SiSu: Cách người Phần Lan vượt qua nghịch cảnh

Đó là lúc tinh thần sisu xuất hiện.  Vậy làm thế nào tinh thần sisu giúp chúng ta vượt qua những vấp ngã trong cuộc sống và sống thật với những giá trị của mình. Hãy để Sisu - Vượt Qua Tất Cả - Nghệ Thuật Sống của Người Phần Lan  của Joanna Nylund giải đáp những thắc mắc của các bạn nhé.

|ĐỊNH NGHĨA SISU|- SISU LÀ GÌ?

Sisu (đọc là see-su) là một phong cách sống của người Phần Lan, và là sự pha trộn của sự can đảm, sự kiên trì, sự dẻo dai và tinh thần bền bỉ khi đứng trước mọi khó khăn và nghịch cảnh, một đặc điểm đã định hình không chỉ số phận của cả một dân tộc mà còn cả cuộc sống thường nhật của người dân Phần Lan.

Chỉ số hạnh phúc của Phần Lan luôn xếp thứ hạng cao trong các cuộc khảo sát quốc tế. Khi hỏi người Phần Lan bí quyết thành công và hạnh phúc của họ là gì, thường bạn sẽ nhận được một cái nhún vai và một câu trả lời không mấy rõ ràng. Nhiều người tin rằng bí quyết nằm ở tinh thần sisu của mình.

Sự độc lập, sự bình yên, trật tự, hữu dụng và sự công bằng đều có vị trí cao trong danh sách những yếu tố góp phần làm nên hạnh phúc.

Dù sisu hiện diện trong từng ngóc ngách lối sống của Phần Lan, nhưng nếu nhìn sâu rộng hơn, chúng hiện diện trong tất cả các khía cạnh của chúng ta, của bất cứ ai trên thế giới. Có thể bạn đã chạm được tinh thần sisu của mình, bạn chỉ không biết gọi tên nó mà thôi.

Sau đây là một vài tình huống:

# Bạn hoàn thành đường đua của mình, cho dù những chặng đường cuối cùng thật sự là một cuộc tra tấn đối với bạn.

# Bạn quyết định không từ bỏ cuộc hôn nhân của mình, mặc dù con đường cứu vãn nó còn dài và rất khó khăn

# Vào một giây phút nào đó, bạn muốn bỏ cuộc nhưng bạn vẫn lựa chọn can đảm tiến lên và cố gắng hết sức mình mặc dù bạn chưa nhìn thấy kết quả

Bất cứ ai cũng có thể áp dụng tinh thần sisu này trong đời sống thường nhật của mình. Tuy nhiên, trong quyển sách này, chúng ta sẽ tìm hiểu Phần Lan đã áp dụng sisu như thế nào và chúng ta có thể học hỏi điều gì từ họ nhé.

PHẦN 1: ĐỐI MẶT VỚI THỬ THÁCH TRONG CUỘC SỐNG

Từ việc chiến đấu trong những trận chiến tưởng chừng không thể giành chiến thắng đến khí hậu khắc nghiệt, người Phần Lan đã vận dụng tinh thần sisu trong rất nhiều hoàn cảnh khác nhau.

Thời điểm mà Phần Lan phải đối mặt với thời khắc khó khăn mang tính sống còn nhất là chiến tranh mùa đông. Chiến tranh giữa Liên Xô và Phần Lan (1939-1940) trong bối cảnh thời đầu của thế chiến Thế giới II diễn ra vào trong những mùa đông khắc nghiệt nhất thế kỷ 20. Điều đáng lo ngại là Liên Xô có số binh lính gấp 3 lần Phần Lan, máy bay chiến đấu gấp 30 lần, và xe tăng nhiều gấp 100 lần. Trong thời khắc này, dù bị áp đảo về quân số và lượng tiếp viện ít ỏi, người Phần Lan có một lợi thế là kỹ năng trượt băng đường dài và một tinh thần bền bỉ đáng ngưỡng mộ.

Trong suốt cuộc chiến, họ đã sử dụng tốc độ, chiến thuật du kích và tinh giản lực lượng để tạo lợi thế cho mình, chia tách binh đoàn hùng hậu của Liên Xô thành nhiều nhóm nhỏ hơn.

Dù thời tiết có khắc nghiệt đến đâu, họ vẫn kiên trì vượt qua nghịch cảnh. Thay vì đầu hàng số phận, người dân nơi đây đã tận dụng thế mạnh của mình và lợi thế sân nhà để suy nghĩ sáng tạo hơn từ nguồn cung cấp thực phẩm, mìn tự chế đến các loại bẫy treo.

Như chúng ta đều biết, thời tiết và khí hậu ở các khu vực Bắc Âu đều rất khắc nghiệt. Khoảng thời gian từ giữa tháng Mười Hai đến giữa tháng Hai, bầu trời trở nên tối đen trong suốt mùa đông, người dân nơi đây chỉ nhận được ánh sáng chỉ trong vài giờ. Chính vì tình trạng này và sự thiếu hụt ánh sáng, hội chứng rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD) không khó tránh khỏi. Tuy nhiên, hãy cùng khám phá xem người Phần Lan vượt qua những giai đoạn khó khăn, u ám này như thế nào nhé.

BỐN BÍ QUYẾT TẬN HƯỞNG MÙA ĐÔNG BẮC ÂU

1/Ngủ đông

 Mùa đông là khoảng thời gian tuyệt vời cho những hoạt động trong nhà. Mùa đông là thời điểm hoàn hảo để vùi mình trong căn nhà ấm áp, thắp nến lên, cùng nhau ngồi quanh lò sưởi, cùng nhau trò chuyện và nhâm nhi cốc sôcôla nóng. Căn bản là họ sẽ mời bạn bè cùng nhau đến nhà cùng nhau xem phim hoặc nấu một bữa ăn tối thịnh soạn.

2/ Ăn

 Ăn uống vô độ không phải là một lối sống lành mạnh. Người Phần Lan thường hay bổ sung vào khẩu phần ăn của mình những thực phẩm tốt cho sức khỏe. Một nồi thịt hầm rau củ, cùng với rượu vang đỏ là lý tưởng nhất.

3/ Đi xông hơi

 Xông hơi - sauna là trái tim của đời sống Phần Lan và là cứu tinh tuyệt vời trong mùa đông, khi hơi ấm của một phòng xông hơi có thể làm tan cái lạnh cắt da cắt thịt theo cách mà nhà tắm thông thường không thể làm được.

Thông thường, người Phần Lan thường đi xông hơi một mình hay đi cùng bạn bè và gia đình của mình. Hầu hết các ngôi nhà hay chung cư đều có phòng xông hơi. Sau khi xông hơi, họ sẽ cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn.

4/ Hoạt động ngoài trời

Việc đi dạo ngoài trời giúp họ hít thở không khí trong lành và tận hưởng ánh sáng, điều góp phần nâng cao sức khỏe cả về tinh thần lẫn thể chất.

 PHẦN 2: HẠNH PHÚC VÀ KHỎE MẠNH THEO PHONG CÁCH SISU

Người dân Phần Lan nổi tiếng là những người kiệm lời, đơn giản vì họ không thích luyên thuyên. Trong thế giới hiện đại của chúng ta, việc im lặng sẽ là một thử thách trong một cuộc trò chuyện vì chúng sẽ làm chúng ta trở nên lúng túng và khó chịu. Trái lại, người Phần Lan đánh giá cao sự im lặng. Họ biết một điều rằng, người không ngoan sẽ im lặng khi không có gì đáng nói.

Sự im lặng của người Phần Lan mang đến cảm giác là mặc dù không ai nói gì nhưng chúng tôi vẫn đang chia sẻ với nhau những giây phút thong thả, không có áp lực xã hội.

Cuộc sống của chúng ta đang ngày càng trở đi ồn ào hơn bao giờ hết. Đủ loại xao nhãng sẽ xâm nhập vào từng giây phút quý giá mà chúng ta gặp mặt nhau. Đừng để điều đó xảy ra. Hãy ngắt tất cả những kết nối và thật sự “hiện hữu trong từng khoảnh khắc”. Đừng vội vàng lấp đầy những khoảng lặng, hãy chú ý từng cử chỉ và những biểu hiện nhỏ nhất của người bên cạnh bạn. Bạn sẽ phát hiện ra nhiều điều mà thường ngày hay bị bỏ quên đi đó.

Văn hóa Bắc Âu luôn chú trọng việc hòa mình với thiên nhiên và họ luôn dành thời gian cho những hoạt động ngoài khỏe để nâng cao sức khỏe.

Việc hòa mình với thiên nhiên sẽ giúp bạn trở nên can đảm hơn vì khi đó bạn sẽ phải có dũng khí để đối mặt với bản thân mình. Chúng ta thường hay bị xao nhãng bởi mọi thứ xung quanh và chúng ta lấp đầy sự trống trải trong lòng mình bằng những thú vui tiêu khiển. Khi đối mặt với thiên nhiên và nhìn sâu vào tâm hồn mình, bạn sẽ biết mình cần làm gì và đánh giá lại xem liệu cách sống của mình có đang đi chệch hướng hay không.

Nhưng nếu bạn không thể đến với thiên nhiên, thiên nhiên có thể đến với bạn. Các cây trồng trong nhà không chỉ dùng để trang trí mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, vì chúng có khả năng thanh lọc không khí và gia tăng độ ẩm cho môi trường khô.

Việc mang cây xanh vào trong nhà giúp chúng ta làm việc hiệu quả hơn. Ngoài ra, chúng có khả năng chữa lành và giúp chúng ta có dưỡng khí mỗi ngày.

Để nâng cao sức khỏe, đi bộ đường dài là một sự kết hợp hoàn hảo để ngắm cảnh đẹp ngoài trời và vận động nhẹ nhàng, vì nó cho phép bạn tận hưởng thiên nhiên theo tốc độ và thể lực của mình.

PHẦN 3: GIAO TIẾP THEO TINH THẦN SISU

Hãy nói khi có điều đáng nói; nếu không, hãy im lặng. Đó là thái độ then chốt trong thái độ giao tiếp với người Phần Lan. Nhìn chung, người Phần Lan thích lối giao tiếp khiêm tốn và trực tiếp, bỏ đi những yếu tố không cần thiết như khoe khoang về bản thân hoặc về thành công của mình; hay là những cuộc đấu tranh hơn thua, nhất là trong công việc.

Người Phần Lan tôn trọng sự lịch thiệp và tính thẳng thắn trong giao tiếp. Họ quan niệm rằng sự không thẳng thắn thường sẽ khiến cho mọi việc trở nên rối rắm và dễ gây hiểu lầm. Trình bày sự việc như nó vốn có không có nghĩa là không khéo léo, và điều đó sẽ gây ra những khó chịu tạm thời. Tuy nhiên, họ cho rằng chỉ khi nói sự thật chúng ta mới có thể bắt đầu một mối quan hệ lành mạnh và tạo ra những thay đổi tốt đẹp.

 Sự trung thực luôn được đánh giá cao trong văn hóa người Phần Lan. Một lời khen xuất phát từ người Phần Lan chính là một lời khen chân thành. Họ không muốn những lời nói của mình bị giảm giá trị, đặc biệt à những lời quan trọng. Đó cũng là lý do vì sao câu “Anh yêu em” là vô cùng đáng giá và sẽ không bị nói ra một cách hời hợt.

Để thật sự hiểu các quốc gia Bắc Âu, bạn cần hiểu tầm quan trọng của sự bình đẳng. Phụ nữ đang đóng vai trò quan trọng trong xã hội Bắc Âu nói chung.

Mọi vị trí chính trị cao nhất ở Phần Lan đều từng được phụ nữ nắm giữ: Tổng thống, Thủ tướng chính phủ (hai lần), Bộ trưởng Bộ tài chính, Bộ trưởng Bộ Ngoại Giao, và Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng.

Năm 1906, Phần Lan là quốc gia đầu tiên trên thế giới mở rộng quyền bỏ phiếu và ủng hộ quyền bầu cử cho tất cả phụ nữ. Ngày nay, Phần Lan là quốc gia nơi phụ nữ thường làm việc toàn thời gian, đồng thời là nơi phụ nữ có khả năng tham gia trọn vẹn vào đời sống chính trị và kinh tế nhiều nhất trên thế giới.

Không chỉ về mặt kinh tế và xã hội, chúng ta cần có sự bình đẳng trên mọi phương diện, đặc biệt là trong các mối quan hệ gia đình và bạn bè xung quanh.

Trong đời sống hôn nhân gia đình, người cha và người mẹ đảm nhận nhiều trách nhiệm trong việc nuôi dạy và chăm sóc con cái. Vì thế, họ cần có những phương pháp cũng như chia sẻ gánh nặng cùng nhau để giảm bớt căng thẳng trong mối quan hệ. Cụ thể như sau:

1/ Thảo luận về việc nhà

 Những công việc nội trợ nào bạn yêu thích và ghét nhất? Hãy nên phân chia công việc theo thế mạnh của mỗi người. Khi chia sẻ việc nhà, đừng dựa vào giới tính. Điều quan trọng là hãy tìm hiểu xem cách thức nào là phù hợp nhất với gia đình của bạn.

2/ Nói ra những kỳ vọng của mình

Tùy vào hoàn cảnh của mỗi người, bạn có thể có những kỳ vọng thầm kín với người bạn đời của mình. Hãy chia sẻ điều đó với nhau để hiểu nhau nhiều hơn.

3/ Bày tỏ lòng biết ơn

 Gánh nặng của đời sống thường nhật có thể khiến bạn vô cùng mệt mỏi. Hãy động viên người bạn đời của mình bằng cách nhìn nhận tất cả những nỗ lực và những điều nhỏ bé mà họ làm cho bạn. Chính những lời động viên ấy sẽ giúp cho tình cảm của bạn trở nên ngọt ngào hơn.

Quan trọng hơn hết là đối xử với nhau bằng tất cả sự tôn trọng. Những lời chửi rủa, những lời mạt sát sẽ không có chỗ trong một mối quan hệ lành mạnh. Luôn lắng nghe đối phương bằng tất cả sự chân thành. Đừng công kích hay thao túng cảm xúc của họ. Hãy trung thực hết sức có thể và hãy xin lỗi khi bạn phạm sai lầm, chứ đừng biện hộ.

PHẦN 4: DẠY CON THEO TINH THẦN SISU

Trẻ em Phần Lan tiếp xúc với tinh thần sisu từ rất sớm. Từ khi còn nhỏ, trẻ đã được dạy và khuyến khích độc lập khi còn nhỏ. Không bảo bọc con thái quá mà chọn cách khuyến khích con độc lập từ nhỏ. Tự mình đứng lên khi vấp ngã. Các bậc cha mẹ luôn hun đúc tinh thần “mình-làm-được” bằng cách để con vượt qua và đối mặt với thử thách, chứ không phải cho con những lời khen sáo rỗng.

Vậy các bậc cha mẹ Phần Lan dạy con theo tinh thần sisu như thế nào?

1/ Khen ngợi đúng mực

Họ dạy cho con trẻ biết rằng nỗ lực của ai cũng đều đáng trân trọng. Khen đúng mực, đó chính là sự khác biệt giữa lời khen “Đây là bức tranh đẹp nhất mẹ từng thấy” và “Mẹ thật sự có thể hiểu được ý tưởng mà con muốn truyền đạt qua bức tranh này.”

2/ Cho con biết thất bại là mẹ thành công

 Họ dạy trẻ rằng thất bại là bước cần thiết để đi đến thành công. Chỉ khi thất bại, con trẻ mới có sự can đảm để vực dậy tinh thần mỗi khi đối mặt với khó khăn trong cuộc sống.

3/ Khuyến khích thái độ lao động nghiêm túc

 Hãy yêu cầu trẻ hoàn thành những việc nhà đơn giản như tự dọn phòng, dẫn chó đi dạo, thường xuyên rửa chén hoặc đi bỏ rác. Việc chịu trách nhiệm cho một điều gì đó, dù lớn hay nhỏ, cũng giúp nuôi dưỡng tính tự lập của trẻ, đồng thời dạy cho trẻ biết giá trị của lao động và đồng tiền.

Phần Lan nổi tiếng với nền giáo dục tốt nhất trên thế giới, mỗi đứa trẻ được giáo dục kỹ càng và tất cả đều được đối xử rất công bằng với nhau. Không có ai bị bỏ lại phía sau, dù chúng có học lực giỏi hay kém.

5 Bí quyết của nền giáo dục Phần Lan:

1/ Tất cả trường học đều có chất lượng đồng đều nhau

 Các bậc phụ huynh không cần phải tranh giành để đưa con vào học ở các ngôi trường tốt nhất, vì hệ thống trường công đều mang đến chất lượng như nhau trên khắp cả nước. Ở Phần Lan cũng có những trường tư, những trường tư này có thể theo đuổi một hệ tư tưởng khác, nhưng chất lượng giảng dạy cũng tương đương với trường công.

2/ Nghề giáo được xem trọng

Ở Phần Lan, bạn phải có bằng Thạc sĩ về chuyên môn mới được làm công tác giảng dạy. Giáo viên tiểu học cũng không ngoại lệ.

3/ Mọi người đều hưởng một nền giáo dục tốt nhất

Những học sinh giỏi và kém đều học cùng nhau. Giáo viên có thể đưa ra những nhiệm vụ khó hơn cho các em giỏi hơn, nhưng điều cốt lõi vẫn là tuân thủ nguyên tắc “không học sinh nào bị bỏ lại”

4/ Sự hỗ trợ cá nhân

 Khi gặp khó khăn trong học tập, trẻ sẽ nhận được sự hỗ trợ từ rất sớm. Điều này có thể thực hiện dưới hình thức một kèm một, tức là học sinh sẽ được giáo viên hoặc trợ giảng kèm.

5/ Giáo viên được tín nhiệm

Thay vì bị thường xuyên bị kiểm tra và đánh giá dựa trên kết quả giảng dạy, giáo viên ở Phần Lan có được một sự tự do nhất định trong lớp học. Mặc dù phải tuân thủ giáo trình, nhưng giáo viên được khuyến khích sáng tạo ra những phương pháp giảng dạy của riêng mình.

Đồng thời, các bậc phụ huynh cũng khuyến khích con trẻ tham gia những hoạt động ngoài trời, hòa mình vào thiên nhiên để có thể đóng góp một phần công sức vào cộng đồng chúng đang sống. 

PHẦN 5: VẬN ĐỘNG THEO TINH THẦN SISU

Mặc dù thời tiết vô cùng khắc nghiệt, nhưng với tinh thần vượt qua khó khăn (sisu), người Phần Lan luôn luôn chiến thắng nghịch cảnh. Phương châm sống của họ là: Chúng ta làm chủ hoàn cảnh, hay hoàn cảnh làm chủ chúng ta?

Người Phần Lan rất yêu thích thể thao. Sở trường của họ là các môn thể thao mùa đông, như khúc côn cầu và trượt tuyết. Đối với họ, khi bạn muốn làm bất cứ điều gì, trước hết bạn cần có một kế hoạch chỉnh chu và chi tiết. Sau đó, hãy bắt đầu với từng bước nhỏ và quan trọng hơn hết là sự chuẩn bị kỹ lưỡng để đối mặt với những khó khăn phía trước.

Mỗi ngày, mọi người vẫn chạy bộ, leo núi, trượt tuyết và đạp xe mà không hề xem nó là tập thể dục. Dù thời tiết có ra sao, họ vẫn tiếp tục làm vì đơn giản đó là một phần trong cuộc sống thường nhật của họ.

Tại Phần Lan, chúng tôi dành làn đường rất rộng cho người đi bộ và người đạp xe. Đồng thời, một chính sách mới được ban hành gần đây đã cho phép những người đạp xe đi làm được hưởng các quyền lợi khấu trừ thuế như người sử dụng xe ô-tô.

 Lời kết

Bên trong mỗi người đều có những nguồn năng lượng và ý chí vô hạn. Chỉ cần bạn giải phóng chính mình và tự tin vào bản thân thì mọi khó khăn hay nghịch cảnh đều chỉ là chuyện nhỏ. Hy vọng với tinh thần sisu từ Phần Lan, bạn cũng có thể đúc kết và áp dụng ngay vào lối sống thường ngày của mình.

Review và hình ảnh: Tuyết Sơn - Bookademy