Bạn đang nghịch gì với đời mình - Hiểu biết chính mình là một tiến trình

Thông thường, mỗi người sẽ sở hữu một ý niệm hoặc một hình tượng về chính mình, về việc ta nên là ai hoặc không nên là ai. Nhưng tại sao một người lại tạo ra hình ảnh về chính mình? Theo triết gia Krishnamurti, đó là vì nhiều người chưa từng nghiền ngẫm mình thật sự là ai. Vậy nên chúng ta thường nghĩ rằng mình cần trở nên thế này hay thế kia, nên bắt chước một hình mẫu nào đó. Nhìn chung, ý niệm này là cách để ta đào thoát khỏi thực tế. 

Để khắc phục điều này, việc hiểu rõ chính mình là điều cần thiết. Tuy nhiên, như Krishnamurti đã nói, ta cần biết rằng hiểu rõ chính mình là một tiến trình chứ không phải điểm đến. Trong tiến trình đó, người ta khám phá và nhận biết về bản thân thông qua hành động, qua các mối tương quan với xã hội và với người khác.

Trong cuốn sách “Bạn đang nghịch gì với đời mình”, ông lý giải: “Nhìn chung, đời sống con người không thể được cải thiện triệt để trừ phi bạn và tôi hiểu về chính mình trong một tiến trình tổng thể. Chúng ta không phải là những cá nhân riêng lẻ mà là kết quả của cuộc chiến giữa toàn nhân loại và sự ảo tưởng, những thú vui và ham muốn, thói ngờ nghệch, sự xung đột và mâu thuẫn, nỗi khốn khổ,... Bạn đừng mong sửa đổi những sai lầm của thế giới nếu không hiểu được chính bản thân mình. Chỉ cần bạn nhận ra điều đó thì ngay lập tức trong bạn đã hoàn thành một cuộc cách mạng rồi.

Ta không cần cầu viện bậc thầy nào cả bởi lẽ quá trình tìm hiểu chính mình diễn ra trong từng khoảnh khắc, chứ nào phải là sự tích lũy những lời đồn đoán, hay là được ẩn giấu trong những giáo điều. Khi bạn khám phá bản thân trong mối tương quan với người khác, từ khoảnh khắc này đến khoảnh khắc khác, mối quan hệ mang một ý nghĩa hoàn toàn mới. Nó trở thành một sự hiển lộ và từ đó, hành động nảy sinh. Vậy, sự hiểu biết về chính mình không đến từ sự cách biệt bản thân mà chỉ có thể đạt được qua các mối tương quan – sự hiểu biết đó là kết quả của việc ta nhận thức về từng hành động một”.

Một khi bạn quan sát và nhìn nhận sự thật về bản thân, không một ai và không một điều gì có thể gây tổn thương đến bạn. Giả dụ một người biết mình là kẻ lừa dối và bị người khác bảo như vậy, họ sẽ không dễ dàng bị tổn thương vì lời nói đó. Nhưng nếu bạn nghĩ rằng mình không phải là một kẻ dối trá và bị bảo như thế thì bạn sẽ trở nên giận dữ và hung bạo.

Krishnamurti cho rằng hiểu biết chính mình là khởi đầu của trí tuệ và sự khôn ngoan. Bởi lẽ, nếu không biết mình thì sẽ không có sự thấu hiểu, không có thấu hiểu thì chỉ còn lại sự ngu dốt, và người ngu dốt sẽ chẳng bao giờ trưởng thành. Như ông đã nhận thấy: “Người dốt nát không phải là người không có học thức, mà là người không hiểu biết về chính mình. Người có học thức sẽ là kẻ dốt nát nếu anh ta cứ mãi dựa vào sách vở, vào kiến thức và vào uy quyền để trao cho anh ta sự hiểu biết. Sự hiểu biết chỉ đến với những ai hiểu rõ chính mình, nghĩa là với những ai nhận biết được toàn bộ diễn trình tâm lý của chính mình.”