Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa

28/11/2021 21:00
Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa

Bây giờ, giới trẻ chắc không biết máy chữ là gì, muốn biết thì chắc chỉ có vào viện bảo tàng. Nhưng đã có những thập kỷ dài, máy chữ gắn liền với những người làm nghề chữ nghĩa…

Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa - 1
Chiếc máy đánh chữ cũ kỹ trên phố cổ.

Ngày ấy, ai không có máy chữ thì viết tay, nhưng đơn từ, văn bản nào không thể viết tay thì có thể đi thuê đánh máy. Đường Hai Bà Trưng, quận Hoàn Kiếm cuối thế kỷ trước tập trung rất nhiều thợ đánh máy chữ. Trên vỉa hè trước cổng Tòa án Hà Nội có tới cả chục "thợ gõ" ngồi san sát nhau. Phần lớn đó là những người có tuổi đã nghỉ hưu. 

Một thời gian khó

Trước đây ở các cơ quan, xí nghiệp, chị em làm văn thư vẫn kiêm thêm nghề đánh máy để kiếm thêm thu nhập. Những chiếc máy chữ do Pháp, Đức sản xuất, nhiều chiếc tuổi đời còn hơn cả chủ nhân, nhưng ngày nào cũng phải làm việc hết công suất. Chỉ cần chiếc bàn con cao chừng 40 phân để vừa chiếc máy chữ, người thợ ngồi trên chiếc ghế thấp, khi nào có khách thì kéo chiếc ghế con cho khách ngồi chờ. 

Tầm 9-10h là lúc đông khách nhất. Nhiều máy hoạt động cùng lúc khiến những tiếng tách tách trở nên rộn rã. Khách hàng là những người cần viết đơn kiện tụng, ly hôn, chống án… Có người từ ngoại thành Hà Nội vào, họ phải bắt xe khách từ sáng sớm để kịp đánh máy cho xong lá đơn. Các đơn ấy toàn sự vụ quan trọng nên thợ đánh máy phải rất cẩn thận sao cho chữ đánh trên giấy phải nét, rõ ràng từng dấu chấm, phẩy, không được sai câu cú, chính tả.

Trong số thợ ngồi đây duy có ông Kiên là đánh được 10 ngón dù tuổi đã thất thập. Khi đánh máy, ông không cần nhìn vào phím chữ mà chỉ dán mắt vào bản thảo viết tay trong khi 10 ngón vẫn gõ đều trên bàn phím. Ông Kiên tính cẩn thận, để ra được sản phẩm đẹp, ông dùng loại giấy than đắt tiền, cứ đánh vài táp giấy là phải thay giấy than mới, không tiết kiệm. Lúc vãn khách, ông tranh thủ lau 2 quả lô cho sạch để khỏi lem bẩn lên tờ giấy trắng. Cùng là thợ đánh máy chữ, nhưng cũng có người làm không hết việc như ông Kiên, có người lại ngồi suông vì thao tác chậm, chữ đánh nhòe nhoẹt, chấm phẩy mờ tịt, thậm chí mất cả dấu thành ra sai nghĩa. Đấy là vì tiết kiệm giấy than không chịu thay luôn hoặc do máy chữ quá cũ nên con chữ bị mòn.

Nhắc đến máy chữ thì tôi lại nhớ tới 2 cây bút gạo cội chuyên dùng máy chữ để đánh bản thảo dù đầu thế kỷ 21 đa phần đã chuyển sang máy tính cả rồi. Đó là cố nhà văn Băng Sơn và nhà thơ Lữ Giang. Hai ông thường xuyên gửi bài cho chuyên mục văn hóa, văn nghệ tờ báo mà tôi làm biên tập viên. Mỗi lần đọc bản thảo của 2 cộng tác viên kỳ cựu ấy gửi đến là tôi như bị… trời hành. Chữ in giấy than thì nhòe nhoẹt, các dấu câu đều phải dùng bút bi viết thêm vào do máy chữ cũ quá không lên được dấu. 

Đã thế, các bác lại không dùng giấy pơ-luya để đánh máy mà thay bằng loại giấy in thường cho tiết kiệm. Một lần, tôi qua chỗ nhà văn Băng Sơn gửi tiền nhuận bút thì bắt gặp ông đang ngồi trước chiếc máy chữ nhỏ xíu (loại xách tay), cặm cụi mổ cò, trên bàn là đống giấy than nhàu nát do dùng đi dùng lại nhiều lần. Tôi nghĩ, thảo nào mà bản thảo của cụ khó đọc làm vậy nên nhân đấy góp ý luôn: "Bố ơi, thay giấy than mới đi và dùng giấy táp pơ-luya cho đẹp. Nhà văn nhìn tôi cười xòa: "Tớ tiết kiệm được chút nào hay chút ấy chứ, chú mày!".

Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa - 2
Niềm vui bé mọn

Quay lại lịch sử của phố đánh máy chữ Hai Bà Trưng, trước khi những chiếc máy vi tính đầu tiên xuất hiện thì những năm 1980-1981, trên vỉa hè tòa án chỉ có ông Kiên và ông Pháo mang máy chữ ra ngồi kiếm thêm. Rồi dần dà người đến đông dần vì nghề ấy cũng dễ thực hành, chỉ cần chiếc máy chữ và bộ bàn ghế là xong. Thi thoảng đội trật tự đô thị xuất hiện thì những người đánh máy lại sơ tán. Ông Kiên tuy vậy mà đã hành nghề đánh máy suốt nửa thế kỷ từ ngày còn ở chiến khu Việt Bắc. 

Sau giải phóng Thủ đô 1954, ông về làm phòng hành chính của một cơ quan văn hóa cho đến ngày nghỉ hưu. Những năm bao cấp khó khăn, nhà đông con, đồng lương ít ỏi, sẵn chiếc máy chữ cổ của Đức mang về từ chiến khu để làm kỷ niệm, ông quyết định mang ra dùng để kiếm ăn. Máy để lâu hoen gỉ, phím gõ mờ tịt, ông phải mang đến tiệm sửa máy chữ phố Hàng Bông để bảo dưỡng. Thoạt đầu, ông ngồi nhờ dưới mái hiên một căn nhà nằm góc đường Phủ Doãn - Hai Bà Trưng. Nhờ có chiếc máy chữ gắn bó từ thuở thanh niên ấy mà ông Kiên làm không hết việc, nhiều hôm gần 13h mới chạy ra tổ phục vụ ăn vội suất cơm trưa. Nhưng thu nhập mỗi ngày cũng giúp cuộc sống gia đình đỡ vất vả. 

Làm nghề lâu, ông Kiên đâm ra hiểu việc, hiểu chuyện, nên kiêm luôn cả… luật sư tư vấn pháp luật cho khách hàng, đặc biệt là chuyện đơn từ. Ông kể, trong những năm tháng hành nghề chốn vỉa hè đã gặp một câu chuyện khó quên thế này. Số là một ngày đầu tháng, ông vừa dọn hàng đã thấy khách ngồi vỉa hè đợi, trong khi 3-4 thợ khác thì ngồi chơi. Khách chờ là một phụ nữ ngoài 30 tuổi, ông hỏi: "Sao không qua mấy thợ kia, họ đang ngồi không?". "Dạ, cháu có người mách là phải tìm đúng bác ạ".

Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa - 3
Trước đây, những máy chữ tuổi đời hơn cả chủ nhân nhưng ngày nào cũng làm việc hết công suất

Ông Kiên cầm lá đơn viết kín 4 trang giấy, người viết đơn trình độ văn hóa thấp nên câu cú lộn xộn, sai chính tả, diễn giải dài dòng, chữ viết xấu, nhiều câu đọc không hiểu nổi nghĩa. Nhưng tóm lại nội dung lá đơn là người vợ muốn xin ly hôn. Trong đơn kể lể nhiều tình tiết khiến người vợ không thể chấp nhận chung sống được nữa. Đọc xong, ông Kiên bảo: "Đơn chị viết không nói lên hết vấn đề do đâu mà dẫn đến việc ly hôn. Vậy chị tóm tắt sự thể tình cảm vợ chồng để tôi thảo giúp lá đơn hoàn chỉnh". Người phụ nữ cúi mặt vẻ ngượng ngùng, mãi sau mới lúng búng: "Bọn cháu cưới nhau đã hơn 3 năm. Được mấy tháng đầu vợ chồng có "gần gũi", rồi sau cứ thưa dần và… tịt hẳn. Đến giờ bọn cháu cũng vẫn chưa có con".

Ông Kiên ngồi lặng im hồi lâu, rồi đưa lá đơn lại cho khách: "Theo tôi thì chồng chị có vấn đề… khó nói. Tôi khuyên chị về đưa anh ấy đi khám rồi vợ chồng sẽ có hạnh phúc. Là người lớn tuổi, có kinh nghiệm trong cuộc sống, chị nên nghe tôi…". Câu nói của ông Kiên không ngờ làm vị khách khóc thút thít. Lát sau, chị ta mới lau nước mắt đứng dậy, cầm lá đơn cho vào túi và chào ông ra về. Hơn 2 năm sau, vào một chiều đông, lúc ông Kiên đang chuẩn bị dọn hàng thì bỗng một đôi nam nữ đèo nhau trên chiếc xe máy cá xanh đỗ xịch trước mặt. 

Ông Kiên kêu lên: "Muộn rồi tôi phải về, có gì anh chị để mai qua". "Ông không nhận ra con à?" - Người phụ nữ nhìn ông cười tươi rói. Ông Kiên giương cặp kính viễn dày như đít chai nhìn 2 người rồi lắc đầu. Con là người nhờ ông đánh máy xin ly hôn cách đây hơn 2 năm mà. Ông Kiên đứng lặng hồi lâu như cố nhớ lại rồi bất chợt à lên một tiếng: "Ra là ra cô. Vậy chuyện thế nào rồi?" - ông hồ hởi hỏi lại. "Hôm nay vợ chồng con qua đây cám ơn ông và cũng để báo tin vui là cháu ông đã sắp tròn 2 tháng". Rồi chị mở làn lấy ra gói quà: "Có túi mì chính và hộp sữa Thống Nhất, con xin được biếu ông và gia đình".

Theo Duy Ngọc

An ninh thủ đô

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận

That Girl - trào lưu sống hoàn hảo hay đầu độc tinh thần giới trẻ?

Trở thành "That Girl", nghĩa là bạn phải hoàn hảo ở tất cả mọi mặt, trào lưu này đang "làm mưa làm gió" trên TikTok và thu hút hơn 1,3 tỷ lượt xem.

Cặp đôi vợ Việt chồng Tây chế tạo xe lăn cho hàng trăm chó mèo khuyết tật

Anh Oscar Fernando Ruiz Bonilla, 44 tuổi cùng vợ là chị Anh Thư (sống tại TPHCM) tự tìm hiểu, chế tạo những chiếc xe lăn dành cho chó, mèo bị bại liệt có thể di chuyển dễ dàng.

Xe hỏng giữa lòng Hà Nội, cô gái ngoại quốc được 5 người giúp: 'Chỉ có ở Việt Nam thôi'

Cuối câu chuyện, cô gái còn nhắn nhủ: "Chỉ có Việt Nam", câu nói này nghe qua đúng thật là khiến người ta nở mài nở mặt.

Bí quyết để có dáng vóc như gái đôi mươi của 'bà ngoại' 66 tuổi

Yazemeenah Rossi được mệnh danh là "bà lão không tuổi" nước Pháp nhờ sở hữu dáng vóc và thần thái khiến nhiều cô gái trẻ cũng phải thèm muốn dù đã bước vào tuổi 66.

4 Không của một người trí tuệ: không nói, không tham, không lười, không thán

Khi bạn “không nói, không tham, không lười, không thán”, là khi ấy bạn đã tiến gần hơn một bước tới một cuộc đời hạnh phúc.

Thế hệ chuột túi ở Hàn Quốc: Cha mẹ không để con tự lập, đến 40 tuổi vẫn chưa có ý định ra khỏi nhà

Nói thật lòng, làm sao mà tôi nỡ để quý tử nhà mình vất vả cho được," - Lee Young-wook (61 tuổi) chia sẻ.

Cuốn lô đi khắp nơi: Xu hướng thời trang lạ của những cô gái trẻ Hàn Quốc

Nhiều cô gái trẻ ở Hàn Quốc cho rằng cuốn lô ở ngoài đường vừa tiện lợi, vừa thể hiện sự thay đổi trong quan niệm cái đẹp và sự khác biệt giữa các thế hệ.

Chủ vựa bún để lại gia sản 1.000 tỷ cho con gái nuôi, là đại gia ngầm nổi danh Sài Gòn

Không ai ngờ chủ vựa bún bề ngoài nhìn rất giản dị, sống cả đời tằn tiện lại có số tài sản khổng lồ như thế.

‘Tỉnh thức’ - Chìa khóa mở ra cánh cửa của một đời sống toàn vẹn

​​​​​​​Ngày qua ngày, chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy của công việc, trách nhiệm, kỳ vọng và cả những ham muốn vô tận. Chúng ta bận rộn đến mức tin rằng mình đang sống hết mình, nhưng Osho – bậc thầy tâm linh đầy sức ảnh hưởng của thế kỷ 20 – lại cho rằng phần lớn con người chỉ đang… say ngủ.

Xem Sex Education, nhờ câu này mà tôi giúp con vực dậy sau cú sốc đầu đời

Điện ảnh - Thanh Hương - 26/09/2025 13:00
Câu nói đầy sâu sắc ấy đã giúp tôi vực dậy tinh thần của con.

Thí nghiệm gây rúng động: Đây là 3 nơi cha mẹ tuyệt đối đừng đưa con đến

Kỹ năng - Hiểu Đan - 26/09/2025 12:00
Thí nghiệm này vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực đạo đức.

Không đánh trận nào, vì sao Lý Tiểu Long vẫn được coi là 'sư tổ' MMA?

Thư giãn - Sơn Tùng - 26/09/2025 11:00
Lý Tiểu Long (Bruce Lee) được coi là một trong những người tiên phong về triết lý MMA, dù huyền thoại võ thuật này chưa từng thi đấu chính thức.

Nhặt đứa bé gái bị bỏ rơi ở cổng, 2 người đàn ông nhận cái kết sau 30 năm

Truyền cảm hứng - S.A. - 26/09/2025 10:00
Họ đã nghĩ mình sẽ sống cảnh không vợ không con, cô quạnh suốt đời…

‘Tỉnh thức’ - Chìa khóa mở ra cánh cửa của một đời sống toàn vẹn

Từ sách - Phim - FN - 26/09/2025 09:00
​​​​​​​Ngày qua ngày, chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy của công việc, trách nhiệm, kỳ vọng và cả những ham muốn vô tận. Chúng ta bận rộn đến mức tin rằng mình đang sống hết mình, nhưng Osho – bậc thầy tâm linh đầy sức ảnh hưởng của thế kỷ 20 – lại cho rằng phần lớn con người chỉ đang… say ngủ.

Trở về từ cõi chết – Từ thức tỉnh cá nhân đến món quà cho những tâm hồn nhạy cảm

Từ sách - Phim - Quìn - 26/09/2025 08:00
Có những câu chuyện không chỉ chạm đến trái tim, mà còn lay động niềm tin sâu thẳm nhất trong mỗi con người. Hành trình của Anita Moorjani chính là một câu chuyện như thế.

Người lập trình hay người phát triển

Blog GS John VU - GS John Vu - 25/09/2025 13:00
Tuần trước tôi nhận được một email hỏi: “Khác biệt giữa người lập trình và người phát triển phần mềm là gì? Người lập trình có thể trở thành người phát triển được không?

Xem phim Sex Education, tôi mới hiểu vì sao con mình như người "đa nhân cách", rất nhiều đứa trẻ đều đang trong tình trạng này!

Điện ảnh - Thanh Hương - 25/09/2025 12:00
Tôi cảm thấy mình đã thấu hiểu con hơn đồng thời cũng cần để ý hơn trong việc nuôi dạy con.

Những kỹ năng mềm cần dạy con để bé không bị bắt nạt

Kỹ năng - Mộc Thanh - 25/09/2025 11:00
Trong môi trường học đường hay các mối quan hệ bạn bè, trẻ có thể gặp tình huống bị bắt nạt, trêu chọc. Cha mẹ không thể theo sát con mọi lúc, nhưng có thể trang bị cho con kỹ năng ứng xử thông minh và sự tự tin để bảo vệ bản thân.

Vụ án dắt chó đi dạo và bi kịch 2 gia đình: Nuôi dạy con kiểu này bằng ngàn lần hại con

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 25/09/2025 10:00
Vụ việc không chỉ xé nát hai gia đình, mà còn cho thấy tác hại khủng khiếp của việc nuông chiều con cái quá mức.

Trở về từ cõi chết - Kỳ 3: Chìa khóa tự chữa lành, yêu thương bản thân và buông bỏ

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 25/09/2025 09:00
Là một người đã khỏe mạnh trở lại sau khi mắc bệnh ung thư, tôi có thể dễ dàng nói về sự chữa lành cũng như khuyên bạn hãy tin tưởng và buông bỏ để dòng đời tự xoay chuyển, nhưng tôi vẫn biết là trong những thời điểm khó khăn, chúng ta rất khó mà làm được như vậy, thậm chí ta còn không biết nên bắt đầu từ đâu.

Chiến lược dữ liệu - Dữ liệu, “vàng đen” hay “con dao hai lưỡi” của thời đại số?

Từ sách - Phim - Quìn - 25/09/2025 08:00
Trong lịch sử, dầu mỏ từng được xem là “vàng đen” - nguồn năng lượng thúc đẩy toàn cầu hóa và sự bùng nổ công nghiệp. Ngày nay, dữ liệu đang giữ vai trò tương tự, thậm chí vượt trội: nó là nguyên liệu cốt lõi cho mọi quyết định, mọi chiến lược, mọi bước đi phát triển của cá nhân, doanh nghiệp và cả quốc gia.

Dùng AI "hồi sinh" cha, người đàn ông đối mặt với những phản ứng kỳ lạ

Điện ảnh - Nguyệt Phạm - 24/09/2025 13:00
Những phản ứng mà người đàn ông gặp phải sau khi dùng AI "hồi sinh" cha là gì?

Làm gì khi gửi nhầm tin nhắn phàn nàn về sếp vào nhóm chat công ty

Kỹ năng - Kim Linh - 24/09/2025 12:00
Tình huống bất ngờ có thể khiến nhiều người không biết cách xử lý, dẫn đến "mất điểm" trong mắt đồng nghiệp và cấp trên.

Trở về từ cõi chết - Kỳ 2: Tôi đã quyết định tiếp tục sống

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 24/09/2025 11:00
Thế giới mà tôi trải nghiệm khi cơ thể mình ngừng hoạt động đã giúp tôi thấy rõ sự kỳ diệu của bản thân, lúc này không còn bị nỗi sợ che khuất. Tôi nhận ra nguồn sức mạnh lớn lao mà mình có thể chạm đến.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 27/09/2025