Kỳ tài đất Việt: Nữ tiến sĩ đầu tiên trong sử Việt từng giả trai đi thi

Thiên Bình10/03/2025 10:00
Kỳ tài đất Việt: Nữ tiến sĩ đầu tiên trong sử Việt từng giả trai đi thi

Thời phong kiến, phụ nữ không được quyền học hành, thi cử nhưng bà là ngoại lệ khi trở thành nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng Việt Nam.

Người được nhắc đến chính là Nguyễn Thị Duệ (một số tài liệu khác ghi Nguyễn Thị Du), sống vào khoảng cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17, quê ở làng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

Xuất thân trong gia đình nhà nho nghèo, ngay từ nhỏ, Nguyễn Thị Duệ bộc lộ tài năng thiên bẩm về chữ nghĩa. Vừa thông minh lại sở hữu nhan sắc xinh đẹp, nên khi mới lên 10 tuổi đã được nhiều gia đình quyền quý trong vùng hỏi cưới, định hôn.

Năm Giáp Ngọ (1594), khi nhà Mạc mở khoa thi cử để tìm kiếm nhân tài giúp nước, thu hút nhiều sĩ tử, trong đó có bà Nguyễn Thị Duệ. Bà lấy tên Nguyễn Ngọc Du, ăn mặc giả trai đăng ký dự thi. Trong các kỳ thi Hương, Hội và Đình, bà đều đỗ đầu và trở thành trạng nguyên. Tròn 20 tuổi bà trở thành nữ tiến sĩ đầu tiên và duy nhất của khoa cử phong kiến Việt Nam.

Kỳ tài đất Việt: Nữ tiến sĩ đầu tiên trong sử Việt từng giả trai đi thi- Ảnh 1.

Tranh vẽ bà Nguyễn Thị Duệ. (Ảnh: Sách Những người thầy trong sử Việt)

Theo sách Những người thầy trong sử Việt, khi triều đình mở yến tiệc đãi các tân khoa, Nguyễn Ngọc Du là người đầu tiên đến làm lễ trước bệ rồng. Nhà vua và tất cả văn võ bá quan ngạc nhiên trước vẻ khôi ngô tuấn tú, dáng bước khoan thai của tân trạng nguyên. Khi nhà vua ban ngự tửu, Nguyễn Ngọc Du đến nhận lễ. Thấy tân trạng mặt hoa da phấn, thân hình mảnh mai, sóng mắt long lanh, vua mới ngờ vực rồi hỏi và được biết Ngọc Du thực chất là con gái.

Cả triều đình kinh ngạc vì chuyện xưa nay chưa từng có, cho rằng đây là tội khi quân, khó thoát khỏi án chết. Tuy nhiên, vua Mạc không trừng phạt, còn tỏ ra quý trọng tài sắc của bà, cho lấy lại tên cũ, ban cho làm lễ quan trong cung dạy chữ và lễ nghi cho các cung tần, thị nữ.

Lâu ngày gặp gỡ, tiếp xúc, vua Mạc càng rung động trước nhan sắc rạng rỡ và tài hoa của nàng lễ quan Nguyễn Thị Duệ nên đưa bà vào hậu cung và tấn phong thành Tinh phi (ngụ ý bà xinh đẹp và sáng láng như vì sao sa). Bởi vậy, dân gian thường gọi bà là bà chúa Sao Sa.

Năm 1625, khi quân Lê - Trịnh tiến đánh Cao Bằng, nhà Mạc thất thủ, Nguyễn Thị Duệ bị bắt và giải đến trước chúa Trịnh. Nhờ tài đối đáp thông minh, khiêm nhường, bà được tha chết và giao nhiệm vụ dạy dỗ các cung nhân. Sách Đại Nam nhất thống chí chép: "Vua Lê triệu vào dạy cung nữ, phong tước hiệu Nghi Ái quan".

Nhận chức Nghi Ái quan, bà được phép tham gia chấm các bài thi Hội, thi Đình và cũng góp nhiều công sức lớn trong việc khuyến học thời ấy. Bà cùng các bậc túc nho đến giảng dạy, ôn tập cho sĩ tử. Không chỉ vậy, bà còn xin triều đình cấp ruộng đất cho canh tác lấy hoa lợi để giúp đỡ học trò nghèo chăm chỉ, vượt khó.

Theo sử liệu, khoa thi năm Tân Mùi (1631) có bài văn khá đặc biệt của một sĩ tử. Cả quan trường đều khen văn phong uyên bác nhưng lại tỏ ý có phần khó hiểu. Được hỏi đến, bà Nguyễn Thị Duệ giải thích tường tận những điển tích và ý tứ của bài văn giúp sĩ tử đó đỗ đầu. Danh tiếng của bà Nguyễn Thị Duệ ngày càng vang xa khắp nơi.

Ở tuổi 70, bà xin về quê Chí Linh, dựng am Đàm Hoa. Đây vừa là nơi ở, đọc sách, tĩnh tu và được coi như trường học của làng. Các sĩ tử trong vùng ngày ngày đến am để nghe bà giảng giải kinh nghĩa. Dù được cấp thuế trong làng làm ngụ lộc, bà chỉ nhận một phần nhỏ, còn lại dùng cho việc công ích và giúp đỡ người nghèo.

Bà Nguyễn Thị Duệ mất ở tuổi 80 và được an táng tại núi Phượng Hoàng, làng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, Hải Dương. Nhớ công ơn, dân làng dựng đền thờ và tôn bà làm Phúc thần.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Tung Tung Tung Sahur và Brainrot tràn ngập mạng xã hội khiến phụ huynh ngơ ngác

Tung Tung Tung Sahur - một trào lưu "hack não" đang lan tràn trên các nền tảng MXH khiến phụ huynh đau đầu.
2

Chàng trai làm mô hình hổ Belgan giống thật khiến người trên phố hết hồn

Khi chú hổ Bengal của Đức Dự xuất hiện trong con hẻm, nhiều người giật bắn mình trước khi nhận ra đây là mô hình được làm theo tỷ lệ 1:1, giống y như thật.
4

Chàng trai làm hoa bằng bánh kem 'thật còn hơn cả hoa thật'

Ngắm bông hồng bạch bằng kem mà Nguyễn Đình Lương làm, nhiều người không tin đó không phải hoa thật, thậm chí có cảm giác mình sẽ ngửi được mùi hoa hồng quyến rũ.
5

Hội chứng "mơ hồ đi làm": Đáng sợ nhất không phải là thất nghiệp, mà là mất phương hướng

Có những người trẻ sau khi tốt nghiệp, họ không thất nghiệp, nhưng cũng không biết mình đang làm gì

Chuyện những người đẹp làm nội dung khoa học nổi bật trên mạng xã hội

Những phụ nữ làm nội dung khoa học đang gây bão trên mạng xã hội vào năm 2025. Họ không phải là những người sáng tạo nội dung bình thường và số lượng “content” của họ cũng không tầm bình.

Kỳ tài đất Việt: Người phụ nữ duy nhất được UNESCO vinh danh

Trong số 7 người Việt Nam được UNESCO vinh danh là danh nhân văn hóa thế giới, chỉ có nhân vật này là phụ nữ.

5 người phụ nữ độc thân U60 mua biệt thự cùng nghỉ hưu, hưởng tuổi già mơ ước

Không ràng buộc bởi hôn nhân, con cái, 5 người phụ nữ cùng chung chí hướng đã tạo dựng nên ngôi nhà mơ ước cho tuổi già.

Lý Tiểu Long không thắng được Diệp Vấn, chỉ xếp hạng 4 ở võ đường Vịnh Xuân

Lý Tiểu Long từng có dịp so tài với sư phụ Diệp Vấn nhưng không thể giành chiến thắng.

Lý Tiểu Long tập chạy như võ sĩ boxing, đưa triết lý vượt qua giới hạn

Là một người chú trọng tập luyện, Lý Tiểu Long rất yêu thích chạy bộ.

Cậu bé múa võ đỉnh như Lý Tiểu Long còn sở hữu cơ bắp cuồn cuộn ở tuổi lên 6

Cậu bé này từng gây sốt một thời nhờ khả năng võ thuật của mình.

Sinh viên Harvard gốc Việt hé lộ các ý tưởng lớn khác ngoài AI nhận dạng khuôn mặt cho kính Meta Ray-Ban

Hai sinh viên Đại học Harvard (Mỹ), trong đó có một người gốc Việt, khiến thế giới kinh ngạc khi trình diễn công nghệ nhận dạng khuôn mặt bằng kính thông minh Meta Ray-Ban. Bộ đôi này vừa hé lộ ý tưởng về trí tuệ nhân tạo (AI) trong ngành xây dựng.

Look & Learn - Nhìn hình ảnh học tiếng Anh: Sáng tạo môi trường học tập hứng thú cho trẻ

Tủ sách - Đan Thanh - 26/05/2025 08:00
Poster “Look & Learn: Nhìn hình ảnh học tiếng Anh” là người bạn đồng hành đầu tiên mang đến môi trường học tập đầy hứng thú trên hành trình chinh phục ngôn ngữ thứ hai của trẻ.

Xem "Sex Education", tôi nhận ra mình đang dạy con sai cách, khiến con 'hận mẹ'

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 25/05/2025 13:00
Tôi luôn nghĩ rằng mình rất thương con, mình đã hi sinh tất cả vì con. Nhưng con gái tôi lại nghĩ khác.

Nước luộc trứng tưởng vô dụng hóa ra là báu vật kích thích mọc tóc con

Kỹ năng - Ngọc Ái - 25/05/2025 12:00
Sau khi luộc trứng, hầu hết mọi người đều đổ bỏ phần nước luộc mà không biết rằng tận dụng đúng cách thì cực nhiều lợi ích.

Tại sao Tiểu Long Nữ và Vương Ngữ Yên có dung mạo giống nhau?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 25/05/2025 11:00
Tiểu Long Nữ và Vương Ngữ Yên sở hữu dung mạo giống nhau đến kinh ngạc.

'Nữ quái kiệt' 86 tuổi một mình du lịch nước ngoài 42 lần trong 10 năm

Phong cách sống - Nhật Thùy - 25/05/2025 10:00
Là "con nghiện du lịch", mới đây cụ bà 86 tuổi người Anh đặt chuyến đi nước ngoài thứ 42 trong 10 năm qua, bà luôn đi một mình trong những hành trình này.

Cách mạng - Emmanuel Macron: ‘Nước Pháp như chúng ta mong ước’

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 25/05/2025 09:00
Bên cạnh những kẻ thù mà ta có thể gọi tên, còn có một kẻ thù nguy hiểm hơn nhiều. Đó là sự buông xuôi. Hậu quả mà kẻ thù của chúng ta đem lại không thấm gì so với hậu quả do sức ì của chính bản thân chúng ta gây ra.

Soft life – Nghệ thuật sống thư thái và nhẹ nhàng trong đời sống hiện đại

Tủ sách - Đan Thanh - 25/05/2025 08:00
Ba cuốn sách “Chăm sóc bản thân thật sự”, “Con đường chính trực”, “Ánh sáng trong ta” hướng người đọc đến một cuộc sống nhẹ nhàng, thoải mái, trân trọng và sống trọn vẹn với từng phút giây trong hiện tại.

Xem "Sex Education", ký ức đau thương 10 năm trước hiện lên và cái giá cho sự tự ti, yếu đuối

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 24/05/2025 13:00
Giờ đây, tôi đã tìm lại giá trị của bản thân, mạnh mẽ bước tiếp và sống một cuộc đời trọn vẹn hơn.

'Lật mặt 8: Vòng tay nắng' - bước trưởng thành đáng giá

Điện ảnh - Tiểu Vũ - 24/05/2025 12:00
Lật mặt 8: Vòng tay nắng” chinh phục khán giả bằng câu chuyện giàu cảm xúc về tình thân, truyền tải thông điệp nhân văn lay động về sự thấu hiểu, tha thứ và trưởng thành sau tổn thương.

Kiếm hiệp Kim Dung: Mỹ nhân sở hữu võ công vô địch nhưng không xuất hiện trực tiếp

Thư giãn - Quốc Tiệp - 24/05/2025 11:00
Trong thế giới kiếm hiệp Kim Dung, Lâm Triều Anh là một nhân vật đặc biệt, sở hữu võ công cái thế nhưng lại không trực tiếp xuất hiện trong cốt truyện chính.

Chàng trai làm hoa bằng bánh kem 'thật còn hơn cả hoa thật'

Phong cách sống - Nhật Thùy - 24/05/2025 10:00
Ngắm bông hồng bạch bằng kem mà Nguyễn Đình Lương làm, nhiều người không tin đó không phải hoa thật, thậm chí có cảm giác mình sẽ ngửi được mùi hoa hồng quyến rũ.

“Kiếp sau không đến nữa”: Một video 9 giây gây bão mạng xã hội

Truyền cảm hứng - Chi Chi - 24/05/2025 09:00
Video của một cô gái đã nhận về hơn 4 triệu lượt thích và hàng trăm ngàn bình luận.

Chiến thắng Con Quỷ bên trong - Khi niềm tin không còn là sự mù quáng

Từ sách - Phim - 24/05/2025 08:00
Đã bao giờ bạn rơi vào trạng thái kiệt sức, nơi mọi nỗ lực đều dường như vô nghĩa và điều duy nhất bạn muốn là… buông xuôi?

Xem "Sex Education", tôi nhận ra mình sai trong việc dạy con khiến con "sợ bố hơn sợ cọp"

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 23/05/2025 13:00
Tôi cứ nghĩ mình là một ông bố tốt, dạy con đúng hướng. Nhưng sự thật đã chứng minh điều ngược lại.

40 bài học cuộc sống tôi “ngộ” ra ở tuổi 40 (giá mà biết sớm hơn 20 năm thì đỡ khổ)

Suy ngẫm - TĐ - 23/05/2025 12:00
40 bài học tôi “ngộ” ra ở tuổi 40 mà ước gì hồi 20 đã biết để đời đỡ vật vã. Mời bạn cùng ngẫm nghĩ (và cười nhẹ nhẹ).
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 26/05/2025