Hình tượng "ông Táo" trong văn hóa dân gian Á Đông

24/01/2022 16:00
Hình tượng "ông Táo" trong văn hóa dân gian Á Đông

Hình tượng Táo quân đã tồn tại trong tín ngưỡng dân gian Á Đông từ lâu. Theo quan niệm dân gian, ông Táo vừa là thần bếp trong nhà vừa ghi chép lại tất cả việc tốt xấu của con người trong năm cũ.

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Việt Nam

Theo quan niệm truyền thống, vào ngày 23 tháng Chạp, ông Táo sẽ bay lên thiên đình báo cáo với Ngọc Hoàng tất cả những chuyện tốt xấu của gia chủ trong năm. Lễ cúng ông Táo thường được tiến hành vào trưa hoặc chiều.

Theo sự tích ông Táo, cá chép sẽ đưa ông Táo vượt qua Vũ Môn để lên thiên đình gặp Ngọc Hoàng. Tập tục thả cá chép phóng sinh sau khi cúng là một nét đẹp văn hóa, ngụ ý "cá chép hóa rồng", cá chép vượt Vũ Môn.

Hơn thế, trong tâm thức người Việt, cá chép vượt Vũ Môn hay "cá chép hóa rồng" còn là biểu tượng của sự thăng hoa, của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục khó khăn để đi tới thành công, biểu trưng cho sức mạnh tiềm ẩn, hướng đến một tương lai tốt đẹp.

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 1

Theo quan niệm truyền thống, vào ngày 23 tháng Chạp, ông Táo sẽ bay lên thiên đình báo cáo với Ngọc Hoàng tất cả những chuyện tốt xấu của gia chủ trong năm (Ảnh: Korea Science).

Xưa kia, vào ngày cúng ông Táo, người Việt còn có phong tục dựng cây nêu. Vì từ ngày 23 tháng Chạp cho tới đêm Giao thừa sẽ vắng mặt Táo quân dưới trần gian nên người xưa sợ ma quỷ quấy nhiễu, việc trồng cây nêu là một tập tục với ý nghĩa là để trừ tà. Ngày 7 tháng Giêng là ngày "hạ cây nêu".

Cây nêu ngày xưa là một cây tre cao khoảng 5-6 mét. Ở ngọn treo nhiều thứ như vàng mã, xương rồng, tỏi ớt, hình nộm, lá dứa, bầu rượu, cá chép giấy, cờ vải, khánh nhỏ…

Người ta tin rằng những vật nhiều màu sắc treo ở cây nêu, cộng thêm tiếng động của khánh sẽ báo hiệu cho ma quỷ biết nơi đây là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu... Vào buổi tối, người ta còn treo thêm một chiếc đèn lồng ở cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết với con cháu.

Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam gắn với huyền tích "hai ông một bà" gồm vị thần Đất, thần Nhà và thần Bếp.

Trong quan niệm dân gian, ba vị Táo quân chính là những vị thần định đoạt phúc đức cho mỗi gia đình. Phúc đức này có được do việc ăn ở đúng đạo lý của gia chủ mà nên. Người xưa thường có bàn thờ Táo quân riêng, đặt gần bếp, khi cúng phải nổi lửa lên cho bếp cháy rực. Tuy vậy, giờ đây, người ta giản tiện đi và thường cúng ông Táo ngay tại bàn thờ gia tiên.

Mâm cỗ cúng ngày 23 tháng Chạp là để tiễn Táo quân lên trời chầu Ngọc Hoàng, bẩm báo về những chuyện đã xảy ra trong một năm qua ở dưới trần gian. Mâm cỗ thịnh soạn thể hiện mong muốn của người dân rằng Táo quân dùng cơm xong sẽ "ấm lòng", lên chầu sẽ bẩm tâu những điều tốt đẹp với Ngọc Hoàng và báo cáo nhẹ đi những điều không nên không phải của gia chủ.

Việc làm này ở một khía cạnh nào đó giúp con người sống tốt hơn, tự ý thức lại những việc làm tốt và chưa tốt trong năm cũ.

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Trung Quốc

Người Trung Quốc cũng cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch. Trong quan niệm của người Trung Quốc, phúc lộc mà gia chủ được ban cho trong năm mới được quyết định phần nhiều bởi "bài báo cáo" của Táo quân với Ngọc Hoàng trên thiên đình về những việc làm tốt xấu của gia chủ trong một năm đã qua.

Tuy vậy, Táo quân của người Trung Quốc chỉ có một ông một bà. Người Trung Quốc thường lập bàn thờ Táo quân trong bếp với tranh hoặc tượng của ông Táo - bà Táo. Vào ngày 23 tháng Chạp, người ta thường bôi mật ong lên miệng của ông Táo - bà Táo với hàm ý là Táo quân ăn mật xong sẽ "ngọt giọng" hơn và bẩm tâu những điều tốt đẹp về gia chủ lên Ngọc Hoàng.

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 2

Người Trung Quốc cũng cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch (Ảnh: Korea Science).

Khi cúng lễ xong xuôi, gia chủ sẽ đem hóa bức tranh khắc họa ông Táo - bà Táo nếu họ vốn thờ bằng tranh vẽ. Sau đó, vào ngày đầu năm mới, họ sẽ dán bức tranh mới vào vị trí thờ ông Táo - bà Táo như cũ. Nếu gia chủ thờ ông Táo - bà Táo bằng tượng, vào ngày 23 tháng Chạp, họ được phép lau tượng cho sạch sẽ để chuẩn bị đón năm mới.

Ở Trung Quốc, người ta thường dâng cúng nước và chút cỏ khô bên cạnh mâm cỗ cúng, họ coi đây là thức ăn cho ngựa của Táo quân. Theo quan niệm của người Trung Quốc, ngựa mới là con vật đưa Táo quân lên trời.

Những gia đình có quan niệm truyền thống tại Trung Quốc vẫn cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, dù vậy, nhiều gia đình hiện đại tại Trung Quốc đã không còn duy trì hoạt động cúng lễ trong gia đình vào dịp này nữa.

Mâm cỗ cúng của người Trung Quốc dâng lên Táo quân thường đặt ở gần nơi đặt bếp nấu của gia đình. Cỗ cúng gồm có các món mặn và đồ ngọt. Đồ ngọt gồm các món như rượu nếp, bánh, mứt, kẹo... với quan niệm rằng cúng Táo quân cả đồ ngọt để ngài nói những lời "ngọt ngào" về gia chủ khi trình tấu lên Ngọc Hoàng.

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Hàn Quốc

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 3

Người Hàn Quốc có nữ thần Jowangshin là vị thần lửa, vị thần của bếp núc trong các gia đình (Ảnh: Korea Science).

Người Hàn Quốc có nữ thần Jowangshin là vị thần lửa, vị thần của bếp núc trong các gia đình. Xưa kia, phụ nữ Hàn Quốc thường là người đảm nhận việc cúng tế nữ thần Jowangshin nhưng về sau, tục lệ này mai một dần và giờ người Hàn Quốc không còn thờ vị nữ thần này nữa.

Tuy vậy, nữ thần Jowangshin vẫn là một trong những vị thần "nổi tiếng" nhất trong văn hóa dân gian Hàn Quốc. Vị nữ thần này cũng là người ghi chép lại những chuyện tốt xấu xảy ra trong mỗi gia đình trong suốt một năm và sau đó lên thiên đình bẩm lại với Ngọc Hoàng.

Người Hàn Quốc xưa kia thường thờ nữ thần Jowangshin bằng cách đặt một bát nước trên một bàn thờ làm bằng đất nung gắn ở phía trên nơi có bếp nấu của gia đình. Người phụ nữ trong gia đình thức dậy mỗi sáng sẽ lấy nước mới vào bát rồi cầu khấn những điều may mắn tới với gia đình.

Việc thờ nữ thần Jowangshin từng rất phổ biến ở Hàn Quốc. Vào những dịp lễ Tết hay gia đình có việc đại sự, người ta dâng lên bàn thờ nữ thần Jowangshin bánh gạo và trái cây.

Để thể hiện sự tôn kính đối với nữ thần Jowangshin, trong những gia đình có lập bàn thờ nữ thần, người Hàn Quốc quan niệm không bao giờ được nói những lời dung tục trong gian bếp, cách đứng ngồi trong gian bếp phải luôn thể hiện sự tôn trọng đối với chiếc bếp - vốn là nơi nữ thần ngự trị gần đó, phải luôn giữ gìn cho gian bếp sạch sẽ, gọn gàng...

"Ông Táo" trong văn hóa dân gian Nhật Bản

Hình tượng ông Táo trong văn hóa dân gian Á Đông - 4

Người Nhật Bản có nam thần Kojin là vị thần lửa chủ sự chuyện nhà cửa, bếp núc và tài lộc của mỗi gia đình (Ảnh: Korea Science).

Người Nhật Bản có nam thần Kojin là vị thần lửa chủ sự chuyện nhà cửa, bếp núc và tài lộc của mỗi gia đình. Người Nhật Bản xưa quan niệm nam thần Kojin ngự ở chiếc bếp nấu của mỗi gia đình. Nam thần Kojin dùng quyền năng của lửa để tiêu diệt những gì đen tối, xấu xa, hắc ám.

Ngài cũng có trách nhiệm quan sát gia chủ để báo cáo tất cả những việc tốt xấu của gia đình tới vị thần cai quản tại địa phương. Người Nhật Bản xưa thường thờ thần Kojin gần bếp nấu của gia đình. Dù vậy, trong xã hội hiện đại bây giờ, tục lệ thờ thần Kojin không còn phổ biến trong đời sống của người dân Nhật Bản nữa.


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Tết Lạc, phim ngắn tương tác dạng dọc đầu tiên tại Việt Nam của TikTok và đạo diễn Quang Dũng

Tết “Lạc” là phim ngắn tương tác dạng dọc đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện trên nền tảng TikTok. Dự án có sự tham gia của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng và nhà biên kịch Bình Bồng Bột.

Hàng chục khinh khí cầu màu sắc bay rợp trên bầu trời TP.HCM

16 khinh khí cầu khổng lồ, đầy màu sắc lướt bay bên bờ sông Sài Gòn nhân dịp kỉ niệm một năm ngày thành lập TP Thủ Đức (1/1/2021 - 1/1/2022).

'Just Do It': Slogan nổi tiếng nhất thế giới dựa trên câu nói của một tử tù

Câu slogan "Just Do It" được nhìn nhận là một trong những câu slogan nổi tiếng nhất thế giới trong thế kỷ 20. Đằng sau câu slogan này là một câu chuyện lạ lùng.

Ca sĩ-nhạc sĩ JayKii ôn kỷ niệm lần đầu gặp vợ trong MV mới

Với bài hát mới, JayKii mời vợ đóng MV, diễn những cảnh tình tứ tại Đà Lạt - nơi họ gặp nhau lần đầu. Khi quay một phân cảnh, JayKii bất ngờ cầu hôn Trương Hoàng Mai Anh khiến cô ngỡ ngàng và xúc động không nói nên lời.

Dịch hạch - Bí ẩn 'cái chết đen', một trong những thảm họa tồi tệ nhất lịch sử

Năm 1347, trận dịch tồi tệ nhất trong lịch sử được ghi nhận đã hoành hành khắp châu Âu - bệnh dịch hạch, còn được gọi là “cái chết đen”, đã cướp đi sinh mạng 155 - 200 triệu người, giết chết 60% dân số châu Âu và 33% dân số nước Anh.

Dị nhân miền Tây có làn da kéo giãn như cao su tay chân bẻ gập 180 độ

Người đàn ông miền Tây có làn da kéo giãn như cao su, tay chân bẻ gập 180 độ

Phát hiện rạn san hô khổng lồ hình hoa hồng ngoài khơi Tahiti

Các nhà khoa học đã phát hiện ra một trong những rạn san hô lớn nhất thế giới ngoài khơi bờ biển Tahiti.

'Sống như con chuột trong cống', lựa chọn của nhiều người trẻ Trung Quốc

Phong cách sống - Nhật Thùy - 23/04/2025 10:00
Những thanh niên Trung Quốc theo đuổi lối sống ít năng lượng, tránh xa thành công tự gọi mình là “người chuột” - từ lóng thu hút hơn 2 tỷ lượt tìm kiếm trực tuyến.

Xem phim "Sex Education", tôi nhận ra mối quan hệ nào cũng cần điều này, tiếc là không phải ai cũng biết

Điện ảnh - Trà My - 23/04/2025 09:00
Sau khi xem phim "Sex Education", một nhà văn nhận ra một bài học rất quan trọng cho các mối quan hệ trong cuộc sống, đặc biệt là mối quan hệ lãng mạn.

Hạt giống tâm hồn 8 - Quyển sách và giỏ đựng than

Từ sách - Phim - Quìn - 23/04/2025 08:00
Tại một trang trại nhỏ ở miền núi xa xôi thuộc miền Đông bang Kentucky, có hai ông cháu sống cùng nhau. Mỗi sáng, người ông thường dậy rất sớm để đọc sách.

TP.HCM: Bắt đầu chuỗi sự kiện kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước

Giải trí - Song Phạm - 22/04/2025 13:00
Tối 19.4.2025, TP.HCM bắt đầu chuỗi sự kiện kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước bằng chương trình trình diễn ánh sáng 3D trước trụ sở UBND thành phố, thu hút đông đảo người dân.

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 3: Nội các Dương Văn Minh và tuyên bố đầu hàng

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 22/04/2025 12:00
Việc đầu tiên đại tướng Dương Văn Minh làm trên cương vị tổng thống là ông đã giao cho Phó tổng thống Nguyễn Văn Huyền thông báo với phía Mỹ về việc “không phản đối việc Mỹ phải ra đi trong 24 giờ”.

Sẽ rất tiếc nếu sử dụng Zalo mà bạn không biết các tính năng này

Kỹ năng - Nhật Hạ - 22/04/2025 11:00
Zalo thường xuyên cập nhật cho người dùng các chức năng, tùy chọn mới giúp người dùng có trải nghiệm tốt hơn

Xem mạng xã hội gần đây, tôi chợt nhớ đến phim Sex Education: Hãy dạy con điều này càng sớm càng tốt

Điện ảnh - Thanh Hương - 22/04/2025 10:00
Tôi đã lo lắng đến mất ăn mất ngủ, nghĩ rất nhiều về chuyện dạy con.

Giữa làn sóng AI, thứ giết chết con người không phải Chat GPT, DeepSeek,... mà là lối tư duy này

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 22/04/2025 09:00
DeepSeek giống như cần sa, nó có tác dụng giảm đau. Nhưng một khi bạn bị nghiện, nó sẽ chỉ gây tổn hại đến não và khiến bạn hoàn toàn mất khả năng suy nghĩ.

Lời hứa 20 năm của Larry Berman với 'điệp viên hoàn hảo' Phạm Xuân Ẩn

Từ sách - Phim - Trần Thường - VNN - 22/04/2025 08:00
Khi viết về Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn, Giáo sư, nhà sử học Larry Berman đã hứa không sử dụng những thông tin có thể làm tổn thương đến nhiều người. Sau gần 20 năm, lời hứa đó vẫn còn.

Infographic hoạt động văn hóa nghệ thuật du lịch kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước

Giải trí - TTXVN - 21/04/2025 13:00
TP.HCM tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước.

Facebook cập nhật tính năng mới, nhiều người Việt "bị ảnh hưởng": từ nay thôi khỏi xem lén, hết thời stalk!

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 21/04/2025 12:00
Giờ đây, ngoài bạn bè, bạn có thể thấy cả những người theo dõi và không theo dõi trong danh sách người xem", thông báo của Facebook cho biết.

Rùng mình với robot cơ bắp sinh học co giật như người thật

Thư giãn - Hoàng Vũ - 21/04/2025 11:00
Một video mới vừa được Clone Robotics công bố đã khiến cộng đồng mạng và giới công nghệ rúng động: robot hình người “Protoclone” uốn cong cơ bắp, co giật tay chân và nhún vai như một sinh vật sống thật sự.

Sức mạnh của đói nghèo: Mẹ mù chữ, bại liệt nhưng nuôi dạy con trai trở thành sinh viên giỏi nhất

Truyền cảm hứng - Trang Đào - 21/04/2025 10:00
Không quan trọng bạn có xuất thân từ gia đình nghèo khó hay không, những điều kì diệu luôn xảy ra.

Xem 'Khi cuộc đời cho bạn quả quýt', tôi nhận ra mình toàn tặng con "quả quýt" có vị chua chát và đắng ngắt

Điện ảnh - Đông - 21/04/2025 09:00
Hóa ra tôi chỉ đưa cho con những "quả quýt chua", đầy thử thách và nỗi niềm mà có lẽ tôi đã không nhận ra.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Từ sách - Phim - Quìn - 21/04/2025 08:00
Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 23/04/2025