Duyên nợ trăm năm giữa cải lương và báo chí

21/01/2019 12:28
Duyên nợ trăm năm giữa cải lương và báo chí

Nói tới cải lương thì phải nhắc tới báo chí, hoặc ngược lại. Đây là cái duyên nợ giữa hai ngành có từ trăm năm trước.

Nếu tính cải lương là “một tuồng diễn trên sân khấu, có ca, có diễn; sân khấu thì giống hát bội, ca và diễn thì như đờn ca tài tử, ăn mặc thì đương thời, tuồng tích thì lấy tích Việt” và đặc biệt là “không dùng bộ gõ như hát bội” thì Vì nghĩa quên nhà là tuồng cải lương đầu tiên.

Tuồng do hai ông Hồ Văn Trung và Lê Quang Liêm biên kịch, nhóm Cải lương kịch xã của Hội Khuyến học Long Xuyên tổ chức diễn vào năm 1916.

Ban nhạc tài tử ở Hội chợ đấu xảo Marseille, Pháp, năm 1906, bức ảnh do E. Lacour chụp

Ông Hồ Văn Trung khi ấy đã viết báo lai rai và năm 1918, thì ông là chủ nhiệm tờ Đại Việt tập chí với bút danh là Hồ Biểu Chánh. Tháng 7.1917, tuồng này được đưa lên Sài Gòn diễn, báo chí chú ý, tạo được tiếng vang.

Năm 1917, nhà báo Lương Khắc Ninh, chủ bút đầu tiên của báo Nông cổ mín đàm, đã đăng đàn diễn thuyết tại Hội Khuyến học Sài Gòn về cải lương, hát bội. Ở đây hai chữ “cải lương” có nghĩa là “thay đổi chút chút, thay đổi một phần” chớ không bao hàm nghĩa nghệ thuật cải lương như hiện nay.

Tại buổi diễn thuyết này, ông Ninh đề nghị hát bội nên bỏ tuồng tích của Tàu, không vẽ mặt rằn ri, không áo quần sặc sỡ, những đặc trưng của hát bội. Còn đào kép thì mời thầy thông, thầy ký, những người trí thức trong xã hội tham gia chớ không phải là những người diễn viên chuyên nghiệp sống bằng nghề biểu diễn. Ý kiến của ông có người ủng hộ, có người phản đối.

Song năm sau, 1918, ý kiến của ông Ninh đã được Hội Báo chương Nam kỳ, tổ chức như Hội Nhà báo hiện nay, biến thành hiện thực.

Lấy cảm hứng từ vở cải lương năm 1918, tiểu thuyết “Gia Long tẩu quốc” của Tân Dân Tử ra đời năm 1930. Sau đó một biên kịch lại dựa vào tiểu thuyết này để chuyển soạn một vở cải lương khác

Tuồng tương tự diễn ra tại Nhà hát Tây Sài Gòn năm 1918 là tuồng Gia Long tẩu quốc, hợp soạn của hai nhà báo Đặng Thúc Liêng và Nguyễn Viên Kiều. Tuồng này, không chỉ do nhà báo viết, mà còn do chính nhà báo diễn.

Tuồng Gia Long tẩu quốc được Hội Báo chương Nam kỳ, đứng đầu là nhà báo Nguyễn Văn Của, chủ nhiệm tờ Nam Trung nhựt báo, tổ chức rầm rộ từ Sài Gòn xuống lục tỉnh suốt ba tháng liền, với các diễn viên không chuyên như Nguyễn Chánh Sắt, chủ bút tờ Nông cổ mín đàm; Nguyễn Kim Đính, tổng lý tờ Công luận báo; Nguyễn Viên Kiều, Giáo Sỏi, cộng tác viên các tờ báo ở Sài Gòn; Nguyễn Văn Của, chủ tịch Hội Báo chương Nam kỳ; Nguyễn Phú Khai, tổng lý báo Tribune Indigène, Đặng thúc Liêng, chủ bút Đại Việt tập chí; Hồ Văn Trung, chủ nhiệm Đại Việt tập chí; Trần Ngọc Lê, thư ký báo Opinion (bản tiếng Pháp của Công luận báo), Lê Sum, chủ bút Công luận báo; Trần Văn Chim, chủ bút báo Nữ giới chung…

Đây là tuồng và là cuộc biểu diễn hoành tráng nhất của cải lương và nhà báo vào đầu thế kỷ 20, mà đến nay chưa có lần nào được như vậy nữa.

Nghệ sĩ Năm Phỉ quỳ bên trái, tuồng “Xử án Bàng Quý Phi”, lưu diễn tại Hội chợ Paris năm 1931. Báo “L’Éveil Économique de l’Indochine” cho biết một số người Pháp xem cải lương là “một cuộc cách mạng của sân khấu cổ điển” và cô Năm Phỉ như là diễn viên Pháp nổi tiếng Sarah Bernhardt của Đông Dương. Ảnh do nhạc sĩ Nguyễn Lê Tuyên chú giải, theo sự cho phép của Clemens Radauer ngày 11.6.2018

Rồi đến giữa thế kỷ 20, nhà báo Thanh Tâm (tức Trần Tấn Quốc) khi nắm tờ Tiếng dội đã mở trang kịch trường chuyên viết về cải lương. Đây cũng là trang báo đầu tiên viết về cải lương, mở đầu cho các trang báo văn nghệ viết về cải lương, thoại kịch, phim… của các tờ báo sau này.

Từ trang báo này, nghệ thuật cải lương vốn đang phát triển mạnh mẽ, lại càng thêm mạnh và đi xa, đi sâu vào lòng quần chúng hơn nữa. Nhiều người mua báo chỉ để đọc những bài viết về tuồng tích cải lương, về nghệ sĩ thần tượng của mình.

Và cũng ông Trần Tấn Quốc đã đề xướng và thành lập giải Thanh Tâm (lấy bút danh của ông đặt tên giải) trao cho các tài năng trẻ của sân khấu cải lương. Giải thưởng chủ yếu là do các nhà báo và các nhân sĩ bình chọn. Đây là giải thưởng đầu tiên của cải lương do nhà báo đề xuất và tặng thưởng. Giải Trần Hữu Trang hiện nay có thể coi là tiếp tục con đường của giải Thanh Tâm.

Nghệ sĩ Thanh Nga nhận giải Thanh Tâm triển vọng vào năm 1958. Chính giải này trở thành bệ phóng để Thanh Nga trở thành “nữ hoàng sân khấu”

Trong vòng 10 năm từ 1958-1967, giải Thanh Tâm phát hiện được vài chục diễn viên trẻ và những diễn viên ấy sau đó đã trở thành những ngôi sao lớn trên vòm trời nghệ thuật cải lương, cho tới nay vẫn chưa có người thay thế. Các tên tuổi như Thanh Nga, Bạch Tuyết, Ngọc Giàu, Tấn Tài, Diệp Lang, Thành Được, Thanh Sang, Hữu Phước, Phượng Liên… cho đến nay vẫn còn sống trong lòng người yêu cải lương.

Đầu tháng 11.2018, tại Hội Sân khấu TP.HCM, CLB các nhà báo viết sân khấu đã thành lập. Tại buổi ra mắt tôi có lấy làm tiếc về sự vắng mặt của đại diện Hội Nhà báo TP.HCM. Song trong một chừng mực nhất định, sự ra đời của CLB này là một khẳng định lần nữa sự gắn bó giữa cải lương và báo chí, một mối duyên nợ có từ trăm năm qua vẫn đang được tiếp tục.

Trong bối cảnh hiện nay, cải lương đang cần được gầy dựng lại bằng cái cốt đã có. Song một trong những điều cần thiết là không thể thiếu vắng sự tham gia của báo chí, nhất là những nhà báo hết lòng vì cải lương. Tin rằng, đây sẽ là một điều kiện để cải lương có thể sống lại trong tương lai.

Theo Trần Nhật Vy/ Nét Quảng


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Đưa hình ảnh Quảng Bình đến với kinh đô điện ảnh Hollywood

Sở du lịch tỉnh Quảng Bình cho biết, vào ngày 23.1 tới, tỉnh và các đối tác sẽ có cuộc xúc tiến hình ảnh địa phương tại kinh đô điện ảnh thế giới Hollywood. Đây là lần đầu tiên, một địa phương quảng bá hình ảnh ở nơi sản xuất ra những bộ phim bom tấn của thế giới.

Mâu Thủy đem áo ấm tới những hoàn cảnh khó khăn ngày cận Tết

Trong những ngày cuối năm, Mâu Thủy tất bật cùng bạn bè tự tay chuẩn bị những phần quà dành cho người có hoàn cảnh khó khăn. Khác hẳn hình ảnh sang chảnh thường ngày, Mâu Thuỷ mướt mồ hôi chuẩn bị quà từ thiện

Độc đáo thanh âm đàn quay thời trung cổ lần đầu biểu diễn ở Việt Nam

Tối 17.1, lần đầu tiên đông đảo sinh viên tại Huế đã có cơ hội thưởng thức những thanh âm vi diệu của cây đàn quay điện tử vô cùng độc đáo do nghệ sĩ người Pháp, anh Guilhem Desq biểu diễn.

Đạo thơ để sáng tác bài 'Người lạ ơi', nhạc sĩ trẻ Châu Đăng Khoa bị kiện

Ngày 19.1. 2019 NXB Người trẻ Việt tuyên bố sẽ kiện nhạc sĩ trẻ Châu Đăng Khoa vì hành vi đạo thơ do sau khi đơn vị này gửi văn bản đi nhưng không được nhạc sĩ này phản hồi.

Người đẹp Đàm Thu Trang và Cường Đô La làm lễ ăn hỏi

Hình ảnh đám hỏi của Cường Đô La và Đàm Thu Trang được chia sẻ công khai trên trang cá nhận khẳng định cặp đôi này "về chung một nhà".

Hậu trường tập luyện Táo Quân 2019 đầy sôi nổi của dàn nghệ sĩ miền Bắc

Dù các buổi tập Táo Quân 2019 đều diễn ra vào lúc tối muộn nhưng các nghệ sĩ vẫn tràn đầy năng lượng và không hề tỏ ra mệt mỏi.

Angelina Jolie xuống phố cùng con trai người Việt Pax Thiên giữa tin Brad Pitt hẹn hò với Charlize Theron

Giữa tin đồn chồng cũ là Brad Pitt đang hẹn hò cùng ngừoi đẹp Nam Phi, Angelina Jolie vẫn không phản ứng gì.Cuộc sống của cô và các con nhỏ vẫn trôi qua như bình thường

Brad Pitt hẹn hò cùng Charlize Theron sau khi ly dị Angelina Jolie

Brad Pitt được cho là đang hẹn hò với một ngôi sai hạng A Hollywood khác trong hơn hai năm sau khi anh chia tay người vợ từng giành giải Oscar Angelina Jolie.

Quản lý dự án

Blog GS John VU - GS John Vu - 22/07/2025 13:00
Quản lí dự án phần mềm là khó bởi vì yêu cầu và công nghệ bao giờ cũng thay đổi và phần lớn những người quản lí không được đào tạo chính thức nào về cách quản lí dự án phần mềm.

Gen Z tiêu tiền thế nào, hiểu để marketing cho đúng

Kỹ năng - Cẩm Hà - 22/07/2025 11:00
Được săn đón nhất nhưng cũng “khó chiều” nhất, gen Z khiến mọi công thức marketing lỗi thời trở nên vô dụng. Muốn chạm được họ, thương hiệu phải sống thật và nhanh như xu hướng TikTok.

“Tâm sự với AI” sau sa thải: Lời khuyên sốc từ lãnh đạo Microsoft

Suy ngẫm - Cẩm Hà - 22/07/2025 10:00
Microsoft vừa mới sa thải thêm 9.000 nhân sự, nhưng lời khuyên “tâm sự với AI” mới là thứ khiến dư luận dậy sóng, hé lộ khủng hoảng thấu cảm giữa thời đại AI.

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 2: Cả thế giới đối phó với cuộc khủng hoảng

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 22/07/2025 09:00
Trước quy mô của cuộc khủng hoảng Covid-19, FED đã công bố một loạt biện pháp bổ sung, bao gồm cung cấp thêm 2,3 ngàn tỷ đô-la cho vay hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và chính quyền địa phương, đồng thời mở rộng các biện pháp hỗ trợ thị trường nợ doanh nghiệp.

"Cô gái váy hoa" gây sốt MXH Trung Quốc vì lý do cực mới mẻ

Phong cách sống - Thanh Huyền - 22/07/2025 08:00
Một cô gái bình thường đã trở thành "nữ anh hùng" trong mắt netizen sau khi có một quyết định gây chú ý.

Chảy não

Blog GS John VU - GS John Vu - 21/07/2025 13:00
Với toàn cầu hoá hiện tượng “chảy não” kéo tới.

Cách kiểm tra Facebook và Zalo có đang bị theo dõi

Kỹ năng - Lê Tỉnh - 21/07/2025 12:00
Zalo và Facebook là 2 nền tảng mạng xã hội được nhiều người sử dụng nhưng không phải ai cũng biết mình có thể bị hack tài khoản để theo dõi.

Người đàn ông cưới AI làm "vợ hai", cuộc hôn nhân viên mãn suốt 5 năm nhưng bối rối khi cô ấy đề nghị sinh con

Thư giãn - Nguyễn Phượng - 21/07/2025 11:00
Mỗi ngày, cặp đôi cùng nhau nấu ăn, xem phim và đi dã ngoại lãng mạn. Thực tế, Travis luôn mang Lily Rose theo bên mình mọi lúc mọi nơi – chủ yếu là vì cô ấy sống trong túi anh, với tư cách là người vợ AI.

Người đàn ông bại não trở thành thạc sĩ Đại học Harvard

Truyền cảm hứng - Hoàng Hà - 21/07/2025 10:00
Ding mắc bệnh bại não, không được cha yêu thương và bị bạn học bắt nạt tuy nhiên tình yêu của mẹ giúp anh trở thành thạc sĩ luật của Đại học Havard.

Phóng sự về trẻ em gây chấn động thế giới: Cha mẹ kiểu này là kẻ hại con lớn nhất!

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 21/07/2025 09:00
Cuộc đời con chỉ có một lần, hãy cho con dũng khí để yêu đời.

Đại địa chấn kinh tế kỳ 1: Đại dịch Covid-19 cuộc khủng hoảng nghiêm trọng toàn cầu

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 21/07/2025 08:00
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ tính riêng trong năm đầu tiên xảy ra đại dịch, cả thế giới có 1,8 triệu người thiệt mạng và khoảng 80 triệu người bị nhiễm bệnh. Đại dịch này đã ảnh hưởng đến mọi lục địa trên Trái đất, kể cả châu Nam Cực.

Mỹ nhân luyện kiếm từ 6 tuổi, được mệnh danh 'nữ thần võ thuật' Trung Quốc

Phong cách sống - Sơn Tùng - VTC - 20/07/2025 13:00
Với khả năng sử dụng 26 loại binh khí khác nhau, cô gái Trương Hàm Lượng được cư dân mạng Trung Quốc gọi với biệt danh "nữ thần kungfu”.

Phối vest đúng cách - Vũ khí bí mật giúp đàn ông ghi điểm mọi lúc mọi nơi

Kỹ năng - Ứng Hà Chi - 20/07/2025 12:00
Phối vest sao cho vừa chỉn chu vừa không bị cứng nhắc lại là một nghệ thuật.

3 truyền nhân của Ngũ Tuyệt tông sư: Mai Siêu Phong, Khưu Xứ Cơ và Âu Dương Khắc so tài, ai mạnh hơn?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 20/07/2025 11:00
Ba cao thủ Mai Siêu Phong, Khưu Xứ Cơ và Âu Dương Khắc cùng giao chiến thì ai sẽ là người chiến thắng cuối cùng?
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 22/07/2025