Bên tách cà phê - Il Caffè diễn ngôn của giới trí thức khai sáng

05/03/2020 11:36
Bên tách cà phê - Il Caffè diễn ngôn của giới trí thức khai sáng

​​​​​​​Giữa thời đại Khai sáng, giới trí thức nhận định rằng truy cầu và chia sẻ tri thức chính là nền tảng thay đổi vận mệnh mỗi người, mỗi dân tộc, quốc gia. Những tư tưởng được khởi xướng bên tách cà phê trở thành xúc tác quan trọng trong tiến trình chuyển hóa tư duy quảng đại quần chúng.

Hàng quán cà phê - không gian hội tụ những tinh thần tự do bất khuất

Thế kỷ 17, khi châu Âu rơi vào cuộc khủng hoảng tâm thức (La Crise de la conscience européenne), con người mất phương hướng và niềm tin về tương lai mà các định chế thần quyền cũng như thế quyền hứa hẹn. Phong trào Khai sáng được khởi xướng, đặc trưng bởi ý chí đấu tranh vì chân lý, tư duy và hành động để thay đổi cuộc đời. Tư tưởng tự do nẩy mầm trong thời đại này là cội nguồn xung lực mở đầu những sáng tạo vĩ đại, thúc đẩy cuộc cách mạng công nghiệp, tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển mọi lĩnh vực từ văn hóa, khoa học, kỹ thuật đến kinh tế, chính trị... dẫn đến sự thay đổi căn bản diện mạo của châu Âu và cả thế giới phương Tây.

Tại Ý, do đặc trưng quốc gia, phong trào Khai sáng còn mang một sắc thái khác biệt. Cuối thế kỷ 17, lãnh thổ Ý vẫn còn chia năm xẻ bảy và chịu sự thống trị của Tây Ban Nha, Áo, Pháp... Sứ mệnh phong trào Phục hưng chưa thành toàn. Phong trào Khai sáng tại Ý ngoài mở đường cho sự đổi mới khoa học kỹ thuật và văn hóa, còn phải tiếp nối những thành tựu đã đạt được trong thời Phục hưng, đồng thời hiện thực hóa khát vọng thống nhất quốc gia, hợp nhất dân tộc dưới cùng một bản sắc Ý.

Tuy nhiên trong bối cảnh phong kiến, tự do ngôn luận bị kiểm soát ngặt nghèo bởi lãnh chúa ​​và giáo sĩ cao cấp. Giới trí thức uyên bác di chuyển giữa Pháp, Anh, Đức… tìm phương cách phá vỡ các rào cản để con người bình thường cũng có thể tiếp cận với tri thức. Và họ đã tìm thấy câu trả lời trong những hàng quán cà phê.

Quán cà phê từ lúc xuất hiện tại Ottoman đã đóng vai trò là nơi trao đổi kiến ​​thức và được gọi là “Mekteb-i ‘irfan” – trường học cung cấp, phổ biến các ý tưởng mới. Khi du nhập vào châu Âu, hàng quán cà phê tiếp tục là không gian thảo luận các vấn đề mang tính thời cuộc, đổi mới tư tưởng. Có thể nói, trong thời đại Khai sáng, hàng quán cà phê là không gian đặc biệt, vượt lên mọi áp bức, mọi mâu thuẫn để hun đúc tinh thần tự do. Các quan điểm, các lĩnh vực kiến ​​thức khác nhau được phổ biến trong quán cà phê, thậm chí là khởi xướng những cải cách vĩ đại, minh định nên đường hướng xây dựng xã hội văn minh, tiến bộ. Do đó, những cuộc trò chuyện bên tách cà phê trở thành biểu trưng cho khát vọng khai sáng nhân văn, và hàng quán cà phê là nơi hội tụ những tinh thần tự do bất khuất.

Ví như quán Caffè Florian tại Venice, Antico Caffè Greco tại Rome, Caffè Tommaseo và Antico Caffè San Marco tại Trieste, Caffè San Carlo và Caffè Torino tại Turin, Gran Caffe Gambrinus tại Naples… đều là những quán cà phê đi vào lịch sử, nơi tập trung trí thức trên mọi lĩnh vực, quảng bá tư tưởng tự do, đóng vai trò then chốt trong tiến trình thống nhất quốc gia, xoay chuyển vận mệnh nước Ý.

“Il Caffè” - nền tảng tri thức được hình thành bên tách cà phê

Cốt lõi của phong trào Khai sáng là tri thức. Những tâm hồn lớn của thời đại mang tinh thần tự do bất khuất, nhận diện được chân lý và dũng cảm sử dụng quyền tự do nguyên vẹn nhất - quyền công khai sử dụng trí tuệ của chính mình để dẫn dắt công chúng vận dụng tri thức chuyển hóa xã hội, tiến tới lối sống tiến bộ. Nhu cầu truy cầu và chia sẻ chân lý, tri thức vì thế càng trở nên cấp thiết.

Tại Anh – quốc gia đầu tiên khởi xuất phong trào Khai sáng, giới tri thức đã cùng nhau sáng lập tờ tạp chí “The Tatler” (năm 1709) và “The Spectator” (năm 1711) mô phỏng những cuộc đàm thoại trong quán cà phê, biểu dương khát vọng chuyển hóa lối sống bằng đức hạnh và sự thông thái. Giới tri thức Pháp tập trung tại quán cà phê Café Procope khảo luận viết nên cuốn “Encyclopédie” – bách khoa toàn thư truyền bá tri thức nhân loại.

Từ cảm hứng đó, năm 1764, các triết gia vĩ đại Pietro Verri, Alessandro Verri, Cesare Beccaria, Alfonso Longo, Pietro Secchi… thuộc nhóm trí thức khai sáng Ý thành lập tờ tạp chí “Il Caffè” nhằm xây dựng nền tảng trí tuệ cho cộng đồng thông qua những tư tưởng được hình thành bên tách cà phê.

Trong phần giới thiệu tạp chí “Il Caffè”, triết gia Pietro Verri (1728 – 1797) – chủ biên tạp chí, đã dẫn chứng chiều dài lịch sử và ảnh hưởng của cà phê đối với xã hội phương Đông lẫn phương Tây để đưa ra kết luận “Cà phê tái tạo tâm hồn, đánh thức tâm trí và đặc biệt hữu ích cho những nhà tư tưởng và những người nghiên cứu khoa học”. Từ chiều hướng đó, sứ mạng của “Il Caffè” là cung cấp tri thức trên tinh thần sáng tạo như đặc tính của cà phê. Có thể hiểu là phổ biến nền tảng nhận thức lý luận và phương hướng tư duy nhằm đánh thức bổn phận của mỗi người trong toàn quá trình tham gia tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề xã hội.

Như thế, những khảo luận đăng trên tạp chí “Il Caffè” mô phỏng cuộc đàm thoại bên tách cà phê là cái cớ kích xúc khát vọng, làm nảy sinh những hành động chuyển hóa vấn đề nhân sinh như lối sống, văn hóa, kinh tế, chính trị… cùng hướng tới đời sống văn minh, hạnh phúc hơn.

Tạp chí “Il Caffè” là diễn ngôn của giới tri thức khai sáng, đại diện cho tư tưởng văn minh dẫn dắt lý tưởng thời đại. Từ sức ảnh hưởng của “Il Caffè”, phong trào Khai sáng lan rộng từ Milan đến Venice, Naples, Florence và toàn nước Ý. Đặc biệt, tinh thần dân tộc được “Il Caffè” truyền bá đã làm trỗi dậy mạnh mẽ khát vọng thống nhất quốc gia Ý, mỗi cá nhân nhận rõ trách nhiệm của mình trong vận mệnh chung của đất nước. Từ đây khởi lên ý chí toàn kết, phá vỡ sự khác biệt văn hóa giữa các vùng đang chia năm xẻ bảy, hợp nhất dân tộc dưới một bản sắc chung. Sự thống nhất về văn hóa chính là thành tố quan trọng đưa đến sự hoàn thiện về lãnh thổ Ý như ngày nay.

Đón đọc kỳ sau: Đại văn hào Gasparo Gozzi: “Quán cà phê là tổ chức văn hóa đặc biệt!”


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Nguyễn Ngọc Tư và 'Tháng Giêng gió bỏ nhà đi'

Bữa ông già về Quảng giỗ họ, thằng cháu nội cũng đi chung một đoạn đường. Nó nói với anh lơ xe rằng mình đi khu công nghiệp Sóng Thần, thả nó chỗ nào gần đó là được.

Dự án chỉnh trang khu di tích lăng vua Gia Long bộc lộ những vấn đề đáng bàn

Sau lùm xùm xung quanh vấn đề tu bổ Hộ thành hào trong khu di tích Kinh thành Huế bằng cách thay vật liệu cũ bằng vật liệu mới thì dự án đường dẫn vào lăng vua Gia Long lại bộc lộ những vấn đề đáng bàn.

Mật mã thành công của các đế chế hùng mạnh nhất trong lịch sử: Đế chế La Mã

Sự hùng mạnh của một đế chế hay tổ chức không phụ thuộc vào diện tích lớn hay nhỏ, tài nguyên thiên nhiên giàu hay nghèo, dân số ít hay nhiều… mà nhờ một khát vọng vĩ đại, chí hướng lớn và tinh thần chiến binh dũng mãnh trong mọi nghịch cảnh.

TP.HCM thúc tiến độ thi công nhiều công trình văn hóa trọng điểm

TP.HCM yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình văn hóa trọng điểm như Bảo tàng TP.HCM, Nhà hát Giao hưởng-nhạc-vũ kịch, Rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ, Trung tâm Biểu diễn nghệ thuật đa năng, Trung tâm Thể dục thể thao Phan Đình Phùng…

Tết Nguyên Tiêu: Lễ tình nhân của người Trung Quốc và những điển tích kỳ lạ về các cô gái hiền đức

Tết Nguyên Tiêu đối với người Hoa có nhiều ý nghĩa về văn hóa và xã hội hơn nhiều ngày lễ khác trong năm.

Nhà thờ Bùi Chu sắp được hạ giải

Giáo dân Bùi Chu đã chuyển các đồ trang trí nội thất ra khỏi nhà thờ chính toà, để chuẩn bị hạ giải công trình 135 tuổi này.

E ngại dịch virus corona, “Ngày thơ Việt Nam 2020” bị hoãn vô thời hạn

Theo BTC, đây là quyết định đúng đắn và cần thiết vì hiện nay dịch viêm đường hô hấp cấp do virus corona đang hoành hành và lan rộng.

Tạm ngừng tổ chức Lễ hội chọi trâu Phù Ninh, phòng chống dịch virus Corona

Cục Văn hoá cơ sở - Bộ VHTT&DL vừa ra văn bản về việc tạm ngừng Lễ hội chọi trâu xã Phù Ninh, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ, tập trung phòng chống dịch virus Corona.

Đọc vụ học sinh túm tóc quật ngã cô giáo và Thông tư 19 của Bộ GD-ĐT, tôi toát mồ hôi: Nhân văn, nhưng có công bằng?

Suy ngẫm - Hiểu Đan - CFB - 23/09/2025 12:00
Nhân văn là tốt, nhưng chỉ khi gắn với công bằng và kỷ cương, nhân văn ấy mới thực sự có ý nghĩa.

Trở về từ cõi chết - Kỳ 1: Nỗi sợ – mầm bệnh vô hình

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 23/09/2025 11:00
Tôi đã được khai sáng rất nhiều trong trải nghiệm cận tử, và sau này khi chia sẻ lại câu chuyện của mình, tôi thường được hỏi: “Vậy điều gì đã khiến cô bị ung thư?”. Cũng khá dễ hiểu khi đa số mọi người đều thắc mắc về điều này.

Cô giáo ở TP.HCM day dứt: Im lặng trước cái ác, trước bạo lực chính là tội ác

Phong cách sống - Hiểu Đan - CFB - 23/09/2025 10:10
Tôi bất mãn, bởi lẽ thay vì dạy học sinh biết dũng cảm nói lên điều đúng, người lớn lại vô tình gửi đi thông điệp rằng: "Im lặng mới an toàn".

Nhìn học sinh im lặng khi giáo viên bị túm tóc, tôi hoảng sợ các con đã được học những gì mỗi ngày?

Suy ngẫm - Nguyễn Phượng - CFB - 23/09/2025 10:00
Hình ảnh học sinh im lặng khi cô giáo bị quật ngã tại lớp học khiến tôi giật mình: Nếu những đứa trẻ chỉ được giáo dục về kiến thức mà quên dạy kỹ năng sống, dũng cảm và lòng trắc ẩn, liệu chúng có biết bảo vệ bản thân và giúp đỡ người khác khi đối diện nguy hiểm?

Vụ học sinh túm tóc quật ngã cô giáo - Học sinh có nên nhảy vào can ngăn khi chứng kiến xô xát?

Kỹ năng - TS Giáo dục Nguyễn Thị Thu Huyền - DT - 23/09/2025 09:00
Nguyên tắc đầu tiên khi đối diện với các vụ việc xô xát, bạo lực là phải bảo vệ an toàn cho bản thân rồi mới giúp đỡ những người khác. Điều này đặc biệt nên áp dụng cho học sinh.

Thuyết mặc kệ họ - 3 cách giúp bạn ngưng “overthinking” và bắt đầu hành động ngay hôm nay

Từ sách - Phim - Quìn - 23/09/2025 08:00
Nỗi lo âu và suy nghĩ quá nhiều (overthinking) đang bào mòn năng lượng và sự bình yên của bạn mỗi ngày? Thay vì vui vẻ làm việc, bạn lại đắn đo trước những tình huống có thể xảy ra khi thực hiện.

Xem Sex Education, tôi giật mình: Bố mẹ muốn tốt mà vô tình khiến con mệt mỏi, đau đầu!

Điện ảnh - Thanh Hương - 22/09/2025 13:00
Sáng hôm sau, tôi đã làm một việc khiến con bất ngờ.

9 bức ảnh hiếm của Cái Bang thời cuối nhà Thanh hé lộ quyền lực của "đế chế" này

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 22/09/2025 12:00
Bài viết hé lộ sự thật bất ngờ về tổ chức, hoạt động và mạng lưới quyền lực của "đế chế" Cái Bang, khiến người ta phải suy ngẫm về mặt trái của xã hội phồn hoa.

3 ngày trước khi bị nhồi máu não, 90% bệnh nhân đều làm 3 điều này

Kỹ năng - Trang Đào - 22/09/2025 11:00
Nhiều người nghĩ đột quỵ hay nhồi máu não xảy ra đột ngột như “sét đánh ngang tai”, nhưng thực tế, nó giống như một kịch bản âm thầm được sắp đặt trong cơ thể: mạch máu ngày càng hẹp lại, cục máu đông hình thành, và chỉ cần một cú “kích hoạt” nhỏ, thảm kịch sẽ xảy ra.

Cha mẹ thường làm 5 thứ này thay con, khả năng con lớn lên vô ơn tăng thêm 10%

Suy ngẫm - Đông - 22/09/2025 10:00
Cha mẹ càng làm thay 5 việc này, con càng dễ ỷ lại, lớn lên vô tâm và nguy cơ bất hiếu tăng thêm mỗi năm.

Đây mới là tổng tài đời thật: Bỏ học Stanford, 25 tuổi đã tự mình thành tỷ phú

Truyền cảm hứng - Thanh Huyền - 22/09/2025 09:00
Ở tuổi 25, anh đã trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất hành tinh.

Chìa khóa để không trở thành 'người lạ với chính ta'

Từ sách - Phim - Quìn - 22/09/2025 08:00
Trong nhịp sống hiện đại, nhiều người trong chúng ta từng trải qua cảm giác bối rối: “Tại sao mình lại hành xử như vậy?”, “Vì sao mình lặp lại những sai lầm cũ?”, hoặc “Mình thực sự là ai giữa bao vai trò xã hội này?”. Câu trả lời không nằm ở bên ngoài, mà ở trong một khái niệm tâm lý học đầy sức nặng: Insight - nội quan.

Xem Sex Education tôi mới biết cảnh gây phẫn nộ nhất lại có thật ngoài đời

Điện ảnh - Mai Hân - 21/09/2025 13:00
Phim Sex Education có rất nhiều chi tiết được lấy cảm hứng từ chính đời thật, dựa trên trải nghiệm của biên kịch.

Người dùng Zalo chú ý: Ứng dụng hiện thông báo đỏ, thì cần làm ngay một loạt các thao tác

Kỹ năng - Minh Anh - 21/09/2025 12:00
Đây là cách để mọi người tự bảo vệ bản thân và cộng đồng.

Kiều Phong đến chết vẫn không biết kẻ đã bày ra âm mưu tinh vi để loại bỏ mình

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 21/09/2025 11:00
Kẻ giấu mặt đã hãm hại Kiều Phong là ai?
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 23/09/2025