40 năm về trước, vào ngày 17.2.1979 Trung Quốc đã bất ngờ nổ súng tấn công trên toàn tuyến biên giới phía bắc nước ta. Các tỉnh từ Quảng Ninh tới Lai Châu đã biến thành chiến trường ác liệt.
Vài ngày sau đó, trên sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam vang lên những lời ca hào hùng từ bài hát Chiến đấu vì độc lập tự do của nhạc sĩ Phạm Tuyên:
Tiếng súng đã vang trên bầu trời biên giới
Gọi toàn dân ta vào cuộc chiến đấu mới
Quân xâm lược bành trướng dã man
Đã dày xéo mảnh đất tiền phương
Lửa đã cháy và máu đã đổ, trên khắp dải biên cương.
Giai điệu và ca từ hùng tráng của bài hát đã thúc giục triệu triệu người Việt Nam lên đường chiến đấu bảo vệ sự toàn vẹn của tổ quốc trước kẻ thù xâm lược. Đây cũng là bài hát được ghi nhận một trong những bản nhạc đầu tiên thuộc “dòng nhạc chiến tranh biên giới 1979”. Cũng từ đó nhạc sĩ Phạm Tuyên đã khắc tên mình vào thời khắc bi tráng của lịch sử đất nước.
Nhạc sĩ Phạm Tuyên từng chia sẻ vào thời điểm tháng 2.1979, ông đang phụ trách âm nhạc của Đài Tiếng nói Việt Nam. Đên 17.2, ông đã lặng người khi nghe tin Trung Quốc xua quân xâm chiếm 6 tỉnh biên giới phía bắc. Ngay trong đêm hôm đó bài hát đã được ra đời.
“Tôi viết rất nhanh. Ngay trong đêm 17, sáng ngày 18, bài hát Chiến đấu vì độc lập tự do với câu mở đầu “Tiếng súng đã vang trên bầu trời biên giới” được Đài Tiếng nói Việt Nam thu thanh. Ngày 20.2.1979 - tức là sau 4 ngày kể từ khi quân xâm lược thêm một lần nữa giày xéo mảnh đất này, bài hát được phát trên làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam”, nhạc sĩ Phạm Tuyên bồi hồi nhớ lại.
Nhạc sĩ Phạm Tuyên (phải) thăm nhạc sĩ Phạm Duy hồi năm 2013 - Ảnh: Tiểu Vũ
Thế nhưng, bài hát mang tính lịch sử của nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng có số phận khá đặc biệt. Sau khi cuộc chiến tranh biên giới kết thúc và nhiều năm sau đó, theo dòng chảy của thời cuộc, Chiến đấu vì độc lập tự do của ông cùng một số bài hát thuộc “dòng nhạc chiến tranh biên giới 1979” đã không còn được lưu hành rộng rãi trên các các phương tiện thông tin đại chúng. Thậm chí có nhà xuất bản muốn in bài hát này nhưng đề nghị sửa lại hoặc bỏ một số từ, đã bị nhạc sĩ Phạm Tuyên thẳng thừng từ chối.
Dù thế, nhưng 40 năm trôi qua, kể từ ngày "Lửa đã cháy và máu đã đổ trên khắp dải biên cương", âm hưởng của bài hát Chiến đấu vì độc lập tự do vẫn giữ được sức sống mãnh liệt và tồn tại trong lòng đất nước, nhân dân.
Mỗi độ tháng 2 về, từ những người người chứng kiến, tham gia chiến đấu chống quân xâm lược Trung Quốc, bảo vệ biên giới phía bắc cho đến những người trẻ tuổi, trên các phương tiện cá nhân, mạng xã hội, khúc ca hùng tráng của nhạc sĩ Phạm Tuyên lại vang lên.
Nghe bài hát Chiến đấu vì độc lập tự do của nhạc sĩ Phạm Tuyên
Tiểu Vũ
