“Mặc kệ họ” nhưng đừng “mặc kệ chính mình”
Ngày nay, thật khó để sống mà không bị ảnh hưởng bởi ánh nhìn và lời bàn tán của người khác. Bạn làm gì, nghĩ gì, thậm chí là yêu ai, đều có ai đó lên tiếng nhận xét.
Tại Việt Nam, bằng cách nào đó, ca khúc Độ ta không độ nàng đã được “Việt hóa” bởi hàng loạt ca sĩ như Thái Quỳnh, Khánh Phương, Kasim Hoàng Vũ, nghệ sĩ hài Trấn Thành, Thái Quỳnh, Phương Thanh… thể hiện được tung lên YouTube, và một số trang nghe nhạc trực tuyến.
Chỉ sau vài ngày xuất hiện tại Việt Nam, bài hát đã nhanh chóng lọt vào top xu hướng thịnh hành của YouTube. Sau đó vài ngày “Độ ta không độ nàng” cũng trở thành cụm từ khóa được tìm kiếm rất nhiều trên mạng xã hội, tạo nên nhiều tranh cãi bởi nội dung ca từ “Việt hóa” của bài hát.
Tuy nhiên bắt đầu từ 1.7.2019 hàng loạt bản cover Độ ta không độ nàng đã không còn tồn tại trên trang YouTube, trong đó MV của Phương Thanh, Trấn Thành, Khánh Phương hay phim ngắn của Tuấn Trần cũng biến mất. Nhiều khán giả Việt Nam ngỡ ngàng về việc này, tuy nhiên theo chính sách bản quyền của YouTube, việc các video này bị gỡ bỏ là điều bình thường.
Độ ta không độ nàng được nhiều ca sĩ Việt cover
Nguyên nhân các video Độ ta không độ nàng biến mất khỏi YouTube được xác định do có một đơn vị ở Việt Nam mua lại ca khúc từTrung Quốc. Theo đó đơn vị nắm giữ bản quyền đã gửi công văn tới các kênh phát sóng ở Việt Nam yêu cầu thu tiền tác quyền. Giờ ca sĩ nào có sản phẩm này ở trên mạng mà không gỡ là sẽ phải đóng phí 5 triệu đồng, cộng với 33% doanh thu YouTube hàng tháng cho họ. Sau thông báo này là sẽ quét sạch sẽ luôn các ca khúc cover đang xuất hiện tràn lan trên mạng.
Người đại diện đơn vị nắm giữ bạn quyền cho biết họ có thể thay mặt chủ sở hữu đưa ra quyền quyết định cấp phép hoặc không cho bên thứ 3 sử dụng hoặc yêu cầu các bên vi phạm thanh toán khoản phí bản quyền cho chủ sở hữu. Họ cũng có toàn quyền thực hiện các hành động cần thiết (bao gồm biện pháp pháp lý) để chống lại hoạt động khai thác trái phép tác phẩm.
Qua diễn biến kể trên có thể thấy rằng nghệ sĩ Việt đã vô tình khi tạo nên một cơn sốt không cần thiết cho ca khúc nhạc nước ngoài rất bình thường này. Đó là chưa kể họ có nguy cơ phải đối mặt với nhưng vấn đề pháp lý về việc vi phạm bản quyền theo các thỏa thuận quốc tế về bản quyền mà Việt Nam tham gia.
Việt Nam là thành viên của Công ước Berne - công ước về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật từ năm 2004. Công ước Berne được quản lý bởi Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (World Intellectual Property Organization, viết tắt là WIPO). Gần như tất cả các quốc gia thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) tuân thủ hầu hết các điều khoản của công ước này, theo thỏa thuận TRIPs.
Theo luật sở hữu trí tuệ (của Việt Nam cũng như của quốc tế) một khi tác giả bài hát gốc (chủ sở hữu) hoặc người đang nắm giữ bản quyền không đồng ý cho cover mà các các ca sĩ tự ý cover không xin phép, không mua bản quyền là điều không nên. Nếu các nghệ sĩ bất chấp cover bài hát họ có thể bị tác giả hoặc đơn vị giữ bản quyền khởi kiện, nếu thua kiện có thể bị đền bù một số tiền rất lớn.
Bài học vụ Noo Phước Thịnh bị nhạc sĩ Mỹ kiện đòi bồi thường 850 triệu đồng do tự ý sử dụng ca khúc The Way để đưa vào MV Chạm kẽ tim anh một chút thôi mà chưa có sự xin phép vẫn còn nóng hổi.
Năm 2018 TAND TP.HCM đã thụ lý đơn kiện của nhà sản xuất âm nhạc, nhạc sĩ Zack Hemsey (sinh năm 1983, quốc tịch Mỹ) cáo buộc ca sĩ Noo Phước Thịnh của Việt Nam đã vi phạm bản quyền khi sử dụng trái phép ca khúc The Way của anh để cho vào MV ca nhạc Chạm khẽ tim anh một chút thôi phát hành cũng lưu trữ trên mạng Internet. Zack Hemsey khẳng định Noo Phước Thịnh đã sử dụng tác phẩm của anh một cách trái phép để dùng vào mục đích thương mại khi chưa được sự đồng ý của chủ sở hữu.
Theo đơn kiện của nhạc sĩ Zack Hemsey vào khoảng tháng 10.2017, anh phát hiện trên MV Chạm kẽ tim anh một chút thôi đăng tải trên YouTube và các phương tiện khác. Trong MV của Noo Phước Thịnh từ phút thứ 6:05 đến phút 7:30 đã sử dụng phần nhạc nền lấy từ tác phẩm The Way của Zack Hemsey lồng vào một đoạn phân cảnh. Nhạc sĩ người Mỹ tuyên bố rằng tác phẩm gốc của anh đã được phát hành độc quyền tại Mỹ trước đó và dã đăng ký quyền tác giả cùng các quyền liên quan khác. Vi vậy anh đủ cơ sở để tiến hành khởi kiện Noo Phước Thịnh lên tòa án của Việt Nam.
Căn cứ để Zack Hemsey kiện Noo Phước Thịnh được dựa vào Công ước Bern (Công ước về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật, được ký tại Bern, Thụy Sĩ vào năm 1886). Công ước Berne được quản lý bởi Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (World Intellectual Property Organization, viết tắt là WIPO). Việt Nam là thành viên của công ước này từ năm 2004.
Đồng thời nhạc sĩ phía Zack Hemsey cũng căn cứ vào các điều khoản về quyền sở hữu trí tuệ trong Hiệp định thương mại Việt Nam – Mỹ ký năm 2000, cũng như các quy định trong Luật sở hữu trí tuệ hiện hành của Việt Nam để kiện Noo Phước Thịnh.
Đơn kiện của sĩ Zack Hemsey yêu cầu Noo Phước Thịnh đền bù cho mình số tiền là 850 triệu đồng, trong đó 500 triệu đồng cho thiệt hại vật chất, 50 triệu đồng thiệt hại về tinh thần và 300 triệu đồng chi phí thuê luật sư. Đồng thời nhạc sĩ người Mỹ buộc Noo Phước Thịnh phải xin lỗi công khai trên các phương tiện truyền thông, xóa vĩnh viễn MV Chạm khẽ tim anh một chút thôi có sử dụng phần nhạc trong tác phẩm The Way ra khỏi các phương tiện lưu trữ, các trang mạng và bất kỳ phương tiện nào mà công chúng có thể tiếp cận được.
Vụ kiện đã gây chú ý trong dư luận một thời gian và cũng là lời cảnh báo cho các nghệ sĩ Việt về ý thức tuân thủ luật bản quyền quốc tế.
Tiểu Vũ
.jpg "Phương Thanh chính thức lên tiếng việc vi phạm bản quyền khi cover 'Độ ta không độ nàng'")
