Tài chính cho mọi người - Vì sao chúng ta luôn có thái độ kỳ lạ với tiền bạc?

Điều này được Paco de Leon - tác giả, họa sĩ minh họa, nhạc sĩ và người sáng lập The Hell Yeah Group, một công ty tài chính chuyên hỗ trợ những nghệ sĩ, cá nhân sáng tạo tham gia các hoạt động tài chính cá nhân và kinh doanh - đúc kết sau khi nói chuyện với hàng ngàn người về tiền bạc.

Công thức tạo nên thái độ kỳ lạ này rất đơn giản. Nó bao gồm các cảm xúc tiêu cực, cộng thêm những lỗ hổng thông tin giữa thế giới tiền bạc và tâm trí chúng ta, sau đó nhân lên cho sự bất bình đẳng. Về cơ bản, đây cũng là công thức cho bộ phim dài tập về đời sống tài chính của chính bạn.

Trong cuốn sách “Tài chính cho mọi người”, cô viết: “Xét trên góc độ tâm lý, môi trường bên ngoài và bên trong chúng ta, những hành vi của chúng ta trong quá khứ và nhận thức của chúng ta về những kỹ năng mình có sẽ định hình và được định hình bởi cách chúng ta nghĩ về tiền bạc, điều chúng ta tin về tiền bạc, những giá trị chúng ta coi trọng và những kiểu người mà chúng ta tự khẳng định về bản thân mình”.

Nếu quan sát kỹ, bạn sẽ phát hiện ra chúng ta đang sống trong rất nhiều khuôn mẫu gây tác động đến thái độ kỳ lạ của chúng ta đối với tiền bạc. Đầu tiên phải kể đến chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa tiêu dùng. Các tập đoàn đã nghĩ ra hàng ngàn thông điệp marketing hiện đại dựa trên các lý thuyết tâm lý học nhằm “thao túng” tâm trí chúng ta. Bạn có nhớ về những quyết định phi lý khi mua những thứ mà mình không cần không? Bạn có nhớ về những lần tiêu dùng quá trớn, thậm chí là vay nợ để sở hữu một món đồ mà mình không cần?

Những biển hiệu quảng cáo đầy màu sắc, những đoạn clip ngắn trên mạng xã hội, những bài review, giới thiệu sản phẩm… đang tạo nên những thông điệp thúc đẩy chúng ta tiêu thụ. Chúng đang lặng lẽ đánh lừa tâm trí chúng ta và góp phần tạo nên những thái độ kỳ lạ với tiền bạc mà chính chúng ta không nhận ra được.

Bên cạnh chủ nghĩa tiêu dùng, sự lầm tưởng các vấn đề xã hội với các vấn đề tài chính cá nhân cũng tạo nên thái độ kỳ lạ đối với tiền bạc. Tác giả Paco cho biết những xã hội có nhiều tác nhân gây căng thẳng: tội phạm, vấn nạn bắt nạt học đường, mang thai ở trẻ vị thành niên, nghiện rượu và lạm dụng ma túy… sẽ tạo ra những tổn thương trong tâm trí, cơ thể và não bộ của chúng ta. Những tác nhân gây căng thẳng thường xuyên có thể tạo ra một cái bẫy khiến những người thuộc tầng lớp thấp nhất của nền kinh tế xã hội bị mắc kẹt trong vòng lặp của việc đưa ra quyết định tài chính mà không vận dụng khả năng tư duy của họ.

Không chỉ vậy, thái độ kỳ lạ đối với tiền bạc còn có thể xuất phát từ những câu chuyện mà chúng ta đã được kể và tiếp tục kể với chính mình một cách có ý thức và vô thức. Những câu chuyện đó đến từ những gì chúng ta học từ người khác, những gì chúng ta tự trải nghiệm và cách chúng ta diễn giải thế giới. 

Mặt khác, nếu bạn từng nghe cha mẹ mình nói rằng quan tâm đến tiền bạc khiến bạn trở nên tham lam, ham quyền lực, mê vật chất hay vô đạo đức thì trong tiềm thức của bạn, bạn có thể sẽ cố gắng loại bỏ hoặc che giấu những phần bản ngã ham muốn quyền lực và có tính sở hữu.

Việc vô thức chia mình thành nhiều phần như vậy có thể khiến bạn gặp khó khăn trong việc chấp nhận và nói ra những điều mình cần, chẳng hạn như có một công việc được trả lương cao, được thăng chức, được tăng lương, hay thậm chí là nhận ra cơ hội tốt để đầu tư tiền. Tình trạng này có thể khiến bạn né tránh hoặc không tận dụng những cơ hội bạn gặp được, chối bỏ những ý tưởng liên quan đến quá trình lớn lên của bản thân, bí mật tích lũy một đống thứ vớ vẩn mà bạn không cần hoặc quan tâm thái quá đến việc tích lũy tiền...

Theo Paco, cách duy nhất để chúng ta thật sự đối phó với các hành vi tài chính của mình cũng như những cảm xúc tiêu cực và tổn thương trong quá khứ là tìm hiểu đến tận gốc rễ và nỗ lực dung hòa những yếu tố đó với cuộc sống của chúng ta.