Mèo trong văn hóa của người Việt

Nhật Hạ23/01/2023 10:00
Mèo trong văn hóa của người Việt

Từ thời xa xưa, loài mèo luôn gần gũi với con người và giúp người nông dân bảo vệ mùa màng, tài sản trước sự phá hoại của loài chuột.

Vì sao Việt Nam là quốc gia châu Á duy nhất chọn mèo là đại diện của năm Mão?

Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, năm Mão đại diện bởi con thỏ thì Việt Nam là quốc gia duy nhất có mèo là con giáp đại diện.

Theo sách "12 con giáp trong văn hóa người Việt", 12 con giáp có nguồn gốc từ lịch Can - Chi. Loại lịch này xuất hiện vào thời nhà Thương (1766-1122 TCN) ở Trung Quốc. Theo đó, 12 con giáp gắn với Thập Nhị Chi.

Theo đó, người Trung Quốc xưa đã chọn ra 12 con vật gắn liền với đời sống hoặc được con người thuần dưỡng sớm nhất để đưa vào lịch Can - Chi, theo thứ tự: Tý (Chuột), Sửu (Trâu), Dần (Hổ), Mão (Thỏ), Thìn (Rồng), Tỵ (Rắn), Ngọ (Ngựa), Mùi (Dê), Thân (Khỉ), Dậu (Gà), Tuất (Chó), Hợi (Lợn).

Việt Nam cũng chọn 12 con giáp tượng trưng cho 12 năm. Tuy nhiên, sự khác biệt của 12 con giáp trong văn hóa của Việt Nam chính là năm Mão lại chọn mèo làm đại diện chứ không phải Thỏ như Trung Quốc hay Nhật Bản, Hàn Quốc.

Có nhiều lý giải khác nhau về việc trong văn hóa Việt, mèo là con vật đại diện cho năm Mão.

meothanhuy-.jpg
Hình ảnh mèo đại diện cho năm Qúy Mão 2023 được trang trí ở Đường hoa Nguyễn Huệ, TP.HCM trong dịp Tết Nguyên đán - Ảnh: Thành ủy TP.HCM

Những cách lý giải khác nhau

Nguyen Huu Tin, chuyên gia về văn hoá truyền thống Việt Nam, cho rằng câu trả lời có thể nằm ở những cánh đồng lúa được người nông dân tại dải đất hình chữ S quý trọng.

Ông Tin cho biết trên AFP: “Lúa nước là một phần quan trọng trong nền nông nghiệp của Việt Nam. Với mối đe dọa từ nhiều loại chuột trên đồng ruộng, những con mèo (có thể bắt chuột) trở thành loài động vật phổ biến với người Việt Nam. Một cách giải thích khác là người Việt Nam không muốn sống hai năm với hai con vật tương tự nhau. Họ coi chuột và thỏ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau”.

Trong khi đó, theo Reuters, dù có nhiều cách lý giải khác nhau về việc mèo thay thế thỏ trong 12 con giáp ở Việt Nam nhưng cách lý giải phổ biến nhất là chữ thỏ trong tiếng Trung Quốc phát âm là "mao" - nghe giống từ mão (con mèo) trong tiếng Việt.

Trước đây, ông Sim Sang - Joon, Giám đốc Trung tâm Giao lưu văn hóa Việt - Hàn, cũng giải thích rằng mèo tuy không phải loài vật nằm trong Thập Nhị Chi nhưng lại được ghi âm chữ Hán giống với con thỏ (máo - âm Hán Việt là miêu).

Dù đã tiếp thu Thập Nhị chi (12 con giáp) của Trung Quốc, song có lẽ do yếu tố môi trường tự nhiên này nên người Việt đã không tiếp thu y nguyên mô hình ở Trung Quốc mà biến cải cho phù hợp với môi trường sống của mình.

Ngoài ra, Việt Nam là môi trường thuận lợi cho loài mèo phát triển bởi Việt Nam là văn hóa thảo mộc không phải thảo nguyên. Thảo nguyên là môi trường có những đồng cỏ mềm mượt, nơi mà các loài động vật có thể thỏa sức ăn thành từng bầy đàn như thỏ, còn thảo mộc lại là môi trường phong phú đa dạng các thảm thực vật đan xen. Khí hậu Việt Nam là mưa nhiều, nóng ẩm nên là môi trường lý tưởng của thảo mộc, phù hợp cho mèo sinh sống. 

Cũng theo Reuters, thỏ là một loài gặm nhấm, chuột (Tí) cũng là loài gặm nhấm, trong khi 12 con giáp cần độc nhất và khác biệt.

Mèo còn tạo ra thế đối xứng với chó (Tuất). Theo thuyết âm dương, điều này tạo ra thế cân bằng, giúp giải quyết các mâu thuẫn, dung hòa các mặt đối lập và khiến vòng tròn hoàng đạo cân bằng hơn.

meo-2.jpg
Mèo còn được gọi là "tiểu hổ" và trở thành thú cưng, được con người thương yêu trong nhiều gia đình, rất có ích trong cuộc sống - Ảnh: Tini

Mặc dù khác nhau về việc chọn con giáp đại diện là mèo, thay vì thỏ cho năm Mão, còn lại, người Việt rất giống các quốc gia châu Á khác là coi trọng Tết Nguyên đán. Vào dịp này, mọi người trở về sum họp cùng gia đình, bày mâm ngũ quả cúng gia tiên, đi chùa, hái lộc, lì xì mừng tuổi cho trẻ con và chúc nhau những lời hay ý đẹp trong dịp năm mới.

Mèo gần gũi với con người, xuất hiện trong thơ văn

Ngoài ra, mèo là con vật nuôi được con người thuần hóa từ thời cổ đại của nền văn minh loài người, cho tới ngày nay thì mèo trở thành thú cưng trong nhiều gia đình.

Trong cuộc sống – đặc biệt là trong nền văn minh nông nghiệp, mèo được gọi là “tiểu hổ” và là khắc tinh của loài chuột, giúp người nông dân bảo vệ mùa màng trước sự phá hoại của loài chuột. Chính vì sự quan trọng này mà mèo luôn xuất hiện trong cuộc sống, cũng như văn hóa của người Việt chúng ta.

Mèo cũng xuất hiện trong ca dao, tục ngữ, thơ… của người Việt từ thời xa xưa. Như cách đây gần 6 thế kỷ, nhà thơ Nguyễn Trãi viết bài thơ Miêu (Mèo), mục Cầm thú môn trong kiệt tác Quốc âm thi tập.

Miêu

Lọ vằn sinh bởi mãi phương tây

Phụng sự Như Lai trộm phép thầy

Hơn chó được ngồi khi diện bếp

Tiếc hùm chẳng bảo chước leo cây

Đi nào kẻ cấm buồng the kín

Ăn đợi ai làm bàn soạn đầy

Khó lẫn sang chăng nỡ phụ

Vì chưng hận chuột phải nuôi mày.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Ngành xuất bản chuyển mình thế nào trong kỷ nguyên số?

Trước những thay đổi nhanh chóng của ngành xuất bản toàn cầu dưới tác động của công nghệ số và AI, Việt Nam đang đứng trước nhu cầu cấp thiết phải đổi mới để thích ứng với hành vi tiêu dùng nội dung hiện đại.

Vì sao ở Việt Nam con giáp thứ 4 lại là mèo chứ không phải thỏ như các nước?

Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới đang chờ đón năm con mèo - Quý Mão 2023.

Năm Quý Mão, tìm hiểu võ mèo qua quyền pháp 'Miêu tẩy diện'

Những khả năng kỳ lạ cũng như đặc tính của loài mèo là nguồn cảm hứng cho những sáng tạo trong võ thuật.

Tết Nguyên đán của một số nước châu Á có điều gì đặc biệt?

Tết Nguyên đán là một trong những nét văn hóa truyền thống lâu đời của người dân nhiều nước châu Á.

Từ phong bao lì xì, dạy con nhiều điều hay

Không ít bậc cha mẹ quản lý rất chặt tiền lì xì (mừng tuổi) của con vì sợ con chưa biết chi tiêu. Tuy nhiên, cha mẹ nên để lại một phần tiền cho trẻ tùy ý sử dụng. Điều này có thể nuôi dưỡng khả năng tự lập của trẻ em trong việc mua sắm và chi tiêu hằng ngày.

Chợ Hoa Xuân “Trên bến dưới thuyền” Tết Quý Mão 2023 được nâng tầm quy mô lớn hơn mọi năm

Tối 16.1 (25 tháng Chạp), Ban tổ chức Kỷ niệm các ngày lễ lớn TP.HCM phối hợp cùng UBND quận 8 tổ chức lễ khai mạc chợ hoa xuân “Trên bến dưới thuyền” Tết Quý Mão 2023.

Núi Cấm, “kinh đô chùa chiền” chốn non thiêng

Các nhà nghiên cứu cho rằng thế núi kiểu “rồng chầu, hổ phục” có thể gắn với 6 linh vật: rồng, kỳ lân, rùa, phụng, voi và hổ, phủ phục quanh ngọn núi cao nhất ở trung tâm là Thiên Cấm Sơn.

Vấn nạn sách giả - Thui chột khả năng sáng tạo của tác giả và bào mòn văn hoá đọc của người Việt

Việc in ấn, phát hành sách lậu, sách giả không chỉ ảnh hưởng đến lợi ích của các nhà xuất bản, đơn vị làm sách mà nó còn làm méo mó thị trường, khiến cho người làm sách, viết sách mất đi động lực, đe dọa sự phát triển ổn định của ngành Xuất bản.

Đại địa chấn kinh tế - Tiền nóng, niềm tin lạnh: 3 thế hệ khủng hoảng tài chính toàn cầu

Từ những cuộc khủng hoảng này cho thấy quá trình toàn cầu hóa thị trường tài chính luôn đi kèm với quá trình toàn cầu hóa khủng hoảng tài chính, nghĩa là khủng hoảng không còn giới hạn trong một khu vực mà có thể nhanh chóng lan rộng khắp thế giới.

Cừu Thiên Nhận suýt giết chết Hoàng Dung, vì sao Đông Tà không trả thù?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 05/07/2025 11:00
Nhiều người tự hỏi vì sao Hoàng Dung bị Cừu Thiên Nhận suýt lấy mạng nhưng Hoàng Dược Sư không báo thù.

Vì sao 80.000 người “bốc hơi” như chưa từng tồn tại ở Nhật Bản?

Phong cách sống - Chi Chi - 05/07/2025 10:00
Nhật Bản là nơi hoàn hảo để biến mất.

Đại địa chấn kinh tế - Tiền nóng, niềm tin lạnh: 3 thế hệ khủng hoảng tài chính toàn cầu

Từ sách - Phim - TĐ - 05/07/2025 09:00
Từ những cuộc khủng hoảng này cho thấy quá trình toàn cầu hóa thị trường tài chính luôn đi kèm với quá trình toàn cầu hóa khủng hoảng tài chính, nghĩa là khủng hoảng không còn giới hạn trong một khu vực mà có thể nhanh chóng lan rộng khắp thế giới.

Hạnh phúc tuổi trẻ - Yêu không ràng buộc là bí mật của tình yêu vĩnh hằng

Từ sách - Phim - Quìn - 05/07/2025 08:00
Triết gia Krishnamurti, đã từng đặt ra một câu hỏi giản dị mà rất đáng để chúng ta, đặc biệt là những cô gái trẻ cần suy ngẫm: “Chúng ta có thực sự biết yêu là gì không?”.

AI tạo video cực đỉnh của Google Veo 3 chính thức “chào sân” Việt Nam

Kỹ năng - Kỳ Thư - 04/07/2025 13:00
Google triển khai mô hình tạo video AI Veo 3 tại Việt Nam qua ứng dụng Gemini, cho phép người dùng tạo video từ văn bản kèm âm thanh, tích hợp công cụ nhận diện nội dung do AI tạo ra.

Xem "Sex Education", tôi bất ngờ với một câu thoại ngắn gọn nhưng sẽ là chân lý

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 04/07/2025 12:00
Thật không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều triết lý thú vị như thế.

ChatGPT có thể gây ra chứng loạn thần, khiến người dùng phải nhập viện điều trị

Kỹ năng - Sơn Vân - 04/07/2025 11:00
Ngày càng nhiều người dùng ChatGPT phát triển nỗi ám ảnh mất kiểm soát với chatbot trí tuệ nhân tạo AI, dẫn đến các cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần nghiêm trọng với biểu hiện như hoang tưởng, ảo tưởng và tách rời thực tại, trang Futurism đưa tin.

Viết thư pháp trên quả vải thiều, chàng trai gen Z Hà Nội gây sốt mạng

Phong cách sống - Nhật Thủy - 04/07/2025 10:00
Thay cho giấy dó và lụa, Việt Út viết thư pháp lên quả vải thiều; hình ảnh mang nét đẹp vừa truyền thống vừa mới lạ này khiến cư dân mạng sửng sốt và thích thú.

Đằng sau một quyết định lớn: Vùng xám - nơi thử lửa bản lĩnh và chiều sâu nhân văn của một nhà lãnh đạo

Từ sách - Phim - Quìn - 04/07/2025 09:00
Hãy tưởng tượng bạn phải quyết định, nhưng tất cả dữ liệu, báo cáo, ý kiến xung quanh đều chẳng thể cho bạn đáp án rõ ràng. Không có đúng hay sai tuyệt đối. Chỉ có vô vàn rủi ro và áp lực bủa vây. Và bạn, với vai trò người dẫn đầu vẫn buộc phải đưa ra quyết định.

3 vũ khí tinh thần giúp chủ doanh nghiệp sống sót và tăng trưởng

Tủ sách - Quìn - 04/07/2025 08:00
Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao có người trở nên giàu có, còn mình cứ loay hoay? Bạn đã từng kiệt sức, chán nản khi bỏ ra rất nhiều công sức mà kết quả vẫn không xứng đáng? Bạn nhìn thấy đối thủ bứt phá, còn mình thì trì trệ và bắt đầu tụt lại phía sau?

Cảnh báo khẩn từ thói quen chụp ảnh màn hình điện thoại

Kỹ năng - An Nhiên - 03/07/2025 13:00
Theo các chuyên gia an ninh mạng, người dùng hãy sử dụng các dịch vụ lưu trữ đám mây hoặc trình quản lý mật khẩu tốt nhất để lưu trữ những thông tin quan trọng một cách an toàn.

Xem Sex Education, tôi phát hiện bí mật nhạy cảm của con gái, nhờ vậy tôi giúp con "quay xe"

Điện ảnh - Thanh Hương - 03/07/2025 12:00
Tôi đã bình tĩnh và có cuộc nói chuyện chân thành với con.

Vì sao trào lưu nhìn lại quá khứ qua Google Maps gây bão mạng?

Kỹ năng - Nhật Thùy - 03/07/2025 11:00
Không cần cỗ máy thời gian, với vài thao tác, bạn có thể "gặp lại" người thân đã khuất, ngôi nhà hay thú cưng năm xưa với trào lưu nhìn lại quá khứ qua Google Maps.

Học sinh sử dụng AI: Công cụ hỗ trợ hay làm suy yếu tư duy?

Suy ngẫm - Anh Tú - 03/07/2025 10:00
Khi máy tính bỏ túi lần đầu tiên xuất hiện trong lớp học, nhiều người lo ngại rằng chúng sẽ làm suy yếu kỹ năng toán học của học sinh.

Gia đình bác sĩ đáng yêu:"Tuổi thơ các con ngắn lắm, sợ sau lớn hơn không thích đi chơi với bố mẹ nữa"

Phong cách sống - Tiểu Nguyễn - 03/07/2025 09:00
Những chia sẻ chânh thành, dễ thương từ cặp vợ chồng BS Lưu Tuấn Phong và Đặng Hiền khiến chúng ta một lần nữa thấy ý nghĩa thiêng liêng của "gia đình".
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 05/07/2025