Vụ kiện bài thơ ‘Gánh mẹ’: Xuất hiện tình tiết bất ngờ, tòa đòi triệu tập vợ nhạc sĩ Quách Beem

Sau nhiều lần hòa giải bất thành và hai lần hoãn xử, sáng 21.10. 2020 Tòa án Nhân dân TP.HCM (TAND TP.HCM) đã quyết định đưa vụ kiện ra xét vụ tranh chấp quyền tác giả bài thơ Gánh mẹ giữa giữa ông Trương Minh Nhật và nhạc sĩ Quách Beem.

Đây là vụ kiện tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ được dư luận quan tâm theo dõi trong suốt một năm qua. Vụ kiện cũng gây chú ý khi Công ty Lý Hải Production của đạo diễn Lý Hải cũng là một bị đơn khi sử dụng bài hát Gánh mẹ trong bộ phim Lật mặt: Nhà có khách. 

Tại phiên sơ thẩm phía nguyên đơn là ông Trương Minh Nhật cùng người đại diện pháp lý và các luật sư của ông đã có mặt đầy đủ để tham gia phiên tòa. Phía bị đơn là ông Đoàn Đông Đức (tức nhạc sĩ Quách Beem) không có mặt nhưng đã ủy quyền cho người đại diện pháp lý cùng luật sư tham gia qua trình tố tụng. Bị đơn thứ hai là Công ty Lý Hải Production (của nhà làm phim Lý Hải) cũng cử người đại diện pháp lý đến tham gia phiên tòa.

Trong phiên xét xử sang nay, Hội đồng xét xử (HĐXX) đã cho các đương sự cùng luật sư của hai bên đặt câu hỏi cho nhau. Dù chỉ là phần đặt câu hỏi nhưng phiên tòa diễn ra rất căng thẳng, người đại diện pháp lý cho Lý Hải Production tỏ ra thiếu bình tĩnh không trả lời câu hỏi của các luật sư phía nguyên đơn mà chuyển sang tranh luận lớn tiếng khiến cho chủ tọa liên tục nhắc nhở và liên tục cảnh báo nếu không tuân thủ các quy định sẽ bị cưỡng chế ra khỏi phòng xét xử thì mọi thứ mới trở về đúng trật tự của một phiên xử.

Tiếp đó HĐXX tiến hành xét hỏi và yêu cầu các đương sự đưa ra các chứng cứ liên quan đến quá trình sáng tạo ra tác phẩm Gánh mẹ (thơ và nhạc). Người đại diện của nhạc sĩ Quách Beem trình bày rằng bản nhạc Gánh mẹ (cả phần nhạc và lời) do chính Quách Beem sáng tác từ tháng 25.10.2013 nhưng đến đến năm 2019 mới đi đăng ký bản quyền (giấy xác nhận bản quyền bản nhạc Gánh mẹ được Cục Bản quyền tác giả chứng nhận ngày 24.4.2019).

Phần trình bày của người đại diện pháp lý cho nhạc sĩ Quách Beem cũng cho thấy Công ty Lý Hải Production ký hợp đồng sử dụng bản nhạc cho bộ phim Gánh mẹ vào ngày 3.4.2019, có nghĩa là trước khi Quách Beem đi đăng ký 21 ngày.

Trình bày trước tòa, ông Trương Minh Nhật cho biết bài thơ Gánh mẹ được ông sáng tác vào năm 2014, ông Nhật cũng đưa ra nhiều chứng cứ khác và chứng minh rằng chữ "gánh mẹ" là do ông nghĩ ra, "gánh mẹ" hình tượng người mẹ ruột của ông - người buôn bán hàng rong suốt đời trên đôi quang gánh. 

Tiếp đó ông Trương Minh Nhật bất ngờ trình với HĐXX một biên bản chép tay được cho là thỏa thuận giữa ông và bà Trần Ngọc Diễm Châu – người đại truyền thông cũng là vợ của nhạc sĩ Quách Beem thừa nhận bài thơ Gánh mẹ do chính ông Trương Minh Nhật sáng tác và đưa ra một số thỏa thuận theo yêu cầu của ông Nhật.

Đáng chú ý là trong biên bản này có nội dung được bà Châu xác nhận “Ông Trương Minh Nhật chính là tác giả chính gốc bài thơ Gánh mẹ mà lâu nay ông Đoàn Đông Đức (tức nhạc sĩ Quách Beem) chỉ ký âm và sử dụng cho cá nhân mình để biểu diễn chưa được sự đồng ý của ông Trương Minh Nhật, ông Đoàn Đông Đức phải công khai xin lỗi ông Trương Minh Nhật, ông Đoàn Đông Đức phải hiệu đính lại tất cả các ấn phẩm có bài hát Gánh mẹ mà cụ thể điền tên Trương Minh Nhật vào phần tác giả thơ”. Đặc biệt biên bản có chữ ký xác nhận của ông Đoàn Đông Đức.

Trước tính tiết quá bất ngờ này, chủ tọa đã tạm dừng phiên tòa để hội ý. Sau phần hội ý HĐXX công bố, do xuất hiện tình tiết và chứng cứ mới của vụ kiện nên đề nghị cho giám định văn bản làm việc giữa bà Trần Ngọc Diễm Châu và ông Trương Minh Nhật để xác minh bút tích nét chữ của bà Châu. Tòa cũng yêu cầu triệu tập bà Trần Ngọc Diễm Châu đến trước tòa để đối chất trực tiếp với ông Nhật nhằm làm rõ nội dung biên bản bên nguyên đơn trình bày trước tòa.

13 giờ 30 tòa tuyên bố tạm hoãn phiên xử để làm rõ những chi tiết nói trên, thời gian triệu tập các đương sự cho phiên xét xử tới sẽ được tòa thông báo sau.

Như Một Thế Giới đã thông tin, vụ tranh chấp bản quyền bài thơ Gánh mẹ giữa ông Trương Minh Nhật và nhạc sĩ Quách Beem bắt đầu nổi lên vào tháng 9.2019 khi ông Trương Minh Nhật phát hiện bài hát Gánh mẹ của nhạc sĩ Quách Beem đăng tải trên mạng Youtube có phần ca từ mà ông cho rằng lấy trái phép từ bài thơ Gánh mẹ của ông.

Ông Trương Minh Nhật khẳng định bài thơ Gánh mẹ được ông sáng tác vào những ngày mẹ ông hấp hối trong bệnh viện. Sau đó cho đăng lên nhóm Thơ văn Facebook do nhà thơ Thanh Trắc Nguyễn Văn làm quản trị từ ngày 13.6.2014 và trên trang cá nhân vào ngày 31.7.2014.

Sau khi phát hiện,Trương Minh Nhật đã liên lạc với phía nhạc sĩ Quách Beem để giải quyết vụ việc. Ông Nhật yêu cầu nhạc sĩ Quách Beem phải công khai xin lỗi đồng thời hiệu đính lại tất cả các ấn phẩm có bài hát Gánh mẹ, là "nhạc Quách Beem, lời thơ Trương Minh Nhật".

Trong khi đó, nhạc sĩ Quách Beem vẫn khẳng định bài hát Gánh mẹ do anh sáng tác và ký âm vào ngày 25.10.2013 và được Cục Bản quyền tác giả cấp bản quyền chứng nhận vào ngày 28.11.2014, và sẵn sàng đối chất trước tòa.

Cuối tháng 11.2019, ông Trương Minh Nhật đã ủy quyền cho văn phòng Luật Phan Law Vietnam đứng ra khởi kiện nhạc sĩ Quách Beem vi phạm bản quyền lên TAND TP.HCM. Song song với việc khởi kiện, ông Nhật đã viết đơn gửi lên Cục Bản quyền tác giả Việt Nam yêu cầu hủy bỏ hiệu lực của Giấy chứng nhận đăng ký bản quyền tác giả bài hát Gánh mẹ mà cục này đã cấp cho nhạc sĩ vào ngày 26.3.2019. Đồng thời ông Nhật cũng yêu cầu tháo dỡ tất cả các sản phẩm thương mại liên quan đến bài hát đang được khai thác dưới mọi hình thức trong quá trình tranh chấp chưa được giải quyết.

Ngày 4.12, TAND TP.HCM đã chính thức thụ lý vụ tranh chấp bản quyền sở hữu trí tuệ bài thơ/nhạc Gánh mẹ giữa ông Trương Minh Nhật (nguyên đơn) và ông Đoàn Đông Đức.

Ngày 13.12 Cục Bản quyền tác giả Việt Nam cũng ra văn bản số 442/BQTG–ĐK yêu cầu ông Đoàn Đông Đức (tức nhạc sĩ Quách Beem) có văn bản giải trình kèm theo các chứng cứ tài liệu chứng minh quá trình sáng tạo, sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc Gánh mẹ gửi về Cục Bản quyền tác giả trước ngày 23.12.2019.

Ngày 26.12.209 TAND TP.HCM đã cho mời hai đương sự là Đoàn Đông Đức và ông Trương Minh Nhật có mặt để làm việc. Tuy nhiên, buổi làm việc chỉ tiến hành xác minh nhân thân của nguyên đơn Trương Minh Nhật cũng như các thủ tục ủy quyền người đại diện pháp lý là văn phòng Luật Phan Law Vietnam và sau đó thì dừng lại vì không có mặt của bị đơn Đoàn Đông Đức.

Ngày 13.1.2020. TAND TP.HCM sẽ tiến hành phiên hòa giải thứ 2 nhưng bất thành vì Quách Beem vắng mặt.

Ngày 20.2.2020 phiên hòa giải lần thứ 3 cũng bất thành vì nhạc sĩ Quách Beem vắng mặt lần thứ 3.

Ngày 18.8.2020 TAND TP.HCM quyết định mở phiên sơ thẩm, tuy nhiên phiên tòa này bị hoãn do cả 2 bị đơn là Lý Hải Production và ca sĩ Quách Beem đều vắng mặt.

Trước khi diễn ra phiên sơ thẩm, ông Trương Minh Nhật đã rút bớt lại số tiền đòi phía bị đơn bồi thường cho ông xuống còn 825 triệu đồng thay vì 4 tỷ đồng.

Ngày 3.9.2020, phiên tòa sơ thẩm một lần nữa bị hoãn vì nguyên đơn Trương Minh Nhật và luật sư của ông đều vắng mặt.

Ngày 21.10.20120 phiên sơ thẩm tạm thời dừng lại để làm rõ một số tình tiết chứng cứ mới do ông Trương Minh Nhật cung cấp.