Khác với khái niệm khá phổ biến mà mọi người đều biết - "hiệu ứng bươm bướm" hay còn gọi là "hiệu ứng cánh bướm" nói về tác động của sự hỗn loại đến cuộc sống của chúng ta, thì liên quan đến loại vật này còn có một hiện tượng khác rất gần gũi với con người nhưng chưa được nhiều người biết đến có tên là "hiệu ứng sâu bướm".
Qua nghiên cứu, các nhà khoa học gọi thói quen đi theo lộ trình trước là thói quen “ăn theo”, hiện tượng mù quáng làm theo thói quen, suy nghĩ theo quán tính này được gọi là “hiệu ứng sâu bướm”.
Nhà côn trùng học người Pháp John Fabre từng làm một thí nghiệm nổi tiếng, được gọi là “thí nghiệm sâu bướm".
- Ông đặt nhiều con sâu bướm lên mép một chậu hoa, và làm cho chúng bò chung quanh bình hoa, tạo thành một vòng tròn.
- Cách chậu hoa không xa, Fabre đặt một vài lá thông mà chúng thích ăn.
- Những con sâu bướm bắt đầu đi theo từng con một, đi vòng quanh mép chậu, và một giờ, một ngày, nhiều ngày trôi qua, và những con sâu bướm tiếp tục đi vòng quanh mép chậu cả ngày lẫn đêm.
- Sau bảy ngày, cuối cùng chúng chết vì đói và kiệt sức.
Trước khi thực hiện thí nghiệm này, John Farber đã tưởng tượng rằng những con sâu bướm sẽ nhanh chóng cảm thấy mệt mỏi với vòng tròn vô nghĩa này và chuyển sang thức ăn ưa thích của chúng, điều đáng tiếc là những con sâu bướm đã không làm. Về sau, các nhà khoa học gọi thói quen đi theo lộ trình trước này là thói quen "người đi sau", và hiện tượng thất bại do đi sau được gọi là "hiệu ứng sâu bướm".
Loài người không thể thoát khỏi ảnh hưởng của hiệu ứng này.
Ví dụ, trong quá trình làm việc, học tập và cuộc sống hàng ngày, đối với những vấn đề đã “hiểu biết”, trong tiềm thức họ sẽ lặp đi lặp lại một số quy trình và hành vi tư duy đã được làm sẵn, nên dễ sinh ra quán tính tư tưởng, tức là vô tình ỷ lại kinh nghiệm hiện có, suy nghĩ về các vấn đề theo một lối suy nghĩ cố định, và không muốn quay lại và suy nghĩ về các vấn đề từ một góc độ khác. Đây chính là lối mòn tri thức trong mỗi chúng ta, điều mà bất cứ ai cũng cần phải lưu ý, nếu không muốn bản thân mình ngày càng thui chột.
Và cứ như thế thì con người không bao giờ có thể đổi mới, sáng tạo và tạo nên kì tích.
Trong cuộc sống, mỗi khi gặp trở ngại hoặc đi vào bế tắc, bạn không còn có thể nỗ lực vô nghĩa như con sâu bướm nữa, hãy thay đổi tư duy và tìm ra những cách mới để làm việc khéo léo và hiệu quả hơn!
Mà theo như cách Krishnamurti từng nói trong cuốn sách "Cuộc đời phía trước":
Càng lớn tuổi, càng trưởng thành, trí não ta trở nên càng lúc càng xơ cứng, nặng nề, u mê hơn. Các em có để ý thấy phần đông người lớn mang nặng thành kiến ra sao không? Trí não họ không còn cởi mở, họ tiếp cận mọi thứ từ một quan điểm cố định. Bây giờ các em còn trẻ, nhưng nếu các em không hết sức cảnh giác, trí não các em rồi cũng sẽ trở thành giống y như vậy.