Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa

28/11/2021 21:00
Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa

Bây giờ, giới trẻ chắc không biết máy chữ là gì, muốn biết thì chắc chỉ có vào viện bảo tàng. Nhưng đã có những thập kỷ dài, máy chữ gắn liền với những người làm nghề chữ nghĩa…

Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa - 1
Chiếc máy đánh chữ cũ kỹ trên phố cổ.

Ngày ấy, ai không có máy chữ thì viết tay, nhưng đơn từ, văn bản nào không thể viết tay thì có thể đi thuê đánh máy. Đường Hai Bà Trưng, quận Hoàn Kiếm cuối thế kỷ trước tập trung rất nhiều thợ đánh máy chữ. Trên vỉa hè trước cổng Tòa án Hà Nội có tới cả chục "thợ gõ" ngồi san sát nhau. Phần lớn đó là những người có tuổi đã nghỉ hưu. 

Một thời gian khó

Trước đây ở các cơ quan, xí nghiệp, chị em làm văn thư vẫn kiêm thêm nghề đánh máy để kiếm thêm thu nhập. Những chiếc máy chữ do Pháp, Đức sản xuất, nhiều chiếc tuổi đời còn hơn cả chủ nhân, nhưng ngày nào cũng phải làm việc hết công suất. Chỉ cần chiếc bàn con cao chừng 40 phân để vừa chiếc máy chữ, người thợ ngồi trên chiếc ghế thấp, khi nào có khách thì kéo chiếc ghế con cho khách ngồi chờ. 

Tầm 9-10h là lúc đông khách nhất. Nhiều máy hoạt động cùng lúc khiến những tiếng tách tách trở nên rộn rã. Khách hàng là những người cần viết đơn kiện tụng, ly hôn, chống án… Có người từ ngoại thành Hà Nội vào, họ phải bắt xe khách từ sáng sớm để kịp đánh máy cho xong lá đơn. Các đơn ấy toàn sự vụ quan trọng nên thợ đánh máy phải rất cẩn thận sao cho chữ đánh trên giấy phải nét, rõ ràng từng dấu chấm, phẩy, không được sai câu cú, chính tả.

Trong số thợ ngồi đây duy có ông Kiên là đánh được 10 ngón dù tuổi đã thất thập. Khi đánh máy, ông không cần nhìn vào phím chữ mà chỉ dán mắt vào bản thảo viết tay trong khi 10 ngón vẫn gõ đều trên bàn phím. Ông Kiên tính cẩn thận, để ra được sản phẩm đẹp, ông dùng loại giấy than đắt tiền, cứ đánh vài táp giấy là phải thay giấy than mới, không tiết kiệm. Lúc vãn khách, ông tranh thủ lau 2 quả lô cho sạch để khỏi lem bẩn lên tờ giấy trắng. Cùng là thợ đánh máy chữ, nhưng cũng có người làm không hết việc như ông Kiên, có người lại ngồi suông vì thao tác chậm, chữ đánh nhòe nhoẹt, chấm phẩy mờ tịt, thậm chí mất cả dấu thành ra sai nghĩa. Đấy là vì tiết kiệm giấy than không chịu thay luôn hoặc do máy chữ quá cũ nên con chữ bị mòn.

Nhắc đến máy chữ thì tôi lại nhớ tới 2 cây bút gạo cội chuyên dùng máy chữ để đánh bản thảo dù đầu thế kỷ 21 đa phần đã chuyển sang máy tính cả rồi. Đó là cố nhà văn Băng Sơn và nhà thơ Lữ Giang. Hai ông thường xuyên gửi bài cho chuyên mục văn hóa, văn nghệ tờ báo mà tôi làm biên tập viên. Mỗi lần đọc bản thảo của 2 cộng tác viên kỳ cựu ấy gửi đến là tôi như bị… trời hành. Chữ in giấy than thì nhòe nhoẹt, các dấu câu đều phải dùng bút bi viết thêm vào do máy chữ cũ quá không lên được dấu. 

Đã thế, các bác lại không dùng giấy pơ-luya để đánh máy mà thay bằng loại giấy in thường cho tiết kiệm. Một lần, tôi qua chỗ nhà văn Băng Sơn gửi tiền nhuận bút thì bắt gặp ông đang ngồi trước chiếc máy chữ nhỏ xíu (loại xách tay), cặm cụi mổ cò, trên bàn là đống giấy than nhàu nát do dùng đi dùng lại nhiều lần. Tôi nghĩ, thảo nào mà bản thảo của cụ khó đọc làm vậy nên nhân đấy góp ý luôn: "Bố ơi, thay giấy than mới đi và dùng giấy táp pơ-luya cho đẹp. Nhà văn nhìn tôi cười xòa: "Tớ tiết kiệm được chút nào hay chút ấy chứ, chú mày!".

Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa - 2
Niềm vui bé mọn

Quay lại lịch sử của phố đánh máy chữ Hai Bà Trưng, trước khi những chiếc máy vi tính đầu tiên xuất hiện thì những năm 1980-1981, trên vỉa hè tòa án chỉ có ông Kiên và ông Pháo mang máy chữ ra ngồi kiếm thêm. Rồi dần dà người đến đông dần vì nghề ấy cũng dễ thực hành, chỉ cần chiếc máy chữ và bộ bàn ghế là xong. Thi thoảng đội trật tự đô thị xuất hiện thì những người đánh máy lại sơ tán. Ông Kiên tuy vậy mà đã hành nghề đánh máy suốt nửa thế kỷ từ ngày còn ở chiến khu Việt Bắc. 

Sau giải phóng Thủ đô 1954, ông về làm phòng hành chính của một cơ quan văn hóa cho đến ngày nghỉ hưu. Những năm bao cấp khó khăn, nhà đông con, đồng lương ít ỏi, sẵn chiếc máy chữ cổ của Đức mang về từ chiến khu để làm kỷ niệm, ông quyết định mang ra dùng để kiếm ăn. Máy để lâu hoen gỉ, phím gõ mờ tịt, ông phải mang đến tiệm sửa máy chữ phố Hàng Bông để bảo dưỡng. Thoạt đầu, ông ngồi nhờ dưới mái hiên một căn nhà nằm góc đường Phủ Doãn - Hai Bà Trưng. Nhờ có chiếc máy chữ gắn bó từ thuở thanh niên ấy mà ông Kiên làm không hết việc, nhiều hôm gần 13h mới chạy ra tổ phục vụ ăn vội suất cơm trưa. Nhưng thu nhập mỗi ngày cũng giúp cuộc sống gia đình đỡ vất vả. 

Làm nghề lâu, ông Kiên đâm ra hiểu việc, hiểu chuyện, nên kiêm luôn cả… luật sư tư vấn pháp luật cho khách hàng, đặc biệt là chuyện đơn từ. Ông kể, trong những năm tháng hành nghề chốn vỉa hè đã gặp một câu chuyện khó quên thế này. Số là một ngày đầu tháng, ông vừa dọn hàng đã thấy khách ngồi vỉa hè đợi, trong khi 3-4 thợ khác thì ngồi chơi. Khách chờ là một phụ nữ ngoài 30 tuổi, ông hỏi: "Sao không qua mấy thợ kia, họ đang ngồi không?". "Dạ, cháu có người mách là phải tìm đúng bác ạ".

Nghề đánh máy chữ ở Hà Nội xưa - 3
Trước đây, những máy chữ tuổi đời hơn cả chủ nhân nhưng ngày nào cũng làm việc hết công suất

Ông Kiên cầm lá đơn viết kín 4 trang giấy, người viết đơn trình độ văn hóa thấp nên câu cú lộn xộn, sai chính tả, diễn giải dài dòng, chữ viết xấu, nhiều câu đọc không hiểu nổi nghĩa. Nhưng tóm lại nội dung lá đơn là người vợ muốn xin ly hôn. Trong đơn kể lể nhiều tình tiết khiến người vợ không thể chấp nhận chung sống được nữa. Đọc xong, ông Kiên bảo: "Đơn chị viết không nói lên hết vấn đề do đâu mà dẫn đến việc ly hôn. Vậy chị tóm tắt sự thể tình cảm vợ chồng để tôi thảo giúp lá đơn hoàn chỉnh". Người phụ nữ cúi mặt vẻ ngượng ngùng, mãi sau mới lúng búng: "Bọn cháu cưới nhau đã hơn 3 năm. Được mấy tháng đầu vợ chồng có "gần gũi", rồi sau cứ thưa dần và… tịt hẳn. Đến giờ bọn cháu cũng vẫn chưa có con".

Ông Kiên ngồi lặng im hồi lâu, rồi đưa lá đơn lại cho khách: "Theo tôi thì chồng chị có vấn đề… khó nói. Tôi khuyên chị về đưa anh ấy đi khám rồi vợ chồng sẽ có hạnh phúc. Là người lớn tuổi, có kinh nghiệm trong cuộc sống, chị nên nghe tôi…". Câu nói của ông Kiên không ngờ làm vị khách khóc thút thít. Lát sau, chị ta mới lau nước mắt đứng dậy, cầm lá đơn cho vào túi và chào ông ra về. Hơn 2 năm sau, vào một chiều đông, lúc ông Kiên đang chuẩn bị dọn hàng thì bỗng một đôi nam nữ đèo nhau trên chiếc xe máy cá xanh đỗ xịch trước mặt. 

Ông Kiên kêu lên: "Muộn rồi tôi phải về, có gì anh chị để mai qua". "Ông không nhận ra con à?" - Người phụ nữ nhìn ông cười tươi rói. Ông Kiên giương cặp kính viễn dày như đít chai nhìn 2 người rồi lắc đầu. Con là người nhờ ông đánh máy xin ly hôn cách đây hơn 2 năm mà. Ông Kiên đứng lặng hồi lâu như cố nhớ lại rồi bất chợt à lên một tiếng: "Ra là ra cô. Vậy chuyện thế nào rồi?" - ông hồ hởi hỏi lại. "Hôm nay vợ chồng con qua đây cám ơn ông và cũng để báo tin vui là cháu ông đã sắp tròn 2 tháng". Rồi chị mở làn lấy ra gói quà: "Có túi mì chính và hộp sữa Thống Nhất, con xin được biếu ông và gia đình".

Theo Duy Ngọc

An ninh thủ đô

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận

That Girl - trào lưu sống hoàn hảo hay đầu độc tinh thần giới trẻ?

Trở thành "That Girl", nghĩa là bạn phải hoàn hảo ở tất cả mọi mặt, trào lưu này đang "làm mưa làm gió" trên TikTok và thu hút hơn 1,3 tỷ lượt xem.

Cặp đôi vợ Việt chồng Tây chế tạo xe lăn cho hàng trăm chó mèo khuyết tật

Anh Oscar Fernando Ruiz Bonilla, 44 tuổi cùng vợ là chị Anh Thư (sống tại TPHCM) tự tìm hiểu, chế tạo những chiếc xe lăn dành cho chó, mèo bị bại liệt có thể di chuyển dễ dàng.

Xe hỏng giữa lòng Hà Nội, cô gái ngoại quốc được 5 người giúp: 'Chỉ có ở Việt Nam thôi'

Cuối câu chuyện, cô gái còn nhắn nhủ: "Chỉ có Việt Nam", câu nói này nghe qua đúng thật là khiến người ta nở mài nở mặt.

Bí quyết để có dáng vóc như gái đôi mươi của 'bà ngoại' 66 tuổi

Yazemeenah Rossi được mệnh danh là "bà lão không tuổi" nước Pháp nhờ sở hữu dáng vóc và thần thái khiến nhiều cô gái trẻ cũng phải thèm muốn dù đã bước vào tuổi 66.

4 Không của một người trí tuệ: không nói, không tham, không lười, không thán

Khi bạn “không nói, không tham, không lười, không thán”, là khi ấy bạn đã tiến gần hơn một bước tới một cuộc đời hạnh phúc.

Thế hệ chuột túi ở Hàn Quốc: Cha mẹ không để con tự lập, đến 40 tuổi vẫn chưa có ý định ra khỏi nhà

Nói thật lòng, làm sao mà tôi nỡ để quý tử nhà mình vất vả cho được," - Lee Young-wook (61 tuổi) chia sẻ.

Cuốn lô đi khắp nơi: Xu hướng thời trang lạ của những cô gái trẻ Hàn Quốc

Nhiều cô gái trẻ ở Hàn Quốc cho rằng cuốn lô ở ngoài đường vừa tiện lợi, vừa thể hiện sự thay đổi trong quan niệm cái đẹp và sự khác biệt giữa các thế hệ.

Chủ vựa bún để lại gia sản 1.000 tỷ cho con gái nuôi, là đại gia ngầm nổi danh Sài Gòn

Không ai ngờ chủ vựa bún bề ngoài nhìn rất giản dị, sống cả đời tằn tiện lại có số tài sản khổng lồ như thế.

Đào tạo phần mềm

Blog GS John VU - GS john Vu - 04/09/2025 13:00
Theo nhiều nghiên cứu, phần lớn dự án phần mềm thất bại vì cả người quản lí dự án và người phát triển phần mềm đều KHÔNG nhận được đào tạo thích hợp.

Sau khi chết lâm sàng 2 phút, người phụ nữ tỉnh dậy thốt lên 5 từ về điều mình thấy ở “thế giới bên kia”

Suy ngẫm - Lam Chi - 04/09/2025 12:00
Người phụ nữ này thậm chí còn vẽ lại những gì mà cô đã thấy ở “thế giới bên kia”.

Không phải uống cafe, đi bộ, thực hiện việc này 6 phút/ngày giúp giảm 70% stress

Kỹ năng - Minh Anh - 04/09/2025 11:00
Hoạt động này dễ thực hiện, không cần tốn nhiều thời gian, tiền bạc mà vẫn đảm bảo hiệu quả cao trong việc giảm căng thẳng, tái tạo năng lượng cho trí não.

Cô giáo 15 kg của lớp học “5 không”: “Tôi muốn sống một cuộc đời thực sự ý nghĩa”

Truyền cảm hứng - Minh Hằng - 04/09/2025 10:00
Trong hơn 20 năm qua, cô giáo Ngọc Tâm vẫn luôn kiên trì bền bỉ với “kim chỉ nam” đó và đồng hành với một mô hình lớp học đặc biệt.

Biến ‘Sức mạnh của người thấu cảm’ thành món quà tuyệt vời trong cuộc sống

Từ sách - Phim - Thu An - 04/09/2025 09:00
Theo Anita Moorjani, người thấu cảm là người có khả năng vượt trội trong một thế giới ngày càng khắc nghiệt. Nhưng khả năng vượt trội đó là gì, bạn phải sống như thế nào khi là người thấu cảm? Hãy tìm sự chia sẻ trong “Sức mạnh của người thấu cảm”.

Xem Sex Education: Cả đời tôi đã mong chờ 1 điều đơn giản từ cha mẹ mà không được!

Điện ảnh - Thanh Hương - 04/09/2025 08:00
Bố mẹ tôi không bạo lực, cũng không cay nghiệt nhưng...

Cuộc hội thoại thú vị của tỷ phú Elon Musk – Hoá ra đây là tư duy của người giàu, biến nguy thành cơ

Phong cách sống - Ứng Hà Chi - 03/09/2025 13:00
Đây đều là bí quyết giúp Elon Musk làm được những điều vĩ đại.

Xem Sex Education, tôi bật khóc khi nghĩ tới người bạn thân: Thật sai lầm khi đã im lặng!

Điện ảnh - Lam Chi - 03/09/2025 12:00
Xem phim “Sex Education” giúp tôi rút ra được những bài học cho cuộc sống.

Nếu có 1 cậu con trai thuộc Gen Alpha, bố mẹ nên nuôi dạy con thế nào?

Kỹ năng - Mạn Ngọc - 03/09/2025 11:00
Đây là thế hệ “công dân số” thực thụ, thông minh, nhạy bén nhưng cũng dễ chịu tác động từ môi trường xung quanh. Vì vậy, bố mẹ cần định hướng thật khéo léo để con phát triển toàn diện.

Khoảnh khắc Mỹ Tâm đặt tay lên ngực áo, hát về Tổ quốc ở đại lễ 2/9 gây sốt

Truyền cảm hứng - Quỳnh Tâm - 03/09/2025 10:24
Giữa Quảng trường Ba Đình lịch sử, Mỹ Tâm đặt tay lên ngực áo, cất vang tiếng hát đầy tự hào. Khoảnh khắc này nhanh chóng lan tỏa trong đại lễ Quốc khánh 2/9.

Cô gái 9x miệt mài 6 năm lặn lội sông suối tìm cách khôi phục nghề cổ 500 năm

Phong cách sống - Diệp Anh - 03/09/2025 10:00
Từ bỏ cuộc sống công sở, không kết hôn cũng chẳng giao thiệp nhiều, Giang Hân (sinh năm 1992) dấn thân vào hành trình phục dựng những tuyệt tác gốm sứ cổ.

Thuyết Mặc kệ họ - Liệu có phải là chìa khóa đến bình yên tuyệt đối trong thế giới đầy áp lực?

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 03/09/2025 09:00
Mỗi ngày mạng xã hội không ngừng "nạp" vào tâm trí bạn những hình ảnh về sự hoàn hảo, thành công, và hạnh phúc. Để rồi bạn thường xuyên bị cuốn vào một vòng xoáy so sánh, lo âu và áp lực phải đáp ứng những kỳ vọng từ bên ngoài...

X6 Điệp viên hoàn hảo - Tình yêu và giấc mơ của một nhà báo, tình báo huyền thoại

Từ sách - Phim - Thu An - 03/09/2025 08:00
“X6 Điệp viên hoàn hảo”- thiếu tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn - có lẽ không quá xa lạ trong sự hiểu biết của nhiều người. Nhưng chắc rằng, chưa ai có thể hiểu được tận cùng con người và cuộc đời hoạt động tình báo huyền thoại của ông.

Đan Mạch miễn thuế sách vì 1/4 học sinh 15 tuổi ‘yếu’ khả năng đọc hiểu văn bản đơn giản

Suy ngẫm - Băng Băng - 02/09/2025 13:00
Từng là nước áp mức thuế VAT với sách cao nhất Châu Âu, Đan Mạch đang phải thay đổi vì khủng hoảng đọc ở giới trẻ.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Không gì có thể ngăn chúng ta vươn tới hòa bình, thịnh vượng

Suy ngẫm - NLĐ - 02/09/2025 12:19
Tại Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định không gì có thể ngăn chúng ta vươn tới hòa bình, thịnh vượng, dân tộc ta trường tồn, phát triển
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 04/09/2025