“Mặc kệ họ” nhưng đừng “mặc kệ chính mình”
Ngày nay, thật khó để sống mà không bị ảnh hưởng bởi ánh nhìn và lời bàn tán của người khác. Bạn làm gì, nghĩ gì, thậm chí là yêu ai, đều có ai đó lên tiếng nhận xét.
Gần đây, khi phần mềm chatbox với tên gọi "DeepSeek" nổi lên, với vai trò là một nhà văn toàn thời gian, tôi bất giác cảm thấy hoang mang, thậm chí dần mất động lực viết lách. Trong một khoảnh khắc suy ngẫm về tương lai, tôi đã đặt câu hỏi cho DeepSeek: "Bạn có nghĩ tất cả các nhà văn toàn thời gian sẽ mất việc?".
DeepSeek không có cảm xúc, trái tim, nhưng lại đưa ra một phân tích khách quan, sâu sắc về chủ đề này. Phần mềm này nhắc nhở tôi bằng câu nói của một nhà văn đoạt giải Nobel Văn học. Nhà văn Mạc Ngôn từng chỉ ra: " Mỗi dấu chấm câu đều mang theo nhịp thở ".
AI dù có thể tạo ra những văn bản có vẻ mượt mà, súc tích nhưng không thể thay thế sự sáng tạo và chiều sâu cảm xúc của con người. AI có thể trở thành một công cụ hỗ trợ, giúp tối ưu hóa quá trình viết lách. DeepSeek tiếp tục phân tích sâu hơn về vấn đề này với những lập luận đáng suy ngẫm.
Sáng tạo văn học không đơn thuần là việc sắp xếp lại từ ngữ theo một cách hợp lý. Đó là sự kết hợp giữa nhận thức, cảm xúc và kinh nghiệm sống. Trong khi AI chỉ tái sắp xếp kho dữ liệu văn bản khổng lồ dựa trên mô hình xác suất, thì con người lại có khả năng cảm nhận, liên tưởng và diễn giải những gì mình trải nghiệm thành những tác phẩm có hồn.
Nhà văn Mạc Ngôn đã từng nhấn mạnh rằng " Mỗi dấu câu đều mang theo nhịp thở ". Điều này có nghĩa là từng chi tiết nhỏ trong văn bản đều phản ánh tâm hồn của người viết, điều mà AI chưa thể nắm bắt được.
Một số người cho rằng AI sẽ làm mất đi công việc của những người viết, nhưng dữ liệu thực tế lại cho thấy một góc nhìn khác:
Theo thống kê thị trường xuất bản toàn cầu, vào năm 2023, nội dung do AI tạo ra chiếm 12% tổng số tác phẩm, nhưng tỷ lệ giữ chân độc giả của những tác phẩm này chỉ bằng 17% so với các tác phẩm do con người viết.
Một cuộc khảo sát của New York Times cho thấy 83% độc giả có thể phân biệt được nội dung do AI tạo ra và 91% trong số đó thích nội dung do con người viết hơn.
Những con số này cho thấy rằng, dù AI có thể tạo ra nội dung nhanh chóng, nhưng giá trị của sự sáng tạo con người vẫn được đánh giá cao và có một chỗ đứng vững chắc trên thị trường.
Sáng tác văn học không chỉ là việc viết ra những câu từ có ý nghĩa mà còn là sự truyền tải cảm xúc, thông điệp và giá trị nhân văn. Có những yếu tố mà AI không thể thay thế được, chẳng hạn như:
- Khả năng xây dựng ẩn dụ : Con người có thể tạo ra những hệ thống ẩn dụ phức tạp như trong "Trăm năm cô đơn" của Gabriel García Márquez.
- Tình huống đạo đức phức tạp : Những tác phẩm như của nhà văn Dostoyevsky không phải câu chữ đơn thuần, đây là sự giằng xé nội tâm và đấu tranh đạo đức thực sự.
- Dấu ấn văn hóa : Marquez từng nói: "Mỗi câu chuyện đều mang tro cốt của tổ tiên nó". Đây là yếu tố kế thừa văn hóa mà AI không thể có.
(Ảnh minh hoạ)
Dù AI có thể tác động đến ngành viết, nhưng nó cũng mở ra những cơ hội mới. Nhiều công việc mới cũng đã xuất hiện như:
- Biên tập viên AI : Điều chỉnh nội dung do AI tạo ra để đảm bảo tính nhân văn và chất lượng.
- Kỹ sư sáng tạo nội dung AI : Sử dụng AI để hỗ trợ quá trình sáng tác một cách hiệu quả hơn.
- Nhà thiết kế tường thuật thực tế hỗn hợp : Kết hợp giữa viết lách truyền thống và công nghệ AI để tạo ra những trải nghiệm mới.
Điều này cho thấy, thay vì bị thay thế, những người làm nghề viết lách hoàn toàn có thể tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ để phát triển bản thân và thích nghi với thời đại mới.
Nghiên cứu từ Phòng thí nghiệm Khoa học Não bộ MIT cho thấy tư duy ẩn dụ của con người liên quan đến sự phối hợp giữa hệ thống limbic và thùy trước trán. Hiện tại, chưa có một mô hình AI nào có thể mô phỏng được sự ghép nối thần kinh này. Điều đó có nghĩa là khả năng sáng tạo của con người vẫn là một thứ "độc nhất, vô nhị".
Ngoài ra, hiệu ứng Proust - cơ chế hồi tưởng mạnh mẽ khi cảm nhận mùi hương là một minh chứng cho thấy cách con người sáng tạo dựa trên ký ức và cảm xúc - điều mà AI không thể làm được.
Khi nhiếp ảnh xuất hiện vào thế kỷ 19, nhiều người nghĩ rằng hội họa sẽ chết, nhưng thực tế nó đã dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa Ấn tượng. Tương tự, khi công nghệ CGI bùng nổ vào thế kỷ 20, kịch nghệ không biến mất mà còn phát triển những hình thức sân khấu nhập vai.
AI cũng vậy. Nó không phải là dấu chấm hết của nghề viết mà là một bước tiến vào kỷ nguyên "siêu văn bản", nơi con người và AI có thể cùng nhau tạo nên những điều tuyệt vời. Bối cảnh văn học trong tương lai sẽ là sự thay thế giữa trí tuệ nhân tạo và con người, trở thành một hệ sinh thái nơi cả hai cùng tồn tại và hỗ trợ nhau.
Sau khi đọc câu trả lời của DeepSeek, tôi không còn cảm thấy sợ hãi nữa. Thay vì lo lắng AI sẽ cướp mất công việc, tôi nhận ra đây là cơ hội để phát triển, thích nghi và tận dụng công nghệ, giúp nâng cao năng lực sáng tạo. Chỉ có con người mới có thể thổi hồn vào câu chữ, đó là điều không bao giờ thay đổi.
Theo Baidu
