Kỳ tài đất Việt: Nữ tiến sĩ đầu tiên trong sử Việt từng giả trai đi thi

Thiên Bình10/03/2025 10:00
Kỳ tài đất Việt: Nữ tiến sĩ đầu tiên trong sử Việt từng giả trai đi thi

Thời phong kiến, phụ nữ không được quyền học hành, thi cử nhưng bà là ngoại lệ khi trở thành nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng Việt Nam.

Người được nhắc đến chính là Nguyễn Thị Duệ (một số tài liệu khác ghi Nguyễn Thị Du), sống vào khoảng cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17, quê ở làng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

Xuất thân trong gia đình nhà nho nghèo, ngay từ nhỏ, Nguyễn Thị Duệ bộc lộ tài năng thiên bẩm về chữ nghĩa. Vừa thông minh lại sở hữu nhan sắc xinh đẹp, nên khi mới lên 10 tuổi đã được nhiều gia đình quyền quý trong vùng hỏi cưới, định hôn.

Năm Giáp Ngọ (1594), khi nhà Mạc mở khoa thi cử để tìm kiếm nhân tài giúp nước, thu hút nhiều sĩ tử, trong đó có bà Nguyễn Thị Duệ. Bà lấy tên Nguyễn Ngọc Du, ăn mặc giả trai đăng ký dự thi. Trong các kỳ thi Hương, Hội và Đình, bà đều đỗ đầu và trở thành trạng nguyên. Tròn 20 tuổi bà trở thành nữ tiến sĩ đầu tiên và duy nhất của khoa cử phong kiến Việt Nam.

Kỳ tài đất Việt: Nữ tiến sĩ đầu tiên trong sử Việt từng giả trai đi thi- Ảnh 1.

Tranh vẽ bà Nguyễn Thị Duệ. (Ảnh: Sách Những người thầy trong sử Việt)

Theo sách Những người thầy trong sử Việt, khi triều đình mở yến tiệc đãi các tân khoa, Nguyễn Ngọc Du là người đầu tiên đến làm lễ trước bệ rồng. Nhà vua và tất cả văn võ bá quan ngạc nhiên trước vẻ khôi ngô tuấn tú, dáng bước khoan thai của tân trạng nguyên. Khi nhà vua ban ngự tửu, Nguyễn Ngọc Du đến nhận lễ. Thấy tân trạng mặt hoa da phấn, thân hình mảnh mai, sóng mắt long lanh, vua mới ngờ vực rồi hỏi và được biết Ngọc Du thực chất là con gái.

Cả triều đình kinh ngạc vì chuyện xưa nay chưa từng có, cho rằng đây là tội khi quân, khó thoát khỏi án chết. Tuy nhiên, vua Mạc không trừng phạt, còn tỏ ra quý trọng tài sắc của bà, cho lấy lại tên cũ, ban cho làm lễ quan trong cung dạy chữ và lễ nghi cho các cung tần, thị nữ.

Lâu ngày gặp gỡ, tiếp xúc, vua Mạc càng rung động trước nhan sắc rạng rỡ và tài hoa của nàng lễ quan Nguyễn Thị Duệ nên đưa bà vào hậu cung và tấn phong thành Tinh phi (ngụ ý bà xinh đẹp và sáng láng như vì sao sa). Bởi vậy, dân gian thường gọi bà là bà chúa Sao Sa.

Năm 1625, khi quân Lê - Trịnh tiến đánh Cao Bằng, nhà Mạc thất thủ, Nguyễn Thị Duệ bị bắt và giải đến trước chúa Trịnh. Nhờ tài đối đáp thông minh, khiêm nhường, bà được tha chết và giao nhiệm vụ dạy dỗ các cung nhân. Sách Đại Nam nhất thống chí chép: "Vua Lê triệu vào dạy cung nữ, phong tước hiệu Nghi Ái quan".

Nhận chức Nghi Ái quan, bà được phép tham gia chấm các bài thi Hội, thi Đình và cũng góp nhiều công sức lớn trong việc khuyến học thời ấy. Bà cùng các bậc túc nho đến giảng dạy, ôn tập cho sĩ tử. Không chỉ vậy, bà còn xin triều đình cấp ruộng đất cho canh tác lấy hoa lợi để giúp đỡ học trò nghèo chăm chỉ, vượt khó.

Theo sử liệu, khoa thi năm Tân Mùi (1631) có bài văn khá đặc biệt của một sĩ tử. Cả quan trường đều khen văn phong uyên bác nhưng lại tỏ ý có phần khó hiểu. Được hỏi đến, bà Nguyễn Thị Duệ giải thích tường tận những điển tích và ý tứ của bài văn giúp sĩ tử đó đỗ đầu. Danh tiếng của bà Nguyễn Thị Duệ ngày càng vang xa khắp nơi.

Ở tuổi 70, bà xin về quê Chí Linh, dựng am Đàm Hoa. Đây vừa là nơi ở, đọc sách, tĩnh tu và được coi như trường học của làng. Các sĩ tử trong vùng ngày ngày đến am để nghe bà giảng giải kinh nghĩa. Dù được cấp thuế trong làng làm ngụ lộc, bà chỉ nhận một phần nhỏ, còn lại dùng cho việc công ích và giúp đỡ người nghèo.

Bà Nguyễn Thị Duệ mất ở tuổi 80 và được an táng tại núi Phượng Hoàng, làng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, Hải Dương. Nhớ công ơn, dân làng dựng đền thờ và tôn bà làm Phúc thần.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Lý Tiểu Long võ nghệ đầy mình nhưng vẫn phải học bắn súng

Ít ai biết Lý Tiểu Long từng sở hữu súng, thậm chí còn học bắn súng.
2

Chàng trai kiếm hàng chục tỷ đồng/năm: ‘Tôi biến Ai thành nhân viên chăm chỉ, tận tuỵ nhất!’

Khởi nghiệp với AI, một người, một máy tính, thu nhập hàng chục tỷ đồng một năm, anh ấy nói rằng, không nhất định phải là một lập trình viên có chuyên môn sâu, chỉ cần biết cách tận dụng AI, bạn hoàn toàn có thể kiếm được tiền một cách dễ dàng.
3

Phóng viên 40 tuổi bị sa thải, bứt phá ngoạn mục nhờ ‘đu trend’ giới trẻ

"Tuổi tác không phải là giới hạn của một cá nhân, khi bạn tìm ra hướng đi phù hợp với câu chuyện và bối cảnh của chính mình, bạn hoàn toàn có thể một lần nữa làm chủ cuộc đời của bản thân”.
4

Người phụ nữ xếp hàng nhiều giờ để ứng tuyển vào công ty được thừa kế

Dù được hưởng thừa kế chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh lớn ở Mỹ, Lynsi Snyder vẫn phải âm thầm tự đi xin việc ở chính công ty gia đình.
5

Cầu cứu dân mạng vì bế tắc chuyện nghề, cô gái nhận "quả ngọt" sau 4 năm

Nhờ sự động viên của những người xa lạ trên mạng xã hội, Ngọc My đã vượt qua được khoảng thời gian bế tắc nhất trên hành trình lập nghiệp, có được công việc và mức lương mơ ước.

Chuyện những người đẹp làm nội dung khoa học nổi bật trên mạng xã hội

Những phụ nữ làm nội dung khoa học đang gây bão trên mạng xã hội vào năm 2025. Họ không phải là những người sáng tạo nội dung bình thường và số lượng “content” của họ cũng không tầm bình.

Kỳ tài đất Việt: Người phụ nữ duy nhất được UNESCO vinh danh

Trong số 7 người Việt Nam được UNESCO vinh danh là danh nhân văn hóa thế giới, chỉ có nhân vật này là phụ nữ.

5 người phụ nữ độc thân U60 mua biệt thự cùng nghỉ hưu, hưởng tuổi già mơ ước

Không ràng buộc bởi hôn nhân, con cái, 5 người phụ nữ cùng chung chí hướng đã tạo dựng nên ngôi nhà mơ ước cho tuổi già.

Lý Tiểu Long không thắng được Diệp Vấn, chỉ xếp hạng 4 ở võ đường Vịnh Xuân

Lý Tiểu Long từng có dịp so tài với sư phụ Diệp Vấn nhưng không thể giành chiến thắng.

Lý Tiểu Long tập chạy như võ sĩ boxing, đưa triết lý vượt qua giới hạn

Là một người chú trọng tập luyện, Lý Tiểu Long rất yêu thích chạy bộ.

Cậu bé múa võ đỉnh như Lý Tiểu Long còn sở hữu cơ bắp cuồn cuộn ở tuổi lên 6

Cậu bé này từng gây sốt một thời nhờ khả năng võ thuật của mình.

Sinh viên Harvard gốc Việt hé lộ các ý tưởng lớn khác ngoài AI nhận dạng khuôn mặt cho kính Meta Ray-Ban

Hai sinh viên Đại học Harvard (Mỹ), trong đó có một người gốc Việt, khiến thế giới kinh ngạc khi trình diễn công nghệ nhận dạng khuôn mặt bằng kính thông minh Meta Ray-Ban. Bộ đôi này vừa hé lộ ý tưởng về trí tuệ nhân tạo (AI) trong ngành xây dựng.

Sao phim “Sex Education” chỉ cách dạy con mỗi ngày, trẻ vừa thông minh vừa gắn kết tình cảm

Phong cách sống - Ứng Hà Chi - 22/03/2025 13:00
Nữ diễn viên này có cách dạy con rất đặc biệt, vừa giúp gắn kết gia đình lại giúp mẹ con nhiều thời gian hiểu nhau hơn.

Nếu bạn còn sử dụng chiếc cốc này để uống nước đồng nghĩa với việc “mỗi ngày đều uống thuốc độc”

Kỹ năng - Trang Đài - 22/03/2025 12:00
Những vật dụng hàng ngày có thể ẩn chứa những rủi ro rất lớn cho sức khoẻ.

Cao thủ xui nhất truyện Kim Dung: Thân mang thần công chính tà, kết cục bị "ép chết"?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 22/03/2025 11:00
Cao thủ này là một trong những nhân vật của Thiên Long Bát Bộ.

Tại sao bạn nên cẩn thận khi muốn copy phong cách lãnh đạo của tổng thống Mỹ Donald Trump?

Suy ngẫm - TĐ - 22/03/2025 10:00
Ông Trump đã áp dụng một phong cách lãnh đạo đôi khi đầy đối đầu để đạt được những gì ông coi là thắng lợi, đặc biệt trong các vấn đề như thương mại. Tuy nhiên, dù có thể mang lại những kết quả tức thời, cách tiếp cận này lại tiềm ẩn nhiều rủi ro lâu dài.

Đường vào thiền – Osho: Bạn luôn có quyền tự do lùi lại những con đường bạn đã qua

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 22/03/2025 09:00
“Nếu chúng ta bị chi phối bởi hành động trong quá khứ và giá trị của những kiếp sống trước, vậy bây giờ chúng ta có thể làm gì?”.

Bản giao hưởng cuộc sống - Bạn có thể chọn sống hạnh phúc mỗi ngày

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 22/03/2025 08:00
Ấn bản bìa cứng "Hạt giống tâm hồn - Bản giao hưởng cuộc sống" là cuốn sách tuyển chọn những câu chuyện truyền cảm hứng, gửi gắm những thông điệp sâu sắc về hạnh phúc đích thực của con người.

Việc làm phần mềm

Blog GS John VU - GS John Vu - 21/03/2025 13:00
Nhiều sinh viên tin rằng bằng việc có kĩ năng lập trình như Java, C, và C++ họ có thể thành công trong công nghiệp phần mềm. Kĩ năng lập trình là cần nhưng KHÔNG đủ.

Cầu cứu dân mạng vì bế tắc chuyện nghề, cô gái nhận "quả ngọt" sau 4 năm

Phong cách sống - Nguyễn Vy - 21/03/2025 12:00
Nhờ sự động viên của những người xa lạ trên mạng xã hội, Ngọc My đã vượt qua được khoảng thời gian bế tắc nhất trên hành trình lập nghiệp, có được công việc và mức lương mơ ước.

Smartphone có đang nghe lén bạn nói chuyện để hiển thị trúng phóc quảng cáo?

Kỹ năng - Sơn Vân - 21/03/2025 11:00
Nếu bạn bước vào một cửa hàng với smartphone đang bật Bluetooth, các nhà bán lẻ có thể theo dõi chuyển động của bạn.

Tôi nói lời cảm ơn sau mỗi câu hỏi gửi ChatGPT: Đó có phải là hành vi bình thường?

Suy ngẫm - Diệp Nguyễn - 21/03/2025 10:00
Bạn có bao giờ rơi vào tình huống như vậy không?

Đường vào thiền – Osho: Những gì tồi tệ có thể được chuyển hóa thành thứ thơm ngát

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 21/03/2025 09:00
Mọi cảm xúc đều là năng lượng, và nếu không được sử dụng một cách sáng tạo, những năng lượng này sẽ làm rối loạn một phần nào đó trong cơ thể, tạo ra những tắc nghẽn nhất định. Những tắc nghẽn này sẽ trở thành bệnh, giống như một khối u.

 Đơn giản mà nói - Làm việc hiệu quả gấp đôi khi bạn biết những hiệu ứng tâm lý này!

Từ sách - Phim - Quìn - 21/03/2025 08:00
Trong quá trình sáng tạo và giao tiếp, không phải lúc nào chúng ta cũng đưa ra quyết định khách quan. Những thiên kiến vô thức có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta tiếp nhận thông tin, hình thành ý tưởng và tương tác với người khác.

Lý Hải gây bất ngờ với teaser trailer đầu tiên của ‘Lật mặt 8’

Điện ảnh - Tiểu Vũ - 20/03/2025 13:00
Lật mặt 8: Vòng tay nắng của Lý Hải vừa chính thức tung teaser trailer hé lộ câu chuyện về hành trình theo đuổi đam mê và những xung đột thế hệ trong gia đình.

Lừa đảo bằng hình thức giả mạo công cụ chuyển đổi định dạng tệp trực tuyến

Kỹ năng - Cẩm Bình - 20/03/2025 12:00
Mới đây văn phòng Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) tại Denver Field cảnh báo về chiêu trò lừa đảo bằng hình thức giả mạo công cụ chuyển đổi định dạng tệp trực tuyến.

Anh van em đấy, em đừng yêu AI

Thư giãn - Ngọc Khanh - TTCT - 20/03/2025 11:00
Con người đang đắm đuối với AI - những người tình hoàn hảo, luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu, khả năng dỗ dành ngọt ngào thì miễn bàn.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 22/03/2025