Đại địa chấn kinh tế - Vì sao một đồng tiền có thể sụp đổ chỉ sau một đêm?

Điều gì khiến một đồng tiền trở nên yếu ớt như vậy?

Câu trả lời nằm ở 3 lỗ hổng kinh tế lớn được Giáo sư Linda Yueh chia sẻ trong cuốn sách "Đại địa chấn kinh tế" (The great crashes: Lessons from global meltdowns and how to prevent them).

Thứ nhất, cạn kiệt dự trữ ngoại hối do thâm hụt thương mại kéo dài.

Khi một quốc gia nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, tiền đổ ra nhiều hơn thu vào. Chính phủ buộc phải dùng nguồn dự trữ ngoại hối để giữ tỷ giá ổn định. Nhưng nguồn dự trữ không vô tận. Một khi cạn kiệt, họ buộc phải phá giá đồng tiền để cứu lấy cán cân thanh toán. Đây chính là thời điểm vàng để giới đầu cơ tấn công, vì họ biết rằng cú sụp đổ chỉ còn là vấn đề thời gian.

Thứ hai, lạm phát cao nhưng tỷ giá bị cố định.

Giá cả trong nước tăng, nhưng tỷ giá hối đoái không được điều chỉnh tương ứng khiến đồng tiền bị “định giá ảo” – trở nên quá đắt đỏ so với giá trị thực. Hậu quả là hàng hóa xuất khẩu mất khả năng cạnh tranh, dòng vốn ngoại rút lui, áp lực phá giá tăng cao. Một lần nữa, giới đầu cơ ra tay để đẩy nhanh tiến trình sụp đổ mà họ đã nhìn thấy trước.

Thứ ba, chính phủ mắc nợ lớn và bắt đầu “in tiền trả nợ”.

Khi gánh nặng nợ công quá cao, một số chính phủ chọn cách tạo ra lạm phát để giảm giá trị thực của số nợ. Họ bơm thêm tiền vào nền kinh tế – hành động khiến người dân mất niềm tin, giá cả leo thang, và đồng tiền mất giá mạnh. Các nhà đầu cơ nhận ra điều đó và nhanh chóng hành động: bán tháo, đổi sang tài sản an toàn, khiến đồng tiền quốc gia tụt dốc không phanh.

Điểm chung của cả ba tình huống trên là: niềm tin vào đồng tiền bị xói mòn. Và khi niềm tin mất đi, không còn gì giữ được tỷ giá ổn định. Các nhà đầu cơ không gây ra khủng hoảng, họ chỉ đẩy nhanh quá trình sụp đổ của nó