Tỉnh thức - Osho
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.
Sau chia sẻ gây tranh cãi của đạo diễn Bùi Quốc Bảo về mối quan hệ nghệ sĩ - khán giả, tưởng chừng mọi việc sẽ chìm xuống. Thế nhưng giới nghệ sĩ có vẻ như vẫn quyết “ăn thua đủ” với khán giả về chữ “nuôi” để bảo vệ quan điểm "khán giả không nuôi nghệ sĩ" do một số nghệ khởi xướng.
Trong một chia sẻ mới đây, nữ MC Nguyễn Cao Kỳ Duyên đồng ý với quan điểm của nhạc sĩ Nguyễn Quang (con trai nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9) khi nhạc sĩ này kêu gọi “hãy từ bỏ ngay tư duy khán giả nuôi nghệ sĩ".
Để củng cố cho lập luận của mình, Kỳ Duyên giải thích rất rõ: “Đối với tôi, chữ nuôi có nghĩa là một bên cho và một bên nhận, bên nhận không cần phải trả lại bằng bất cứ hình thức nào. Chẳng hạn như cha mẹ nuôi con. Con không cần làm gì hết, cha mẹ vẫn nuôi, lo ăn, lo học, cấp dưỡng mọi thứ. Còn nói khán giả nuôi nghệ sĩ thì chỉ đúng nếu khán giả trả tiền mà nghệ sĩ không cần làm gì cả, không cần ca hát, đàn, diễn, múa..., nói chung là chỉ "ngậm miệng ăn tiền". Đó mới gọi là nuôi".
Quan điểm của MC Kỳ Duyên đã vấp phải làn sóng phản ứng dữ dội từ đại đa số khán giả. Chỉ trong một đêm, dòng trạng thái trên trang FB cá nhân của cô đã nhận được trên 10 ngàn bình luận, trong đó tập trung “giải thích” cho Kỳ Duyên hiểu rõ hơn về ý nghĩa của chữ “nuôi”.
Khán giả Phan Lê Trung Tín viết bên dưới dòng trạng thái của Nguyễn Cao Kỳ Duyên: “Nếu cho rằng khán giả có phải là cha mẹ của nghệ sĩ đâu mà dùng từ "nuôi", thì xin thưa rằng, chẳng ai định nghĩa tình cảm của cha mẹ vào việc nuôi con theo mức độ trợ cấp tiền bạc cả. Nếu nói vậy, người cha người mẹ nào nuôi ít tiền bạc là họ không thương con sao. Tình phụ mẫu nuôi con cái đó là tình cảm thiêng liêng và người ta dùng chính tình cảm tương tự ấy để nói về mối quan hệ khán giả và nghệ sĩ.
Làm nghệ thuật, có thể vô cảm với mọi thứ, nhưng xin đừng vô cảm với chữ nghĩa. Hãy hiểu ngôn từ theo cách "ý tại ngôn ngoại" để hiểu rõ luận điểm của mọi người hơn. Làm nghệ thuật mà chỉ hiểu chữ nghĩa như Ernest Hemingway nói về nguyên lý tảng băng trôi, thì thật đáng báo động”.
Đó chỉ là một trong trong hàng ngàn bình luận của khán giả nhắn gửi Kỳ Duyên và tỏ ra thất vọng về “trình độ đọc hiểu tiếng Việt” của Kỳ Duyên.
Trước trước phản ứng dữ dội của khán giả, 12 tiếng đồng hồ sau MC Nguyễn Cao Kỳ Duyên đột ngột “quay xe” với phát ngôn của mình trước đó, cô viết lời “xin lỗi” khán giả:
“Nếu ai đó đọc những gì Kỳ Duyên viết mà buồn giận thì cho Kỳ Duyên xin lỗi nhé. Kỳ Duyên chưa bao giờ nói là không cần khán giả hay không trân trọng tình cảm của quý vị... chỉ muốn nêu ra “một điểm nhỏ” là để được tình thương và sự ủng hộ của khán giả, người nghệ sĩ cũng phải bỏ ra rất nhiều công sức chứ không phải đó là chuyện đương nhiên “tình cho không biếu không”.
Cô biện bạch: “Có lẽ vì bản thân Kỳ Duyên thực chất vẫn là “Mỹ con” nên không hiểu hết nghĩa bóng, nghĩa đen của chữ “nuôi”... cứ nghĩ “nuôi” đồng nghĩa với chữ “cho không” hoặc “bố thí”.
Thế nhưng những dòng chữ tiếp theo của Kỳ Duyên đầy tính bông đùa: “Còn nếu chữ “nuôi” có nghĩa là “ủng hộ, thương yêu, nuôi nấng” thì... yessssss please... Nuôi em đi!! NUÔI em đi!! NUÔI em càng nhiều càng tốt”.
Một lần nữa những câu chữ của MC bị khán giả cho rằng đó là thái độ cố chấp, đùa cợt, lời xin lỗi mang tính hình thức và không thật lòng. Bên dưới dòng trạng thái của Kỳ Duyên lại tiếp tục nhận hàng ngàn bình luận phản ứng trái chiều.
Quan điểm của Bùi Quốc Bảo, nhạc sĩ Nguyễn Quang, MC Kỳ Duyên, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng… cùng một số nghệ sĩ khác một lần nữa cho thấy giới nghệ sĩ đường như vẫn tiếp tục bảo vệ quan điểm “khán giả không nuôi nghệ sĩ” và quyết “ăn thua” với họ tới cùng.
Trong khi đó nhiều nghệ sĩ đồng nghiệp khác thừa nhận mình mang ơn khán giả và cho rằng người nghệ sĩ nên hãnh diện khi được khán giả bảo bọc nuôi nấng.
"Tôi cảm thấy may mắn khi được khách hàng nuôi vì tôi hiểu khách hàng cũng phải nai lưng vất vả kiếm tiền để mua sản phẩm của mình. Họ rõ ràng đang nuôi tôi, nuôi 8 đứa con tôi một cách trực tiếp bằng cách mua sản phẩm vì họ hiểu và trân trọng những gì tôi làm. Điều đó đâu có gì sai hay đáng xấu hổ mà mình không trân trọng, không cảm ơn họ", nhà thiết kế Nguyễn Việt Cường chia sẻ.
Để dẫn đến cuộc tranh luận không đáng có giữa nghệ sĩ và khán giả như nói ở trên có lẽ do nhiều nghệ sĩ không hiểu một cách trọn vẹn cái chữ "nuôi" chăng?
Câu nói "Khán giả nuôi nghệ sĩ" hẳn nhiên không xuất phát từ một khán giả cụ thể nào. Nhiều ý kiến cho rằng nó xuất phát từ chính các bậc nghệ sĩ tiền bối để cảm ơn khán giả. Câu nói đó lưu truyền trong giới nghệ sĩ và khán giả từ hàng trăm năm nay.
Nuôi ở đây được hiểu theo nghĩa rộng rất đẹp đẽ trân trọng là tài năng nghệ thuật của người nghệ sĩ luôn được khán giả nuôi dưỡng bảo bọc thương yêu. Để thưởng thức tác phẩm nghệ thuật của người nghệ sĩ, khán giả phải vun trồng, nuôi dưỡng thông qua hình thức gián tiếp như xem, nghe, giới thiệu, chia sẻ, lan truyền sản phẩm của nghệ sĩ mà mình yêu quý.
Câu "khán giả nuôi nghệ sĩ" được rất nhiều người hiểu như thế đó. Trong một vài trường hợp có thể số đông chưa hẳn đúng, nhưng một vài nghệ sĩ (chính xác là người trong showbiz) đòi ăn thua đủ với khán giả về chữ "nuôi". Đó sự cố chấp chưa từng có tiền lệ và dĩ nhiên nghệ sĩ sẽ trả giá cho suy nghĩ nông cạn.
Với tư cách là một khán giả, nhà báo Hoàng Linh viết trên trang cá nhân:
“Tôi biết ơn nghệ sĩ. Tôi lớn lên trong cái nôi văn hóa Nam Bộ và chính các nghệ sĩ đã nuôi nấng tâm hồn thế hệ chúng tôi. Bao nhiêu sửu nhi ngồi ở sân đình ngày ấy lớn lên trở thành người đàn ông đàng hoàng cũng từ những người nghệ sĩ ăn quán ngủ đình.
Đến khi xem Nàng Xê Đa, chúng tôi thực sự bị choáng ngợp với một thứ nghệ thuật buộc khán giả phải suy nghĩ nhiều hơn, khi mà con người nắm trong tay quyền lực thì sẽ tha hóa như thế nào.
Lứa chúng tôi lớn lên và trưởng thành ngoài sự giáo dục của gia đình, nhà trường còn nhờ đọc nhiều sách và thưởng thức nghệ thuật, chủ yếu là phim ảnh và ca nhạc.
Phía bên ngoài CLB nghệ sĩ 81 Trần Quốc Thảo, có những sinh viên như chúng tôi ngồi nghe trộm Mặt trời bé con, Đi qua vùng cỏ non, Đêm thành phố đầy sao, Thôi em hãy về... và chờ đến tận khuya chỉ để nhìn được từ xa Chung Tử Lưu, Đình Văn, Nguyễn Chánh Tín...
Tất cả những cái đó làm giàu thêm chất người, tình yêu quê hương đất nước con người... Rồi bạn có xem Cây táo nở hoa không để cùng khóc cười với Thái Hòa, Hồng Ánh...
Ngay cả khi tưởng là sắt đá nhất, tôi vẫn vỡ òa khi ông Quyền Linh nói "hết giờ" hoặc công nhận kết quả cho một gia đình nghèo nào đó xóa nợ trong chương trình Vượt lên chính mình...
Chút tản mạn để gửi đến anh chị nghệ sĩ rằng, cái ngai của người nghệ sĩ lớn lắm, không chỉ là kiếm tiền nuôi sống gia đình mà còn là kết nối khán giả với chân thiện mỹ.
Vì vậy ăn thua đủ với khán giả chỉ vì một tranh cãi không đáng chung quanh một chữ "nuôi" để làm gì?".
