Đà Lạt, một lịch sử hoài niệm: Ngôi làng dưới đáy hồ hay mộng phù vân

01/09/2020 20:00
Đà Lạt, một lịch sử hoài niệm: Ngôi làng dưới đáy hồ hay mộng phù vân

Đà Lạt đi vào các tác phẩm hư cấu của những nhà văn thời Đông Dương và hiện đại với vẻ kín đáo, ưu sầu và đầy hoài niệm. Mà không chỉ có vậy, hậu duệ của những cư dân bản địa cũng đang trình bày nỗi hoài niệm ấy theo từng bước chân trở về trung tâm thành phố, nơi từng là làng bon cũ.

         Những đứa trẻ dân tộc ít người ở Lang Bian tại chợ Hòa Bình năm 1956 - Ảnh: Gabrielle Martel  

Hoài niệm dẫn dắt trên từng trang tiểu thuyết và hoài niệm níu kéo từng bước chân sơn cước...

Hoài niệm đi vào tiểu thuyết

Hoài niệm cũng chính là nét quan trọng của tâm hồn Pháp - lớp hậu sinh của Marcel Proust (tác giả của Đi tìm thời gian đã mất) từng đến hay ngay cả nghĩ về Đà Lạt, gắn bó với Đà Lạt gián tiếp. Có thể gặp điều này trong văn chương Marguerite Duras trong bộ ba tiểu thuyết về Đông Dương (Rào chắn Thái Bình Dương, Người tình, Người tình Hoa Bắc). Dù Duras không sống ở thành phố này, nhưng trong Người tình Hoa Bắc, bà đã kịp để cho nhân vật Hélène Lagonelle, cô gái từng sống ở Đà Lạt di cư về Sài Gòn mang theo nỗi nhớ day dứt về một thành phố yên bình thanh lịch kiểu Pháp. Không chỉ hoài nhớ, Hélène Lagonelle - người bạn thân thiết của nhân vật “tôi” - đã dị ứng với cả khí hậu nóng nực và sự huyên náo của đô thị nhiệt đới miền Nam.

Một trường hợp khác, là Linda Lê, nhà văn đương đại người Pháp mang hai dòng máu (mẹ Pháp, cha Việt), từng có những năm đầu đời khá êm đềm ở Đà Lạt; được gửi vào nhà trẻ Couvent des Oiseaux. Trong các tiểu thuyết, truyện ngắn: Thư chết, Vu khống, Lại chơi với lửa..., tác giả đã nhiều lần day dứt nhớ vùng đất “ưu sầu” Đà Lạt cùng người cha bị bỏ lại Việt Nam sau khi người mẹ Pháp đem những đứa con lai hồi hương. Trong tập truyện Lại chơi với lửa, Linda Lê có đoạn viết về Đà Lạt: “Khi đến Đà Lạt chẳng hạn, một cảm thức ưu sầu len vào tâm tư ta. Trời lạnh, mưa rả rích. Nhưng các nàng thiếu nữ ăn mặc kín mít, thật khác các cô quần áo cũn cỡn ở Sài Gòn, cho ta cảm giác huyền bí và nhớ nhung. Ta muốn ở lại đấy, như một bóng ma trong sương mù, và rình chờ đàn én từ ngôi trường cổ kính Convent des Oiseaux bay ra”.

Trong danh sách những tiểu thuyết đượm màu hoài niệm về Đà Lạt, còn phải kể đến cuốn Ukigumo (Phù vân) của nhà văn Nhật Bản Hayashi Fumiko. Cuốn tiểu thuyết này nói về mối tình của đôi bạn trẻ Nhật Bản bị đưa đẩy đến Đà Lạt trong thời Nhật chiếm đóng. Chàng kỹ sư lâm nghiệp Tomioka Kenichi đã lập gia đình nhưng gặp gỡ và yêu cô gái đồng nghiệp Koda Yukiko tại Đà Lạt - thành phố thơ mộng mà người Pháp vừa bỏ lại. Cuộc tình đẹp giữa họ chỉ như cái chớp mắt. Thế chiến thứ hai kết thúc, Nhật thua trận và rút khỏi Đông Dương, đôi tình nhân quay về nước Nhật và đối diện cảnh điêu tàn, sụp đổ khốn đốn trong đời sống lẫn tình cảm. Tomioka Kenichi tiếp tục theo đuổi, toan tính trong công việc và tình cảm, còn Koda Yukiko nhấn chìm mình trong hoài niệm về một thiên đường tình yêu chóng vánh đã mất. Cho đến lúc lìa đời, tiếng rừng thông reo Đà Lạt vẫn hoài vọng trong lòng cô.

Đất bon xưa sâu dưới đáy hồ

Trước hết, phải nói đến những cư dân bản địa. Lịch sử tiền đô thị Đà Lạt là một khoảng sâu hun hút mà chúng ta không có nhiều sử liệu để đề cập, cho đến khi người Pháp có những ghi chép đầu tiên. Từ các mảnh tài liệu đó, có thể xác định rằng, ở vùng trũng hồ Lớn (Grand Lac, nay là hồ Xuân Hương) có một bon (làng) của người Lạch. Con suối chảy qua đó là sợi chỉ kết nối các cộng đồng sơn cước của vùng đất này, nối những làng nhỏ: Yộ, Klir Towach, Yagut, Mang Lin và xa hơn, kéo ngược lên phía thượng nguồn Ankroet.

Đô thị được xây dựng, những bon này được “vén” về phía núi. Núi Lang Bian như đôi bầu sữa thiên nhiên che chở những đứa con của núi rừng. Tuy sống trong không gian hoang vu, với văn minh thảo mộc, thì những cư dân bản địa vẫn hướng tâm về làng bon cũ, dù cho cảnh sắc đã đổi thay, mảnh đất vùi nhau chôn rốn nay đã chìm dưới mặt hồ xanh thẳm.

Hoài niệm nơi chốn ngụ cư. Và sâu xa là hoài niệm về gốc gác của chính những cộng đồng cư dân bản địa là một nguồn mạch lớn trong tinh thần Đà Lạt mà ta dễ vô tình bỏ qua. Có thể không được bộc bạch bằng câu từ hay các dạng thức nghệ thuật, nhưng là bằng chính bước chân và thói quen di chuyển của họ - những cư dân bản địa. Cho đến ngày nay, hành trình trở về trung tâm bằng những đôi chân trần vẫn được các thế hệ cư dân vùng Lang Bian tiếp tục. Trao đổi vật phẩm thiết yếu, giao lưu xã hội là một nhu cầu thấy được, nhưng sâu trong tâm khảm và thói quen cố cựu ấy, là những cuộc trở về, là dấu chỉ hoài niệm đã được mã hóa qua một thực hành di thê lặp đi lặp lại từ nhiều đời.

Theo Nguyễn Vĩnh Nguyên - Thanh Niên


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

4 địa điểm "huyền thoại" một thời ở Sài Gòn giờ đã biến mất vĩnh viễn

Có những nơi đã từng là cả bầu trời tuổi thơ của người dân TP.HCM một thời. Nay chẳng còn dấu vết, nhưng mỗi lần nhắc lại, ký ức lại ùa về đầy dư vị...
2

Sài Gòn từng là 'Paris thu nhỏ' trong mắt người Pháp

Theo PGS.TS Trần Thị Mai, trong quá khứ, người phương Tây ví Sài Gòn còn lớn hơn Băng Cốc của Vương quốc Xiêm và không thua kém một số thành phố ở châu Âu. Vì vậy, họ đã từng quyết tâm xây dựng Sài Gòn thành một 'Paris thu nhỏ'.

Những vụ tấn công siêu phẩm hội họa gây chấn động thế giới

Trong lịch sử hội họa, đã có nhiều tác phẩm nổi tiếng từng trở thành “đối tượng bị hại” trong những vụ tấn công gây bàng hoàng, sửng sốt.

Đế chế Ottoman - Từ không chốn dung thân đến bá chủ thế giới

Đế chế Ottoman đã gây ảnh hưởng trên toàn bộ khu vực châu Á – Âu – Phi, tạo ra một diện mạo chính trị mới của thế giới kể từ cuối thế kỷ 13 đến thế kỷ 17.

Ứng xử với lời chê

Ở đời, ai mà không thích được người khác khen ngợi. Thế nhưng, đôi khi chúng ta bị góp ý về khuyết điểm hay thậm chí là bị chê, cần ứng xử sao cho phù hợp.

Triển lãm tranh trực tuyến ‘Xuôi dòng sông Thu’

Triển lãm do “Quỹ Gieo nhà gặt nhà’ thực hiện với mục đích bán tranh ủng hộ xây nhà cho người nghèo ở tỉnh Quảng Nam.

Bên tách cà phê: Ludwig Van Beethoven - cà phê và những bản giao hưởng khát vọng hạnh phúc

Ludwig Van Beethoven (1770 – 1827) là thiên tài âm nhạc đặc biệt. Một người khiếm thính nhưng có thể sáng tác những tác phẩm kinh điển, lay động lòng người và được tôn vinh là nhà soạn nhạc vĩ đại nhất từng sống.

'Giải mã' những tồn nghi triều Nguyễn: Nỗi oan thấu trời của Phan Thanh Giản

Đầu năm 1868, vua Tự Đức sai Hiệp biện đại học sĩ Trần Tiễn Thành và Bang biện huyện Thành Hóa Nguyễn Văn Tường mang theo một dự thảo đã được triều đình soạn sẵn để theo đó mà bàn thảo vào Gia Định thương thuyết hiệp ước mới, nhưng không được toàn quyền quyết định.

Đế chế Hồi giáo - Từ bộ lạc du mục trở thành đế chế hùng mạnh

Từ bộ lạc du mục ở sa mạc, dưới sự lãnh đạo của Muhammad – người khai sinh Hồi giáo cùng các thủ lĩnh Caliphate và quân đội tinh nhuệ đã xây dựng nên một đế chế hùng cường trong lịch sử trung đại, một đế chế mênh mông kéo dài từ Âu sang Á tới Bắc Phi.

Nghệ sĩ Hồng Kông thiết kế hơn 170 chiếc khẩu trang độc đáo

Một nghệ sĩ Hồng Kông đã sáng tạo ra hàng loạt chiếc khẩu trang độc đáo với nhiều chủ đề khác nhau.

Không phải Nữ Oa hay Tây Vương Mẫu, đây là nữ thần có thể giết Tôn Ngộ Không

Điện ảnh - Nguyệt Phạm - 31/05/2025 13:00
Bà là một vị thần quan trọng trong các tín ngưỡng dân gian.

Dịch vụ giúp "biến mất" khỏi Internet

Kỹ năng - Thái Nguyễn - 31/05/2025 12:00
Từ nhu cầu xóa dấu vết online đến dịch vụ “ẩn thân kỹ thuật số” bùng nổ, câu chuyện biến mất khỏi Internet đang dần trở thành trào lưu thời hiện đại.

Kiếm hiệp Kim Dung: Điều gì giúp Quách Tĩnh thắng được 4 cao thủ Ngư - Tiều - Canh - Độc?

Thư giãn - Quốc Tiệp - 31/05/2025 11:00
Chính sự kết hợp giữa sự chân thành của Quách Tĩnh và trí thông minh của Hoàng Dung đã giúp họ đến gặp được Nhất Đăng đại sư.

Gen Alpha - Thế hệ học trên TikTok, ôn thi qua hashtag

Phong cách sống - Trang Vũ - 31/05/2025 10:00
Thế hệ này đã biến việc học thành xu hướng, biến bài giảng thành nội dung viral.

Không còn bệnh tim - Bí mật cho trái tim khỏe mạnh từ một phân tử nhỏ bé kỳ diệu 

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 31/05/2025 09:00
Hãy đọc "Không còn bệnh tim" (No More Heart Disease) để khám phá những bí mật của trái tim và bắt đầu hành trình chăm sóc sức khỏe chủ động ngay hôm nay. Vì một trái tim khỏe mạnh, chính là nền tảng của một cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa.

55 nguyên tắc ứng xử thiết yếu để thành công - Đừng đợi đến khi con lớn mới dạy con cách ứng xử

Từ sách - Phim - Quìn - 31/05/2025 08:00
Là cha mẹ, ai cũng mong con mình trở thành người tử tế, tự lập và mạnh mẽ. Nhưng đó không phải là điều trẻ học được trong một sớm một chiều, mà là kết quả của sự rèn luyện từng ngày, bắt đầu từ những điều nhỏ nhất trong ứng xử hằng ngày.

Xem ‘Sex Education’, tôi ân hận vì nói với con: ‘Chuyện này không dành cho con nít’

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 30/05/2025 13:00
Tôi từng né tránh chuyện tình yêu, giới tính để bảo vệ con.

Vợ u não sống thực vật, chồng hát, nhảy mỗi ngày để đánh thức và phép màu xảy ra

Truyền cảm hứng - Nhật Thùy - 30/05/2025 12:00
Bác sỹ khuyên từ bỏ khi người vợ u não chuyển sang sống thực vật, tiền đã cạn, nhưng phép màu đã xảy ra sau nhiều tháng Deng nhảy và hát để cố gắng đánh thức cô.

Lotus Chat - ứng dụng vừa vượt Zalo, Messenger về lượt tải: Người dùng đánh giá gì?

Kỹ năng - Phan Trang - 30/05/2025 11:00
Lotus Chat - ứng dụng nhắn tin của người Việt đang nhận được nhiều đánh giá tích cực của người sử dụng.

Chuyện tình của Tổng thống Pháp cùng Phu nhân: Từ mối tình tuổi 15 với cô giáo đến hành trình khiến nước Pháp ngưỡng mộ

Phong cách sống - Phạm Trang - 30/05/2025 10:00
Từ những định kiến, ngờ vực, họ cùng nhau viết nên một câu chuyện tình hiếm có vượt thời gian.

Đường vào thiền - Osho: Đừng tự làm khổ mình vì những lỗi lầm đã qua

Từ sách - Phim - Quìn - 30/05/2025 09:00
Có những đêm nằm trằn trọc vì một lỗi lầm đã qua, một lời nói khiến ai đó tổn thương, hay một lựa chọn sai lầm đổi cả cuộc đời. Quá khứ vẫn còn đó không thể xoá đi, nhưng bạn hoàn toàn có thể bước ra khỏi nó.

Khám phá vật liệu quanh ta – Gieo mầm tri thức từ những điều gần gũi

Từ sách - Phim - Quìn - 30/05/2025 08:00
Làm mẹ, ai cũng muốn con lớn lên vừa tò mò, vừa hiểu biết. Nhưng bạn có từng ngạc nhiên khi con hỏi: "Sao cái bàn gỗ cứng thế?", "Nhựa đến từ đâu?", hay "Tại sao cao su lại co giãn được?"

Tại sao con thứ thường thông minh hơn con cả? Sự thật khiến nhiều phụ huynh chạnh lòng...

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 29/05/2025 13:00
Chính môi trường và trải nghiệm sống khác nhau đã tạo nên những "kiểu thông minh" khác nhau ở mỗi người.

Lotus Chat vượt Zalo, Messenger, lọt top 3 app chat được tải nhiều nhất tại Việt Nam

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 29/05/2025 11:00
Giữa một rừng ứng dụng nhắn tin trong và ngoài nước, Lotus Chat bất ngờ vươn lên trở thành từ khóa đột phá trên Google thời gian gần đây.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 31/05/2025