Sài Gòn từng là 'Paris thu nhỏ' trong mắt người Pháp

HỒ LAM28/05/2025 08:00
Sài Gòn từng là 'Paris thu nhỏ' trong mắt người Pháp

Theo PGS.TS Trần Thị Mai, trong quá khứ, người phương Tây ví Sài Gòn còn lớn hơn Băng Cốc của Vương quốc Xiêm và không thua kém một số thành phố ở châu Âu. Vì vậy, họ đã từng quyết tâm xây dựng Sài Gòn thành một 'Paris thu nhỏ'.

Trong ảnh trên, từ trái qua: nhà báo Nguyễn Hạnh, PGS.TS Trần Thị Mai và nhà báo Trần Hữu Phúc Tiến chia sẻ với độc giả - Ảnh: HỒ LAM

Sáng 17-5, tại Đường sách TP.HCM diễn ra buổi giao lưu Di sản Sài Gòn - TP.HCM, dáng hồn đô thị với Phó tổng biên tập báo Xưa Và Nay Nguyễn Hạnh, nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến và PGS.TS Trần Thị Mai. 

Người tham dự có dịp lắng nghe, trao đổi và nhìn lại một phần ký ức đô thị, ở đó có các giá trị di sản, từ kiến trúc, văn hóa đến con người làm nên linh hồn của Sài Gòn.

Sài Gòn, viên ngọc trai của miền xa nhất phương Đông

Ông Trần Hữu Phúc Tiến, tác giả sách Kiến trúc Pháp - Đông Dương, dấu tích Sài Gòn - Hòn ngọc Viễn Đông, nói qua việc tìm hiểu quy hoạch và các kiến trúc tiêu biểu ở Sài Gòn từ trước 1945, ông thấy ngày nay chúng ta đang thừa hưởng một gia sản lớn lao được kiến tạo từ xương máu, mồ hôi và trí tuệ của nhiều thế hệ tiền nhân.

Theo nghiên cứu của ông Phúc Tiến, La Perle de l'Extrême - Orient, viên ngọc trai của miền xa nhất phương Đông là cách gọi yêu kiều của người Pháp đối với Sài Gòn vào hơn 100 năm trước. 

Tên gọi tiếng Pháp ấy được Việt hóa một cách thân thương là "Hòn ngọc Viễn Đông".

PGS.TS Trần Thị Mai cho biết người Pháp gọi Sài Gòn bằng mỹ danh Hòn ngọc Viễn Đông và quyết tâm xây dựng nơi đây thành một "Paris thu nhỏ" bởi họ thấy Sài Gòn thực sự là một đô thị phồn hoa đô hội, có cảnh quan sông nước đa dạng. 

Ông Phúc Tiến chia sẻ: "Trong thực tế, vẻ đẹp của Hòn ngọc Viễn Đông không chỉ là cảnh sắc và phố phường mà là toàn diện từ kiến trúc đến kinh tế, văn hóa và con người. Trong đó, xét riêng về kiến trúc thì có nhiều dinh thự, nhà ở, phố chợ và nhiều công trình khác, thể hiện phong cách đa dạng, đẹp, đặc sắc.

Cũng đã có những lúc, một số cây bút phương Tây ví von Sài Gòn là Paris of Orient - Paris phương Đông, nơi người Pháp, người bản địa và du khách có thể tìm thấy phần nào khí vị và dáng dấp của một "Paris thu nhỏ" hay "Paris nhiệt đới" với nhiều điểm tương đồng về quy hoạch và kiến trúc".

Thời gian tạo dựng văn hóa Sài Gòn có thể là hàng ngàn năm

Theo bà Trần Thị Mai, xét về mặt hành chính, Sài Gòn trải qua hơn 300 năm tạo dựng từ khi chúa Nguyễn Phúc Chu cho lập Phủ Gia Định vào năm 1698. Nhưng nếu nhắc đến thời gian hình thành văn hóa Sài Gòn thì phải nhiều hơn, lên đến hàng ngàn năm. 

"Bởi Sài Gòn nằm trong vùng Đồng Nai, Gia Định của Nam Bộ nên có một bề dày văn hóa lâu dài, khởi đầu với nền văn hóa Đồng Nai, rồi trên nền tảng đó có nền văn hóa Óc Eo, Phù Nam phát triển rực rỡ.

Khoảng cuối thế kỷ 16, lớp cư dân người Việt bắt đầu đến đây, trở thành chủ nhân mới của vùng đất và mang theo di sản, truyền thống văn hóa Việt. 

Rồi đến nửa sau thế kỷ 17, Sài Gòn lại tiếp nhận thêm những cộng đồng cư dân mới, tiêu biểu như nhóm người Hoa. Lớp người cũ, người mới cứ thế đến và đã dung nạp lẫn nhau, tạo nên một nền văn hóa có bề dày, chiều sâu, đa dạng và giàu bản sắc", bà Mai nói.

Sài Gòn  - Ảnh 2.

Sách Di sản Sài Gòn - TP.HCM và Kiến trúc Pháp - Đông Dương, dấu tích Sài Gòn - Hòn ngọc Viễn Đông

Để góp phần soi rọi vào những giá trị di sản, văn hóa đã qua của Sài Gòn, nhà báo Nguyễn Hạnh cùng các cộng sự đã chọn lọc 300 tấm từ 2.000 bức ảnh để thực hiện tập sách ảnh Di sản Sài Gòn - TP.HCM. Đọc sách, độc giả có cái nhìn bao quát hơn về lịch sử, văn hóa, xã hội của vùng đất này. 

Không chỉ dừng lại ở những công trình kiến trúc như tòa nhà hành chính, dinh thự, trường học, bệnh viện, khách sạn, đường sá, cảng, bến tàu, chợ…, tập sách còn tái hiện những tập quán trong đời sống thị thành xưa như: đám cưới truyền thống, đám tang, hát bội, đờn ca tài tử, trò chơi dân gian, đua ngựa, hàng quán và những món ngon vỉa hè thú vị.

Đúc kết những điểm khác biệt của Sài Gòn so với các đô thị khác trên cả nước, bà Trần Thị Mai cho rằng có thể thấy ba điểm quan trọng sau:

"Sài Gòn là đô thị sông nước, với mạng lưới sông rạch phát triển, tạo nên "đời sống trên bến dưới thuyền" rất đặc trưng, góp phần phát triển vùng đất thành trung tâm kinh tế, văn hóa lớn.

Thêm nữa, sự đa dạng và phong phú về cộng đồng dân cư, với nhiều nhóm người thuộc các dân tộc, tôn giáo và văn hóa khác nhau đã tạo nên một nền văn hóa đa dạng, độc đáo. Cuối cùng, Sài Gòn là vùng đất có tốc độ đô thị hóa diễn ra cực kỳ nhanh chóng".


Gửi bình luận
(0) Bình luận

4 địa điểm "huyền thoại" một thời ở Sài Gòn giờ đã biến mất vĩnh viễn

Có những nơi đã từng là cả bầu trời tuổi thơ của người dân TP.HCM một thời. Nay chẳng còn dấu vết, nhưng mỗi lần nhắc lại, ký ức lại ùa về đầy dư vị...

Khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca"

Sáng ngày 08/4 tại Bảo tàng chiến dịch Hồ Chí Minh đã chính thức khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca".

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 2: Những thương hiệu đi cùng năm tháng

Trong tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có viết: “Hồi đó, tôi chỉ thích có 3 món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói”.

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...

Công ty sách First News chuẩn bị kiện Shopee vì sách giả, sách lậu15

Công ty TNHH Văn hóa - Sáng tạo Trí Việt (First News) đang lập vi bằng và khẳng định chuẩn bị khởi kiện sàn thương mại điện tử Shopee Việt Nam.

Anh-Thu Nguyen - Nữ phi công gốc Việt tử nạn ở Mỹ trên hành trình vòng quanh thế giới

Truyền cảm hứng - 01/08/2025 13:00
Nữ phi công gốc Việt tử nạn trong vụ rơi máy bay tại Greenwood thuộc bang Indiana – Mỹ là người phụ nữ thứ 10 từng bay một mình vòng quanh thế giới.

Xem Sex Education, lần đầu tiên tôi nhận ra, chính mình khiến con trai sống trong mặc cảm, lo sợ

Điện ảnh - Thanh Hương - 01/08/2025 12:00
Tôi đã không làm gì sai. Nhưng tôi cũng không làm gì đúng.

PGS.TS Giáo dục: Thủ thuật thao túng tâm lý - Dù con bạn thông minh, nhưng liệu có thắng nổi

Kỹ năng - Trang Đào - 01/08/2025 11:00
Gần đây, những kẻ lừa đảo chỉ cần lời nói được lập trình tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. TS. Phạm Mạnh Hà cảnh báo: ngay cả những đứa trẻ thông minh, được giáo dục tốt vẫn có thể trở thành nạn nhân nếu không được trang bị kỹ năng nhận diện chiêu trò.

Cụ ông 111 tuổi vẫn lái ô tô mỗi ngày chia sẻ bí quyết sống lâu, sống khỏe

Phong cách sống - Hoàng Hà - 01/08/2025 10:00
Ở tuổi 111, ông Vincent Dransfield vẫn lái ô tô mỗi ngày, ham chạy bộ, tự nấu ăn và không cần ai hỗ trợ trong sinh hoạt, con cái chỉ cần đến thăm mỗi tuần một lần.

“Bắt cóc online”: Nạn nhân tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình

Suy ngẫm - PV - 01/08/2025 09:00
18 vụ "bắt cóc online" chỉ trong 4 tháng. Không có dây trói, không ai tiếp xúc, nhưng nạn nhân đa phần là sinh viên vẫn tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình.

Thuyết mặc kệ họ

Tủ sách - FN - 01/08/2025 08:00
Điều gì sẽ xảy ra nếu chìa khóa dẫn đến hạnh phúc, thành công và tình yêu chỉ là ba từ đơn giản: hãy kệ họ.

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.

Xem “Sex Education”: Dù trẻ có thông minh đến mấy, cha mẹ vẫn phải chỉ dạy cho con điều này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 31/07/2025 12:00
Từ câu hỏi ngây thơ của con, tôi chợt nhận ra bản thân cũng cần học cách trò chuyện và đồng hành cùng con một cách tinh tế hơn.

Ngày càng nhiều đứa con "biến mất" trong chính gia đình mình

Phong cách sống - Thiên Ân - 31/07/2025 11:00
Sẽ không bao giờ là quá muộn để hỏi một câu nhẹ nhàng: "Dạo này con có ổn không?".

Gia cảnh đáng thương và cách hành xử 10 điểm của nữ sinh giữa lũ lịch sử ở Nghệ An

Truyền cảm hứng - Hải My - 31/07/2025 10:00
Bạn này vừa đẹp người, vừa đẹp nết”, một cư dân mạng bình luận.

Mẹ bé gái 13 tuổi chia sẻ hành trình tìm con: gia đình kiểm soát chặt chẽ nhưng vẫn bị bất ngờ

Kỹ năng - Trang Đào - 31/07/2025 09:00
"Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới tất cả mọi người,” – người mẹ mở đầu bài chia sẻ sau khi con gái được đón về vào chiều Chủ nhật, ngày 27/7. Bé Kiều Tr. được tìm thấy vào thứ Bảy, 26/7, sau khi mất tích từ ngày 24/7.

Tỉnh thức - Osho

Tủ sách - FN - 31/07/2025 08:00
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.

Phía bên kia của công nghệ

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/07/2025 13:00
Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”

Xem "Sex Education", tôi tìm thấy bài học giúp con gái tuổi dậy thì luôn ngẩng cao đầu trong mọi mối quan hệ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/07/2025 12:00
Tôi không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều bài học sâu sắc đến thế.

ChatGPT gây sốc khi khuyến khích người dùng tự gây tổn thương

Kỹ năng - T.Thủy - 30/07/2025 11:00
Một cuộc điều tra của tạp chí The Atlantic (Mỹ) đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong hệ thống bảo mật của ChatGPT.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 6, 01/08/2025