Friends (tên gốc tiếng Nhật: Tomodachi) là một vở chính kịch nổi tiếng của nhà văn Nhật Bản Kobo Abe. Hơn nửa thế kỷ qua, vở kịch hiện đại đã được trình diễn ở nhà hát nhiều nước trên thế giới như Mariinsky (Romania), Dawson College (Canada), nhà hát ngoài trời Shizuoka (Nhật Bản), Baylor Theatre (Texas, Mỹ), Brava Theatre (San Francisco, Mỹ), nhà hát quốc gia Slovenia…
Từ những giá trị nghệ thuật đó, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc đã quyết định dịch và Việt hóa vở kịch để mang đến khán giả Việt Nam những tinh hoa của chính kịch thế giới cũng như tạo điều kiện cho các diễn viên trẻ tiếp cận với thể loại kịch kinh điển Nhật Bản.
Bạn bè, bè bạn được biên tập và đạo diễn bởi Nguyễn Thị Minh Ngọc và NSƯT Vũ Xuân Trang. Tác phẩm chính thức công diễn vào tối 12.3 tại Trường trung cấp Múa TP.HCM (Q.3).
Đêm diễn đã để lại nhiều cảm xúc cho người xem lần đầu tiếp cận với chính kịch Nhật Bản. Dù vở kịch đã được hai đạo diễn Việt hóa rất nhiều nhưng tinh thần trong nguyên tác của của nhà viết kịch Nhật Bản Kobo Abe vẫn còn đầy đủ. Đó chính là cái hay cái tài của đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc và Vũ Xuân Trang.
Qua Bạn bè, bè bạn, Abe Kobo cho thấy sự tha hóa của con người trong xã hội. Để có một cuộc sống giàu có sung sướng hạnh phúc, họ bất chấp tất để đánh đổi, kể cả điều quý giá nhất là nhân phẩm.
Vở kịch có kết thúc rất “có hậu” khi tất cả đều tỉnh ngộ và nhận ra rằng: Dù hạnh phúc là thành công, là có được tình yêu, bè bạn, tiền bạc, danh vọng cuộc sống giàu sang hay sự cho đi… thì nó chỉ chân chính và bền vững khi xuất phát từ thiện tâm. Đó cũng chính là thông điệp mà vở kịch muốn chuyển tải đến cho công chúng.
Video nhận xét của nhà báo Vũ Kim Hạnh về vở kịch:
Sau đêm công diễn, phóng viên Một Thế Giới đã có cuộc trao đổi với đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc xung quanh câu chuyện về việc bà đã quyết định chọn tác phẩm Friends của Kobo Abe để Việt hóa và mang về cho khán giả Việt Nam.
- Điều gì ở Friends của Kobo Abe khiến bà quyết định dịch sang tiếng Việt, chuyển thể kịch bản và đồng đạo diễn? Có yếu tố nào trong tác phẩm gốc đặc biệt thu hút bà?
- Đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc: Tác phẩm Người đàn bà trong cồn cát của Kobo Abe vốn đã chinh phục tôi thuở mới lớn khi nhân vật chính đã biến “chốn lưu đày thành quê nhà”. Vở kịch Friends này cũng như các tác phẩm khác của Kobo Abe luôn ngập tràn các biểu tượng và ẩn dụ nhưng luôn gieo cho chúng ta những bài học nhân văn về kiếp nhân sinh, tấm lòng thiết tha cùng cuộc sống. Là người yêu cuộc sống, tôi bị sốc khi nhân vật chính ngừng thở ở kết kịch và những người bạn đến sống cùng vẫn hồn nhiên tiếp tục đi “giúp đỡ” những người mà họ cho là đang “bị sống đơn độc” khác.
- Vở kịch đã được biểu diễn ở nhiều sân khấu danh tiếng trên thế giới, vậy phiên bản Việt lần này có sự khác biệt nào trong cách dàn dựng để phù hợp với khán giả trong nước?
- Điều khác lớn là chúng tôi mong nhân vật chính phải được sống cùng với khát vọng của mình. Khi đồng hành cùng sân khấu Xóm Kịch, để hợp lý hóa tình trạng cả một gia đình ào vào chiếm không gian sống của chủ căn hộ độc thân này, chúng tôi dựa trên khát vọng làm nghề chân chính của chính các bạn ấy. Đường đến giấc mơ không hề dễ dàng và phải trả giá. Đó là thực tại tàn khốc mà chúng tôi tin, không chỉ ở Việt Nam.
- Vở kịch nhấn mạnh rằng hạnh phúc chỉ bền vững khi xuất phát từ thiện tâm. Bà có thể chia sẻ cách Bạn bè, bè bạn truyền tải thông điệp này thông qua hình thức sân khấu?
- Nhà văn Dostoevsky cho rằng “Cái đẹp cứu chuộc thế giới”, trong lúc này, ở đây, chúng tôi tạm mơ rằng chỉ cần chút lòng thiện để giảm bớt đi cái ác, tham, sân, hận, ngã, mạn… của nhân gian. Những nhân vật này nếu khắc họa theo sát nguyên tác sẽ xa lạ với cuộc sống ở đây, mà phóng tay quá sẽ sa vào kịch sinh hoạt, mất đi tư tưởng tuyệt vời của tác giả. Hãy đến xem để biết chúng tôi đã giải bài toán khó này bằng cách nào với những bạn trẻ còn trẻ tuổi nghề, tuổi đời. Tôi cũng thường dùng câu này của đạo diễn Andrei Tarkovsky để nhắc mình: “Nếu bạn cố gắng làm hài lòng khán giả, chấp nhận sở thích của họ một cách thiếu phê phán, điều đó chỉ có nghĩa là bạn không tôn trọng họ: rằng bạn chỉ muốn thu tiền của họ”.
- Sau quá trình dịch, chuyển thể và dàn dựng, bà có cảm thấy thay đổi quan điểm nào về tình bạn, hạnh phúc hay nhân sinh quan của mình không?
- Câu hỏi này chỉ nên đưa ra sau khi vở kịch này có sự sống sau hai suất diễn và chúng tôi vẫn có niềm tin kéo dài thêm tuổi thọ của nó. Với tất cả sự tin yêu khán giả của mình bằng một trái tim khát khao mong cùng nhau hướng tới chân, thiện và mỹ… chúng tôi đón chào và chờ đợi những tri âm.
- Xin cảm ơn những chia sẻ của bà!
Về dự án Việt hóa vở kịch Friends của nhà văn Kobo Abe
Dự án Việt hóa vở kịch Friends của nhà văn Kobo Abe được triển khai từ ngày 16.12.2024, với sự bảo trợ của Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam (The Japan Foundation Center for Cultural Exchange in Vietnam). Sau đó dự án được vận hành bởi Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản, xác nhận chấp thuận tài trợ của Công ty Khang Entertainment - sân khấu Xóm Kịch; phê duyệt dự án mang tên “FRIENDS (play)” của Kobo Abe, giám đốc dự án Lê Ngọc Hân, đại diện (Authorized Representative) Vũ Xuân Trang.
Bạn bè, bè bạn có sự tham gia sự tham gia diễn xuất của các nghệ sĩ: NSƯT Vũ Xuân Trang (nhà báo Phong Nguyệt), nghệ sĩ Hoàng Thy (cô quản lý chung cư), Huỳnh Thiện Trung (diễn viên trẻ Hoài Nam), Minh Nga (Bà), Minh Nhật (Cha), Sao Mai (cô Tám), Quốc Huy (anh Hai), Xuân Trúc (chị Ba), May Trịnh (chị Tư), Hoàng Châu (em Út)...
Vở diễn dự kiến sẽ tiếp tục vào tối 30.3 tại Trường trung cấp Múa TP.HCM (155 Bis Nam Kỳ Khởi Nghĩa, P.6, Q.3).
Kobo Abe (1924-1993) là nhà văn, nhà viết kịch, nhiếp ảnh gia và nhà sáng tạo Nhật Bản. Ông nổi tiếng với tiểu thuyết Người đàn bà trong cồn cát (1962) được nhiều giải thưởng; khi chuyển thành phim bởi Hiroshi Teshigahara, nó là một kiệt tác và được hai đề cử cho giải Oscar. Vở kịch nổi tiếng nhất của ông là Những người bạn, thắng giải Akutagawa Award (1967) và được trình diễn nhiều nơi trên thế giới. Năm 1988, kịch này được chuyển thể thành phim bởi đạo diễn Kjell-Ake.
