Đà Lạt, một lịch sử hoài niệm: Ngôi làng dưới đáy hồ hay mộng phù vân

01/09/2020 20:00
Đà Lạt, một lịch sử hoài niệm: Ngôi làng dưới đáy hồ hay mộng phù vân

Đà Lạt đi vào các tác phẩm hư cấu của những nhà văn thời Đông Dương và hiện đại với vẻ kín đáo, ưu sầu và đầy hoài niệm. Mà không chỉ có vậy, hậu duệ của những cư dân bản địa cũng đang trình bày nỗi hoài niệm ấy theo từng bước chân trở về trung tâm thành phố, nơi từng là làng bon cũ.

         Những đứa trẻ dân tộc ít người ở Lang Bian tại chợ Hòa Bình năm 1956 - Ảnh: Gabrielle Martel  

Hoài niệm dẫn dắt trên từng trang tiểu thuyết và hoài niệm níu kéo từng bước chân sơn cước...

Hoài niệm đi vào tiểu thuyết

Hoài niệm cũng chính là nét quan trọng của tâm hồn Pháp - lớp hậu sinh của Marcel Proust (tác giả của Đi tìm thời gian đã mất) từng đến hay ngay cả nghĩ về Đà Lạt, gắn bó với Đà Lạt gián tiếp. Có thể gặp điều này trong văn chương Marguerite Duras trong bộ ba tiểu thuyết về Đông Dương (Rào chắn Thái Bình Dương, Người tình, Người tình Hoa Bắc). Dù Duras không sống ở thành phố này, nhưng trong Người tình Hoa Bắc, bà đã kịp để cho nhân vật Hélène Lagonelle, cô gái từng sống ở Đà Lạt di cư về Sài Gòn mang theo nỗi nhớ day dứt về một thành phố yên bình thanh lịch kiểu Pháp. Không chỉ hoài nhớ, Hélène Lagonelle - người bạn thân thiết của nhân vật “tôi” - đã dị ứng với cả khí hậu nóng nực và sự huyên náo của đô thị nhiệt đới miền Nam.

Một trường hợp khác, là Linda Lê, nhà văn đương đại người Pháp mang hai dòng máu (mẹ Pháp, cha Việt), từng có những năm đầu đời khá êm đềm ở Đà Lạt; được gửi vào nhà trẻ Couvent des Oiseaux. Trong các tiểu thuyết, truyện ngắn: Thư chết, Vu khống, Lại chơi với lửa..., tác giả đã nhiều lần day dứt nhớ vùng đất “ưu sầu” Đà Lạt cùng người cha bị bỏ lại Việt Nam sau khi người mẹ Pháp đem những đứa con lai hồi hương. Trong tập truyện Lại chơi với lửa, Linda Lê có đoạn viết về Đà Lạt: “Khi đến Đà Lạt chẳng hạn, một cảm thức ưu sầu len vào tâm tư ta. Trời lạnh, mưa rả rích. Nhưng các nàng thiếu nữ ăn mặc kín mít, thật khác các cô quần áo cũn cỡn ở Sài Gòn, cho ta cảm giác huyền bí và nhớ nhung. Ta muốn ở lại đấy, như một bóng ma trong sương mù, và rình chờ đàn én từ ngôi trường cổ kính Convent des Oiseaux bay ra”.

Trong danh sách những tiểu thuyết đượm màu hoài niệm về Đà Lạt, còn phải kể đến cuốn Ukigumo (Phù vân) của nhà văn Nhật Bản Hayashi Fumiko. Cuốn tiểu thuyết này nói về mối tình của đôi bạn trẻ Nhật Bản bị đưa đẩy đến Đà Lạt trong thời Nhật chiếm đóng. Chàng kỹ sư lâm nghiệp Tomioka Kenichi đã lập gia đình nhưng gặp gỡ và yêu cô gái đồng nghiệp Koda Yukiko tại Đà Lạt - thành phố thơ mộng mà người Pháp vừa bỏ lại. Cuộc tình đẹp giữa họ chỉ như cái chớp mắt. Thế chiến thứ hai kết thúc, Nhật thua trận và rút khỏi Đông Dương, đôi tình nhân quay về nước Nhật và đối diện cảnh điêu tàn, sụp đổ khốn đốn trong đời sống lẫn tình cảm. Tomioka Kenichi tiếp tục theo đuổi, toan tính trong công việc và tình cảm, còn Koda Yukiko nhấn chìm mình trong hoài niệm về một thiên đường tình yêu chóng vánh đã mất. Cho đến lúc lìa đời, tiếng rừng thông reo Đà Lạt vẫn hoài vọng trong lòng cô.

Đất bon xưa sâu dưới đáy hồ

Trước hết, phải nói đến những cư dân bản địa. Lịch sử tiền đô thị Đà Lạt là một khoảng sâu hun hút mà chúng ta không có nhiều sử liệu để đề cập, cho đến khi người Pháp có những ghi chép đầu tiên. Từ các mảnh tài liệu đó, có thể xác định rằng, ở vùng trũng hồ Lớn (Grand Lac, nay là hồ Xuân Hương) có một bon (làng) của người Lạch. Con suối chảy qua đó là sợi chỉ kết nối các cộng đồng sơn cước của vùng đất này, nối những làng nhỏ: Yộ, Klir Towach, Yagut, Mang Lin và xa hơn, kéo ngược lên phía thượng nguồn Ankroet.

Đô thị được xây dựng, những bon này được “vén” về phía núi. Núi Lang Bian như đôi bầu sữa thiên nhiên che chở những đứa con của núi rừng. Tuy sống trong không gian hoang vu, với văn minh thảo mộc, thì những cư dân bản địa vẫn hướng tâm về làng bon cũ, dù cho cảnh sắc đã đổi thay, mảnh đất vùi nhau chôn rốn nay đã chìm dưới mặt hồ xanh thẳm.

Hoài niệm nơi chốn ngụ cư. Và sâu xa là hoài niệm về gốc gác của chính những cộng đồng cư dân bản địa là một nguồn mạch lớn trong tinh thần Đà Lạt mà ta dễ vô tình bỏ qua. Có thể không được bộc bạch bằng câu từ hay các dạng thức nghệ thuật, nhưng là bằng chính bước chân và thói quen di chuyển của họ - những cư dân bản địa. Cho đến ngày nay, hành trình trở về trung tâm bằng những đôi chân trần vẫn được các thế hệ cư dân vùng Lang Bian tiếp tục. Trao đổi vật phẩm thiết yếu, giao lưu xã hội là một nhu cầu thấy được, nhưng sâu trong tâm khảm và thói quen cố cựu ấy, là những cuộc trở về, là dấu chỉ hoài niệm đã được mã hóa qua một thực hành di thê lặp đi lặp lại từ nhiều đời.

Theo Nguyễn Vĩnh Nguyên - Thanh Niên


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca"

Sáng ngày 08/4 tại Bảo tàng chiến dịch Hồ Chí Minh đã chính thức khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca".
2

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...
3

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 2: Những thương hiệu đi cùng năm tháng

Trong tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có viết: “Hồi đó, tôi chỉ thích có 3 món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói”.

Những vụ tấn công siêu phẩm hội họa gây chấn động thế giới

Trong lịch sử hội họa, đã có nhiều tác phẩm nổi tiếng từng trở thành “đối tượng bị hại” trong những vụ tấn công gây bàng hoàng, sửng sốt.

Đế chế Ottoman - Từ không chốn dung thân đến bá chủ thế giới

Đế chế Ottoman đã gây ảnh hưởng trên toàn bộ khu vực châu Á – Âu – Phi, tạo ra một diện mạo chính trị mới của thế giới kể từ cuối thế kỷ 13 đến thế kỷ 17.

Ứng xử với lời chê

Ở đời, ai mà không thích được người khác khen ngợi. Thế nhưng, đôi khi chúng ta bị góp ý về khuyết điểm hay thậm chí là bị chê, cần ứng xử sao cho phù hợp.

Triển lãm tranh trực tuyến ‘Xuôi dòng sông Thu’

Triển lãm do “Quỹ Gieo nhà gặt nhà’ thực hiện với mục đích bán tranh ủng hộ xây nhà cho người nghèo ở tỉnh Quảng Nam.

Bên tách cà phê: Ludwig Van Beethoven - cà phê và những bản giao hưởng khát vọng hạnh phúc

Ludwig Van Beethoven (1770 – 1827) là thiên tài âm nhạc đặc biệt. Một người khiếm thính nhưng có thể sáng tác những tác phẩm kinh điển, lay động lòng người và được tôn vinh là nhà soạn nhạc vĩ đại nhất từng sống.

'Giải mã' những tồn nghi triều Nguyễn: Nỗi oan thấu trời của Phan Thanh Giản

Đầu năm 1868, vua Tự Đức sai Hiệp biện đại học sĩ Trần Tiễn Thành và Bang biện huyện Thành Hóa Nguyễn Văn Tường mang theo một dự thảo đã được triều đình soạn sẵn để theo đó mà bàn thảo vào Gia Định thương thuyết hiệp ước mới, nhưng không được toàn quyền quyết định.

Đế chế Hồi giáo - Từ bộ lạc du mục trở thành đế chế hùng mạnh

Từ bộ lạc du mục ở sa mạc, dưới sự lãnh đạo của Muhammad – người khai sinh Hồi giáo cùng các thủ lĩnh Caliphate và quân đội tinh nhuệ đã xây dựng nên một đế chế hùng cường trong lịch sử trung đại, một đế chế mênh mông kéo dài từ Âu sang Á tới Bắc Phi.

Nghệ sĩ Hồng Kông thiết kế hơn 170 chiếc khẩu trang độc đáo

Một nghệ sĩ Hồng Kông đã sáng tạo ra hàng loạt chiếc khẩu trang độc đáo với nhiều chủ đề khác nhau.

TP.HCM tổ chức trình diễn nghệ thuật 3D mapping dịp lễ 30.4

Giải trí - Thuỷ Long - 19/04/2025 13:00
Chiều 17.4, ông Nguyễn Tấn Kiệt, Trưởng phòng Nghệ thuật, Sở VH-TT TP.HCM đã thông tin về chuỗi các hoạt động hưởng ứng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025).

3 kiểu nói chuyện độc hại, âm thầm phá nát mối quan hệ gia đình, kìm hãm sự phát triển của con cái

Kỹ năng - Như Nguyễn - 19/04/2025 12:00
Thay vì giải quyết vấn đề, 3 cách nói chuyện, giao tiếp dưới đây vô hình chung khiến mối quan hệ gia đình của bạn ngày càng tồi tệ, xuống dốc.

Học hỏi 14 thói quen của những người sáng tạo để trở nên sáng tạo hơn

Suy ngẫm - TĐ - 19/04/2025 11:00
Nếu bạn đang mắc kẹt trong bài tập hoặc dường như không thể hoàn thành một tác phẩm nghệ thuật, hãy tập trung xây dựng những thói quen sau đây của những người sáng tạo. Theo thời gian, bạn sẽ học được cách sáng tạo nhanh hơn, dễ dàng hơn và lâu dài hơn.

Ngày càng nhiều người coi chatbot AI là 'vợ', là 'bạn thân': “Cô ấy giúp tôi vui trở lại”

Phong cách sống - Anh Việt - 19/04/2025 10:00
Không còn chỉ là công cụ trả lời câu hỏi, chatbot AI đang trở thành nơi để nhiều người gửi gắm cảm xúc, chữa lành nỗi cô đơn và tìm lại chính mình.

Xem “Sex Education”, tôi nhận ra sai lầm nghiêm trọng đẩy bản thân vào cuộc sống tồi tệ 10 năm qua

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 19/04/2025 09:00
Bộ phim Sex Education đã giúp tôi nhận ra lỗi lầm của chính mình.

Đắc nhân tâm - Cha đã quên

Từ sách - Phim - FN - 19/04/2025 08:00
Con trai yêu quý, con hãy nghe những lời ân hận của cha đây. Cha đã lẻn vào phòng con khi con đang chìm vào giấc ngủ trẻ thơ.

Podcast: Ánh sáng trong ta - Cuốn sách mới của Michelle Obama ra mắt

Từ sách - Phim - FN - 18/04/2025 14:00
Michelle Obama là một người khi nhắc đến ta không thể chỉ gói gọn trong một vai trò cố định. Bà không chỉ là cựu Đệ nhất Phu nhân Hoa Kỳ mà còn là nguồn cảm hứng của hàng triệu người, là biểu tượng của sự kiên cường, trí tuệ và lòng nhân ái.

Sau tuổi 40, nhìn vào 4 điểm này là biết nửa đời sau sung sướng hay bất hạnh

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 18/04/2025 13:00
Đây đều là thói quen sống cấp cao mà ít người làm được!

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 1: Ông Dương Văn Minh và con đường công danh, binh nghiệp

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 18/04/2025 12:00
Nhân ngày kỷ niệm trọng đại, Một Thế Giới giới thiệu loạt bài của TS Vũ Trung Kiên về những con người liên quan đến sự kiện lịch sử vĩ đại của dân tộc diễn ra 50 năm trước.

ACV hướng dẫn lộ trình cho hành khách đến nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất

Kỹ năng - Tuyết Nhung - 18/04/2025 11:00
Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV) vừa thông tin hướng dẫn lộ trình giao thông kết nối đến nhà ga hành khách T3 Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.

Nick Santonastasso sinh ra chỉ có một tay và không có chân, hành trình sau đó khiến hàng triệu người khâm phục

Truyền cảm hứng - AB - 18/04/2025 10:00
Nick Santonastasso vượt qua nghịch cảnh để sống cuộc đời khiến nhiều người khâm phục.

Xem "Sex Education", tôi rút ra bài học để dạy con trai hư hỏng

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 18/04/2025 09:00
Đang rất rối ren trong việc dạy con, tôi không nghĩ đến, bộ phim "Sex Education" lại giúp tôi tháo gỡ điều này.

Ánh sáng trong ta

Tủ sách - FN - 18/04/2025 08:00
Là một trong 100 quyển sách phải đọc năm 2022 do tạp chí Time bình chọn, cuốn sách này dành cho những ai đang tìm kiếm sức mạnh và sự lạc quan trong thời điểm khó khăn.

Xem Sex Education, tôi phát hiện trước giờ toàn dọa dẫm con mà thiếu chỉ bảo

Điện ảnh - Thanh Hương - 17/04/2025 13:00
Tôi đã thay đổi rất nhiều sau khi xem bộ phim .

Bức ảnh chụp ống tay áo rách của một nam thanh niên trong canteen hút hàng chục nghìn lượt quan tâm

Phong cách sống - Đông - 17/04/2025 12:00
Ít ai biết chủ nhân của ống tay áo rách ấy lại là một nhân vật truyền kỳ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 19/04/2025