc cung đình, quan đại thần hay có thể là tình nhân của nữ hoàng Ekatetina đệ nhị? Họa sĩ Dobuzhinsky phỏng đoán rằng ông ta là một tên cướp biển nổi tiếng, cầm dao găm đứng ở góc phố, với chòm râu mép rậm vểnh cong lên. Ngay lúc đó, họa sĩ đã lấy bút vẽ phác chân dung ông ta, Chukovsky thích bức vẽ đến mức truyện cổ tích "Bác sĩ Aybolit" lần đầu tiên được xuất bản với những bức vẽ của Dobuzhinsky.

Mít Đặc hay Murzilka?

Các nhân vật trong các cuốn "Những cuộc phiêu lưu của Mít Đặc và các bạn", "Mít Đặc ở thành phố Mặt Trời" và "Mít Đặc trên Mặt Trăng" lần đầu tiên xuất hiện trong các tác phẩm của nữ văn sĩ Nga trước cách mạng Anna Khvolson "Vương quốc của trẻ thơ". Hồi nhỏ, Nosov rất thích đọc cuốn sách này, và bởi vì ở Liên Xô cũ, cuốn sách này không được xuất bản lần nào, nên khi đã trở thành nhà văn, ông quyết định viết lại, bổ sung một số chi tiết của mình.

Những đứa trẻ con biến thành yêu tinh, còn cư dân thành phố Mặt Trời biến thành những người lùn. Nhân vật chính của Khvolson tên là Murzilka, Nosov gọi nó là Mit Đặc. Cả hai đều là những nhân vật ngộ nghĩnh, nhưng Murzilka là nhân vật phản diện, còn Mít Đặc, mặc dù có những nhược điểm, là nhân vật tích cực.

Sự giống nhau của hai tác phẩm chỉ có vậy, vì thế thật khó nói "Cuộc phiêu lưu của Mít Đặc và các bạn" là cuốn sách đạo văn trong nghĩa đen của từ này, hơn nữa, Anna Khvolson cũng không thể kỳ vọng vào bản quyền của mình, lần đầu tiên các nhân vật của truyện cổ tích này xuất hiện trong các truyện tranh của họa sĩ Canada, còn Khvolson viết lời Nga cho nó mà thôi.

                
Thi hào Đức Johann Wolfgang von Goethe cũng từng bị tố đạo văn.

Pháp sư hay Faust?

Thi hào Đức Johann Wolfgang von Goethe cũng bị tố đạo văn trong tác phẩm nổi tiếng nhất của ông "Faust". Trong bức thư gửi Karl Marx, Friedrich Elgels viết rằng Goethe vay mượn ý tưởng và cốt truyện của nhà viết kịch, nhà thơ Tây Ban Nha Pedro Calderòn de la Barc trong tác phẩm "Phép thuật phù thủy".

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu văn học nhận xét rằng mô típ "bán linh hồn cho quỷ" là một trong những mô típ "trôi nổi", có thể tìm thấy trong các truyền thuyết, thần thoại và truyện cổ tích mọi thời đại, các tác giả không bị coi là vi phạm bản quyền, vì vậy ai cũng có thể vay mượn được. Hơn nữa, tác phẩm của Goethe cũng như "Truyện cổ tích về nàng công chúa và bảy tráng sĩ" của Pushkin được sáng tác bằng thơ, khiến nó không giống với những tác phẩm họ mượn ý tưởng và cốt truyện.

Alexandre Dumas

Ngay cả Alexandre Dumas-bố cũng bị buộc tội đạo văn, rằng ông đã vay mượn một số tác phẩm văn học của người khác.Trước hết nói về bản thảo của bác sĩ hải quân Mainar mà Dumas đã biên tập và cho xuất bản dưới dạng tiếu thuyết "Săn cá mập" và ký tên mình.

Tác phẩm nổi tiếng nhất của nhà văn, tiểu thuyết "Ba chàng lính ngự lâm" cũng bị coi là đạo văn. Cốt truyện và các nhân vật chính, kể cả những người bạn - lính ngự lâm, Milady và hồng y de Richelieu đều được Dumas lấy từ cuốn sách "Những hồi ức của ngài d'Artagnan" của nhà văn và nhà báo Pháp Gatien de Courtilz de Sandras, người đã từng phục vụ đến cấp bậc đại úy trong đại đội ngự lâm quân, sau đó bị giam ở ngục Bastille vì cuốn sách có những tình tiết giật gân nói về cuộc sống của gia đình hoàng tộc. Từ ngục Bastille, Courtilz chạy trốn sang Hà Lan, và tại đây ông đã viết "Những hồi ức của ngài d'Artagnan" mà Dumas vớ được.

Mặc dù nhiều lần bị tố đạo văn, nhưng Dumas đã điềm nhiên phản bác lại những ý kiến này bằng một lập luận: "Tất cả những gì tồn tại trên thế giới này đều là đạo văn - ông nói - thậm chí Thượng đế cũng tạo ra Adam và Eva theo khuôn mẫu và hình dạng của mình".

Bị tố đạo văn còn có Shakespeare, Voltaire, Stendhal, Emile Zola, Alphongse Daudet, Honore de Balzac, Henry Longfelow, Mikhail Sholokhov, Joanne Rowling, Dan Brown, James Hadley Chase, Boris Akunin và nhiều người khác. Liên quan tới cơ sở pháp lý trong lĩnh vực quyền tác giả thì ở một số nước hiện nay, "việc vay mượn" cốt truyện hoặc ý tưởng không hẳn đã bị coi là đạo văn. Tác giả chỉ bị buộc tội đạo văn nếu như anh ta chép trên 50% nguyên bản.

Tất nhiên, chắc chắn dư luận (và luật pháp) nhiều nước không chấp nhận điều này.

Trần Hậu/VNCA


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.
2

Những câu chuyện đầy xúc động trong tiệm sách cũ

Kính tặng, thương tặng, gửi người không bao giờ tôi gặp lại… - bút tích trên trang sách nhuốm màu thời gian trong các cửa hàng sách cũ chứa đựng bao câu chuyện đầy xúc động.

Hình ảnh nóng bỏng, gợi cảm của Meghan Markle sắp được công bố

Vợ hoàng tử Harry - công tước xứ Sussex sẽ xuất hiện trên màn ảnh rộng trong một TV show mà nữ diễn viên này từng tham gia vào.

Angelina Jolie tươi cười đi mua sắm với cậu con nuôi người Việt Pax Thiên

Giữa tin đồn suy sụp tinh thần vì chồng cũ Brad Pitt kết nối lại với người vợ đầu Jennifer Aniston, Angelina Jolie vẫn tươi cười dạo phố cùng con trai

Nhiếp ảnh gia đồng tính George Platt Lynes: một ‘huyền thoại’ bị lãng quên

Phải giấu kín giới tính thật lúc sinh thời, nay, nghệ sĩ nhiếp ảnh George Platt Lynes được gợi nhớ qua một series ảnh khỏa thân chưa từng công bố.

Ngày thơ Việt Nam 2019 chọn chủ đề biên giới tháng 2 năm 1979

Ngày thơ Việt Nam 2019 do Hội Nhà văn Việt Nam năm nay lấy chủ đề “Sông núi trên vai hướng về biên cương, hải đảo của Tổ quốc, kỷ niệm 40 năm chiến tranh biên giới (17.2.1979 – 17.2.2019).

Tháng 2.1979: Tư liệu hình ảnh thế giới phản đối Trung Quốc, ủng hộ Việt Nam

Tháng 2.1979, khi Trung Quốc phát động cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, nhân dân nhiều nước trên thế giới đã xuống đường phản đối cuộc chiến phi nghĩa trái đạo lý của chính quyền Bắc Kinh và bày tỏ thái độ ủng hộ đối với nhân dân Việt Nam.

Oscar 2019: Tranh cãi đến sát giờ G và nguy cơ bị lãng quên

Lễ trao giải Oscar - niềm tự hào của Viện hàn lâm Khoa học & Điện ảnh Mỹ (AMPAS) - đang ở trong giai đoạn khủng hoảng trầm trọng nhất trong lịch sử.

Vụ bản quyền 'Thần đồng đất Việt': Toà tuyên họa sĩ Lê Linh thắng kiện

TAND TP.HCM đã đưa ra phán quyết họa sĩ Lê Linh thắng kiện trong vụ tranh chấp bản quyền các nhân vật trong bộ truyện tranh “Thần đồng đất Việt kéo dài đến 12 năm”

Diễn viên Bruno Ganz, người đóng vai Hitler qua đời ở tuổi 77

Bruno Ganz, nam diễn viên người Thụy Sĩ, người đã thể hiện những vai diễn bậc thầy nhân vật Adolf Hitler trong Downfall đã chết vào hôm qua 17.2 tại Đức

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.

Xem “Sex Education”: Dù trẻ có thông minh đến mấy, cha mẹ vẫn phải chỉ dạy cho con điều này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 31/07/2025 12:00
Từ câu hỏi ngây thơ của con, tôi chợt nhận ra bản thân cũng cần học cách trò chuyện và đồng hành cùng con một cách tinh tế hơn.

Ngày càng nhiều đứa con "biến mất" trong chính gia đình mình

Phong cách sống - Thiên Ân - 31/07/2025 11:00
Sẽ không bao giờ là quá muộn để hỏi một câu nhẹ nhàng: "Dạo này con có ổn không?".

Gia cảnh đáng thương và cách hành xử 10 điểm của nữ sinh giữa lũ lịch sử ở Nghệ An

Truyền cảm hứng - Hải My - 31/07/2025 10:00
Bạn này vừa đẹp người, vừa đẹp nết”, một cư dân mạng bình luận.

Mẹ bé gái 13 tuổi chia sẻ hành trình tìm con: gia đình kiểm soát chặt chẽ nhưng vẫn bị bất ngờ

Kỹ năng - Trang Đào - 31/07/2025 09:00
"Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới tất cả mọi người,” – người mẹ mở đầu bài chia sẻ sau khi con gái được đón về vào chiều Chủ nhật, ngày 27/7. Bé Kiều Tr. được tìm thấy vào thứ Bảy, 26/7, sau khi mất tích từ ngày 24/7.

Tỉnh thức - Osho

Tủ sách - FN - 31/07/2025 08:00
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.

Phía bên kia của công nghệ

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/07/2025 13:00
Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”

Xem "Sex Education", tôi tìm thấy bài học giúp con gái tuổi dậy thì luôn ngẩng cao đầu trong mọi mối quan hệ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/07/2025 12:00
Tôi không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều bài học sâu sắc đến thế.

ChatGPT gây sốc khi khuyến khích người dùng tự gây tổn thương

Kỹ năng - T.Thủy - 30/07/2025 11:00
Một cuộc điều tra của tạp chí The Atlantic (Mỹ) đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong hệ thống bảo mật của ChatGPT.

AI đang lấy gì từ công việc của con người?

Suy ngẫm - TTXVN - 30/07/2025 10:00
AI không thay thế toàn bộ công việc, mà đang dần “lấy” những nhiệm vụ nhất định - có thể là phần nhàm chán hoặc phần sáng tạo, tùy cách con người sử dụng công nghệ.

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào – Dành tặng những ai chưa từng được chữa lành từ tổn thương gia đình

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 30/07/2025 09:00
Có một sự thật, cay đắng và khó chấp nhận, rằng không phải gia đình nào cũng là chốn bình yên, là nơi trú ẩn an toàn để mỗi đứa trẻ lớn lên và phát triển trọn vẹn.

Quyền chủ tịch Huawei nói thẳng với những sinh viên muốn trở nên ưu tú rèn đúng 2 thứ

Phong cách sống - Trang Đào - 30/07/2025 08:00
Trong bài phát biểu mới nhất tại một trường đại học tại Thâm Quyến, quyền Chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu đã chỉ ra cho các sinh viên những điểm quan trọng để thành công.

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Giải trí - TĐ - 29/07/2025 13:00
Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.

Sống sót kỳ diệu sau cơn đau tim, người phụ nữ kể về cảm giác kỳ lạ khi sang "thế giới bên kia"

Suy ngẫm - Lam Chi - 29/07/2025 12:00
Người phụ nữ đang viết một cuốn sách kể về trải nghiệm đáng kinh ngạc của mình ở “thế giới bên kia”.

8 thủ thuật tâm lý giúp bạn thu phục người khác dễ dàng

Kỹ năng - Nguyệt Ánh - 29/07/2025 11:00
Gọi tên đối phương thường xuyên trong cuộc trò chuyện là một trong những thủ thuật tâm lý đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp bạn chiếm được cảm tình của họ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 6, 01/08/2025