Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

ANH THƯ02/04/2025 09:51
Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...

Giai đoạn 1976-1980, tốc độ tăng trưởng GDP chỉ đạt trung bình 1,4%/năm, thậm chí năm 1980 tăng trưởng âm 1%...

LTS: Sau 50 năm kể từ Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975 - 30-4-2025), nền kinh tế Việt Nam đã có những thay đổi vượt bậc. Nếu như năm 1975, GDP bình quân đầu người chỉ đạt 232 đồng (tương đương khoảng 80USD thời điểm đó), thì đến năm 2024 đã là 4.700USD. GDP từ 8 tỷ USD năm 1986 lên 476,3 tỷ USD năm 2024, tăng gấp khoảng 59,5 lần.

Đó là một vài chỉ số khái quát chặng đường phát triển kinh tế làm thay đổi bộ mặt đất nước, là hành trang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình thịnh vượng của dân tộc.

Mạnh dạn “xé rào”

Mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung với sự kiểm soát chặt chẽ quá mức đã bộc lộ nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hàng hóa, lạm phát cao và sản xuất kém hiệu quả. Đặc biệt, chính sách “ngăn sông cấm chợ” đã gây ra nhiều khó khăn trong lưu thông hàng hóa giữa các vùng miền.

Những bất cập tích tụ đến đỉnh điểm là năm 1986, lạm phát đạt đỉnh ở ngưỡng 774,7%, trong khi đó quy mô nền kinh tế chỉ có 26,88 tỷ USD. Đời sống nhân dân hết sức khó khăn, thiếu thốn. Đây chính là thời điểm mà đổi mới trở thành yêu cầu bức thiết, không thể không tiến hành.

Thực tế, tiến trình đổi mới đã đưa nền kinh tế Việt Nam sang một trang tươi sáng hơn. Năm 1990, công cuộc đổi mới với chủ trương phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần đã đạt được những thành tựu bước đầu: Tăng trưởng GDP đạt bình quân 4,4%/năm; giá trị kim ngạch xuất khẩu tăng 28%/năm…; dần dần khắc phục được những yếu kém và có những bước phát triển.

Đây là giai đoạn chuyển đổi cơ bản từ cơ chế quản lý cũ sang cơ chế quản lý mới, bước đầu giải phóng được lực lượng sản xuất, tạo ra động lực phát triển mới. Trong bước chuyển biến về chất này có vai trò quan trọng của TPHCM - “đầu tàu” tiên phong vượt qua cách nghĩ, cách làm lỗi thời, mạnh dạn “xé rào”, thử nghiệm cơ chế mới. Điển hình là những năm ngay sau ngày thống nhất đất nước, dù ở cạnh vựa lúa ĐBSCL nhưng do chính sách “ngăn sông cấm chợ”, người dân TPHCM phải ăn cơm trộn bo bo.

Với quyết tâm giải bài toán nan giải này, Bí thư Thành ủy TPHCM Võ Văn Kiệt đã cùng tập thể cán bộ lãnh đạo năng động, nhanh nhạy, lập tổ công tác về miền Tây mua gạo cứu đói. Tổ công tác hoạt động liên tục từ năm 1979 đến 1982, khi đời sống người dân ổn định mới dừng lại...

Trước tình trạng thiếu hụt nguồn nhập khẩu đầu vào, khiến toàn bộ nền sản xuất suy giảm, kéo theo khủng hoảng về hàng hóa, lao động, TPHCM đưa ra sáng kiến sử dụng các thương nhân, chủ yếu là người Hoa, đứng ra thu gom mặt hàng có thể xuất khẩu để trao đổi trực tiếp với Hồng Công, Singapore. Công thức “hàng đổi hàng” được vận dụng.

Giá cả tính ra USD và trao đổi bằng hiện vật. Việt Nam đổi mực khô, tôm khô, đậu… lấy sợi thuốc lá, sợi dệt, xăng dầu. Các nhà máy vốn hoạt động rất tốt đã được “nuôi dưỡng”.

TS Trần Du Lịch, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TPHCM, kể lại: Tập thể lãnh đạo thành phố đã mạnh dạn cho phép các nhà máy, xí nghiệp thử nghiệm “kế hoạch 3 phần”. Phần 1 là doanh nghiệp thực hiện đủ phần do Nhà nước giao vật tư và bàn giao sản phẩm. Phần 2, tận dụng công suất và lao động của nhà máy còn dư, triển khai mua thêm nguyên liệu ngoài thị trường để sản xuất và bán sản phẩm theo giá thị trường. Phần 3 là tổ chức cho người lao động tự sản xuất thêm để nâng phúc lợi ngoài đồng lương. Đặc biệt, doanh nghiệp được “bật đèn xanh” tìm nguồn tự xuất khẩu, bán sản phẩm để đổi lấy ngoại tệ nhập nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất.

Kết quả, tổng kim ngạch xuất khẩu trực tiếp của TPHCM năm 1981 đạt 22 triệu USD, tăng tới 44 lần so với năm 1980 (500.000 USD). “Cách làm này sau đó được Trung ương cho phép, thông qua một số nghị định, nghị quyết, từ đó, nhân rộng ra nhiều nơi khác”, ông Trần Du Lịch nhấn mạnh.

&5b.jpg
Bí thư Thành ủy TPHCM Võ Văn Kiệt chung vui cùng công nhân Nhà máy Thuốc lá Sài Gòn, năm 1980. Ảnh: Tư liệu

Theo TS Trần Du Lịch, bước vào thời kỳ đổi mới, TPHCM đề xuất nhiều mô hình sáng tạo mang tính thí điểm và được Trung ương cho phép. Có thể kể đến mô hình thí điểm “khu chế xuất” giai đoạn 1991-1992, thành lập quỹ đầu tư địa phương vào năm 1996; mô hình đổi đất lấy hạ tầng ở Phú Mỹ Hưng; mô hình chuyển nhượng quyền thu phí cho công ty cổ phần thu phí đường Hùng Vương, Điện Biên Phủ; hỗ trợ lãi suất để các cơ sở y tế, giáo dục tự vay, tự trả bằng tín dụng của ngân hàng trong giai đoạn 1999-2002…

Những chính sách táo bạo này của thành phố từ sau năm 1986 đến những năm 2000-2010 chính là cơ sở thực tiễn quan trọng đóng góp vào quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam.

Những thay đổi tích cực

Công cuộc đổi mới bắt đầu từ năm 1986, song phải đến giai đoạn 1991-1995, cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước bằng pháp luật, kế hoạch, chính sách và các công cụ khác mới bắt đầu thể hiện rõ hiệu quả tích cực.

Đất nước dần ra khỏi tình trạng trì trệ, suy thoái. Nền kinh tế tiếp tục đạt được những thành tựu quan trọng: tốc độ tăng trưởng tương đối cao, liên tục và toàn diện; hầu hết chỉ tiêu chủ yếu đều vượt mức: GDP bình quân tăng 8,2%/năm; các lĩnh vực kinh tế nhìn chung đều đạt nhịp độ tăng trưởng tương đối khá.

Trong giai đoạn 1996-2000, Đảng ta có một số kết luận, chủ trương mới về phân phối, về mối quan hệ giữa kế hoạch hóa và thị trường, giữa thị trường trong nước và quốc tế, giữa quyền quản lý của Nhà nước và quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp, và lấy đó làm cơ sở tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý kinh tế với mục tiêu xóa bỏ cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp, tiếp tục tạo lập đồng bộ cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Nhờ đó, dù cùng chịu tác động của khủng hoảng tài chính - kinh tế khu vực, Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng khá. GDP bình quân của giai đoạn 1996-2000 đạt 7%/năm.

Giai đoạn 2001-2005, sự nghiệp đổi mới đi vào chiều sâu và đã đạt được những kết quả nhất định: GDP tăng bình quân 7,5%/năm, riêng năm 2005 đạt 8,4%/năm. Giai đoạn 2006-2010, Việt Nam từ nhóm nước thu nhập thấp đã trở thành nước có thu nhập trung bình (thấp) với mức tăng trưởng 7,26%/năm.

Giai đoạn 2011-2020, tăng trưởng bình quân gần 6%/năm, quy mô nền kinh tế là 271,2 tỷ USD (theo đánh giá lại của Tổng cục Thống kê, năm 2020 đạt 343,6 tỷ USD). Thu nhập bình quân đầu người năm 2020 là 2.779 USD (theo đánh giá lại của Tổng cục Thống kê là 3.521 USD).

&5c.jpg
Cảng Cát Lái (TP Thủ Đức, TPHCM) hiện là cảng container quốc tế lớn và hiện đại nhất Việt Nam. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Năm 2023, theo dữ liệu của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), quy mô nền kinh tế Việt Nam đạt khoảng 433,3 tỷ USD, xếp thứ 5 Đông Nam Á và là nền kinh tế lớn thứ 35 thế giới.

Năm 2024, quy mô nền kinh tế đạt 476,3 tỷ USD với mức tăng trưởng GDP khoảng 7,09%. Các tổ chức quốc tế uy tín tiếp tục đưa ra những đánh giá tích cực về tình hình kinh tế Việt Nam, nhất là từ cuối năm 2024 đến đầu năm 2025.

IMF dự báo quy mô GDP của Việt Nam sẽ đạt 506 tỷ USD vào năm 2025, xếp hạng 33 toàn cầu.

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Công ty sách First News chuẩn bị kiện Shopee vì sách giả, sách lậu15

Công ty TNHH Văn hóa - Sáng tạo Trí Việt (First News) đang lập vi bằng và khẳng định chuẩn bị khởi kiện sàn thương mại điện tử Shopee Việt Nam.

Tên đầy đủ của Thúy Kiều là gì? Nhiều người lớn chưa chắc trả lời được câu hỏi lớp 9 này

Một câu hỏi khá quen thuộc với nhiều học sinh, nhưng lại là đề bài khó của người lớn.

Hội chợ sách Frankfurt lớn nhất hành tinh đang diễn ra tại Đức

Hội chợ sách Frankfurt lần thứ 76 vừa khai mạc tại Trung tâm Triển lãm Messe Frankfurt, TP. Frankfurt am Main, CHLB Đức. Đây là một trong những hội chợ trao đổi sách lớn nhất thế giới với lịch sử hơn 600 năm hình thành và phát triển.

Ta là ai trong thời đại A.I?

Suy ngẫm - Diệp Nguyễn - 07/08/2025 10:00
Con người là ai trong thời đại A.I? Và chúng ta cần làm gì để tiếp tục phát triển những tiềm năng của mình với người cộng sự trí tuệ nhân tạo, thay vì phản kháng và lo sợ một ngày nào đó sẽ bị nó đá văng ra khỏi cái ghế đang ngồi?

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - Kỳ 2: Tình yêu đã giúp tôi chấp nhận chứng C-PTSD của mình

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 07/08/2025 09:00
Đến phần chúng tôi trao nhau lời thề. Trước khi Joey bắt đầu cất lời, ánh mắt anh dịu dàng nhìn tôi đã khiến tôi cảm động rơi nước mắt. “Đây là nhà”, anh nói và nhìn quanh Thành phố New York.

Sức mạnh không nằm ở sự cứng rắn

Từ sách - Phim - Quìn - 07/08/2025 08:00
Một người trẻ tìm đến Krishnamurti, mang theo cả những vết thương thể xác lẫn tâm hồn. Suốt gần 12 năm, ông kiên nhẫn viết thư cho người ấy – không phải những lời an ủi cho qua, mà là những chỉ dẫn để chữa lành từ gốc rễ.

Người dùng Gmail cần thay đổi mật khẩu gấp

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 06/08/2025 13:00
Google phát đi cảnh báo bảo mật tới toàn bộ 2,5 tỷ người dùng Gmail trên toàn thế giới.

Xem "Sex Education", tôi nhận ra lỗi sai khiến mình luôn bị tổn thương: Tưởng hạnh phúc nhưng lại là bi kịch

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 06/08/2025 12:00
Tôi luôn nghĩ mình là người phụ nữ hạnh phúc trong hôn nhân, chỉ cần tôi nhịn chồng một chút thôi.

Sốc với loạt video ngắn đầy cảnh bạo lực, nhảm nhí trên kênh YouTube Việt có 58 triệu người đăng ký

Kỹ năng - Hải My - 06/08/2025 11:00
Đối tượng mục tiêu của kênh này là trẻ em, song, nội dung của các video hàng triệu view lại có cảnh báo tiêu cực.

Sau 11 phút chết lâm sàng, người phụ nữ tỉnh dậy thốt lên: “Thế giới bên kia” vượt xa tưởng tượng

Suy ngẫm - Lam Chi - 06/08/2025 10:00
Câu chuyện của những người đã từng “chết đi sống lại” kể về “thế giới bên kia” khiến không ít người tò mò.

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - Kỳ 1: 'Tôi không đơn độc'

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 06/08/2025 09:00
Tôi nói với Joey rằng tôi muốn đám cưới này không chỉ dành riêng cho hai đứa, mà là để gắn kết một cộng đồng lại với nhau. Tôi muốn buổi lễ là một nghi thức của lòng biết ơn và sự gắn kết.

Tommy kể chuyện - tìm thấy mình

Tủ sách - FN - 06/08/2025 08:00
Cuộc đời mỗi người là một hành trình đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi lớn về chính mình.

Cách khôi phục tin nhắn đã xóa trên Zalo cực đơn giản, kể cả tin nhắn cũ từ lâu cũng có thể lấy lại được

Kỹ năng - Nhật Hạ - 05/08/2025 13:00
Ấn ngay nút này nếu người dùng muốn khôi phục tin nhắn Zalo để “cứu nguy” những nội dung quan trọng.

Điểm kém, thiếu kỷ luật vẫn "đánh bại” học sinh giỏi nhất, đó là vì Nobita có một kiểu thông minh khác biệt

Điện ảnh - Thiên An - 05/08/2025 12:00
Nobita có thể hay bị điểm kém nhưng nếu nói cậu không thông minh thì cũng không đúng lắm đâu, chỉ là kiểu thông minh của Nobita rất khác biệt thôi.

Phát hiện 'nóng' về ChatGPT: Hàng nghìn cuộc trò chuyện bị rò rỉ công khai trên Google

Kỹ năng - Vũ Anh - 05/08/2025 11:00
Sự việc bắt đầu được chú ý khi một số chuyên gia bảo mật phát hiện các đoạn hội thoại có thể được truy cập dễ dàng chỉ bằng một truy vấn tìm kiếm đơn giản.

Lạm dụng AI, học sinh ngày càng học kém: ChatGPT, Gemini biến trẻ em thành những kẻ lười suy nghĩ

Suy ngẫm - Băng Băng - 05/08/2025 10:00
Bài làm thì như giáo sư đại học, nhưng khi hỏi miệng thì các học sinh không trả lời nổi câu đơn giản đang là hiện trạng tại nhiều nơi ở quốc gia này.

Không còn bệnh tim - Vì sao nói bệnh tim mạch là “kẻ giết người thầm lặng”?

Từ sách - Phim - Quìn - 05/08/2025 09:00
Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, khoảng 17,9 triệu ca tử vong mỗi năm. Nhưng điều đáng sợ nhất là nó âm thầm len lỏi vào đời sống của chúng ta suốt nhiều năm mà không có triệu chứng rõ rệt nào.

"Phòng khám không thích đi làm”: Giải pháp tâm lý mới cho người trưởng thành mệt mỏi vì công việc

Phong cách sống - Ứng Hà Chi - 05/08/2025 08:00
Phòng khám điều trị cho những người cảm thấy cuộc sống làm việc của họ vô nghĩa đã gây ra nhiều sự thích thú trên mạng xã hội Trung Quốc.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 07/08/2025