Trong lịch sử, chưa từng có đạo diễn còn sống nào vấp phải nhiều phản đối như Roman Polanski. Gần nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày ông bị cảnh sát Mỹ truy tố tội ấu dâm và phải bỏ trốn để tránh bị kết án nhưng mọi hành động của ông vẫn thu hút chú ý từ công chúng và giới truyền thông.
Mặc dù vậy, trong giới làm phim, Polanski luôn là một cái tên được kính trọng do sở hữu tài năng tuyệt vời. Đây cũng chính là lý do tại sao mãi đến gần đây khi phong trào #MeToo bắt đầu lan rộng, Viện hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ - đơn vị tổ chức giải Oscar – mới loại ông ra khỏi danh sách thành viên.
Theo Hollywood Reporter, phim mới nhất của Polanski là An Officer and a Spy đã có tuần mở màn ấn tượng tại thị trường nội địa. 501.000 vé đã được bán ra tại 545 rạp trên khắp nước Pháp. Đây là tuần mở màn tốt nhất của vị đạo diễn này trong 15 năm qua. Năm 2003, phim The Pianist đã đạt 1,8 triệu vé nhưng phim gần nhất là Based on a True Story (2017) chỉ bán được 110.000 vé.
Lấy bối cảnh thời Đệ tam Cộng hòa tại Pháp, An Officer and a Spy dựa trên cuốn tiểu thuyết cùng tên xuất bản năm 2013 của nhà văn Robert Harris kể về một câu chuyện có thật. Sau khi được bổ nhiệm làm trưởng phòng tình báo của quân đội vào năm 1895, thám tử Georges Picquart phát hiện ra rằng các bằng chứng từng được sử dụng để kết tội Alfred Dreyfus – một sĩ quan bị lưu đày về tội để lộ những tài liệu bí mật của Pháp cho người Đức – là không đúng. Picquart đã mạo hiểm sự nghiệp và cuộc sống của mình, đấu tranh trong một thập kỷ để phơi bày sự thật và giải phóng Dreyfus khỏi nhà tù Đảo Quỷ đáng sợ.
Công chiếu và tranh tài tại LHP Venice 2019, An Officer and a Spy đã chiến thắng giải Grand Jury – giải quan trọng thứ nhì chỉ sau Gold Lion.
Ngày 8.11, nữ diễn viên Valentine Monnier đã tiết lộ với tờ Le Parisien rằng Polanski đã cưỡng hiếp cô vào năm 1975 tại Thụy Sĩ. Câu chuyện này sau đó đã được chứng thực bởi nhiều nguồn.
Gần như ngay lập tức, ARP (Hội diễn viên, nhà sản xuất và đạo diễn Pháp) đã đình chỉ Polanski và các nhóm hội nữ quyền cũng kêu gọi tẩy chay phim. Những lời buộc tội mới nhắm tới Polanski đã làm dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi ở Pháp - nơi mà ngành công nghiệp điện ảnh từ lâu đã cho rằng người ta nên tách đời tư của một đạo diễn ra khỏi sự nghiệp của họ.
Chính phủ Pháp chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố chính thức nào nhưng Bộ trưởng Bình đẳng Marlene Schiappa công khai nói rằng cô sẽ không đi xem An Officer and a Spy. Tuyên bố này được hưởng ứng bởi Sibeth Ndiaye - người phát ngôn của tổng thống Emmanuel Macron.
Bộ trưởng Văn hóa Franck Riester nói rằng những hành động trong quá khứ của Polanski nên được tính đến: “Bất kể một tác phẩm nghệ thuật có hay đến mấy cũng không thể bào chữa cho những sai lầm có thể có của tác giả. Tài năng không phải là một tình huống giảm nhẹ; thiên tài, không phải là một sự bảo đảm để tránh bị trừng phạt”.
Tuy nhiên, thủ tướng Edouard Philippe cho biết ông sẽ đi xem phim cùng các con của mình bởi nó khắc họa một sự kiện quan trọng trong lịch sử nước Pháp.
Mai Thảo
